Rusland start met testen voor "eigen" internet

Een hele dag voert de Russische regering testen uit om de betrouwbaarheid van binnenlandse internetinfrastructuur te controleren in het geval dat het land wordt losgekoppeld van het wereldwijde web, aldus het Russische ministerie van Communicatie. “De testen zullen geen invloed hebben op reguliere internetgebruikers”, klinkt het.

Rusland voerde in november een nieuwe wet in die bekend staat als de "soevereine internetwet”. Die wet laat de Russische regering toe om “in noodgeval” de toegang tot bepaalde inhoud op het internet te blokkeren. Het is aan de regering om te bepalen wat al dan niet een bedreiging vormt.

Officieel klinkt het dat Rusland cyberaanvallen wil voorkomen en de toegang tot informatie op het internet wil verzekeren, bijvoorbeeld wanneer het Westen Rusland zou afsnijden van het wereldwijde web. Het land wil op die manier minder afhankelijk zijn van buitenlandse servers, waarover het minder controle heeft.

Volgens de nieuwe wet moet elke internet- en messageprovider meewerken en zogenoemde deep packet-inspectieapparatuur (DPI) installeren. Met deze technologie kan de Russische telecomwaakhond Roskomnadzor niet alleen het internetverkeer traceren en omleiden, maar ook inhoud filteren.

Mensenrechtenorganisaties zoals Human Rights Watch vrezen dat de Russische regering dankzij deze apparatuur elke toegang kan blokkeren tot inhoud die de regering als een bedreiging beschouwt. Het verschaft ook een wettelijke basis voor massale bewakingscontrole .

"De Russische regering kan bepaalde inhoud op het internet rechtstreeks censureren”, zegt Rachel Denber van Human Rights Watch. “Zonder de bevolking te vertellen hoe of waarom kan zij het internet in een gesloten systeem veranderen. Dit is een bedreiging voor het recht op vrije meningsuiting en de vrijheid van informatie van de Russen."

Volgens Christian Mihr van Reporters Without Borders bewijst de wet dat het Russische leiderschap klaar is om de hele netwerkinfrastructuur onder politieke controle te brengen om de digitale informatiestroom af te snijden wanneer dat nodig is.

Het doet denken aan wat China al jaren toepast: bepaalde “gevoelige” websites en apps zoals die van Facebook, Twitter en YouTube achter een Chinese firewall steken en ontoegankelijk maken voor de eigen Chinese bevolking. Gaat Rusland nu dezelfde weg op als China? De architecten van de Chinese internetcensuur waren onlangs op bezoek in Rusland voor advies. Of kijkt Moskou eerder naar Noord-Korea, waar de toegang tot het internet volledig is afgesloten voor het grootste deel van de bevolking?

Experts geloven niet dat het zo een vaart zal lopen en dat de wet technisch moeilijk te handhaven zal zijn. Bovendien zou dat ook economische gevolgen hebben voor Rusland. Volgens David Belson van Internet Society, een belangenorganisatie voor veilig internetgebruik, komen er honderden netwerken samen in Rusland om verkeer uit te wisselen. “Het zal enorm moeilijk, zo niet onmogelijk zijn om het Russische internet volledig te isoleren. "

Hij is er ook van overtuigd dat het niet eenvoudig zal zijn om alle internetproviders ertoe te brengen om trackingsoftware te installeren en te gebruiken, en om ervoor te zorgen dat ze allemaal dezelfde inhoud filteren. “Daarom is het voorlopig onduidelijk hoe de Russische wet een impact zal hebben op de manier waarop Russen het internet gebruiken.”  

Tegen de nieuwe wet is wel al massaal geprotesteerd in Rusland. Maar de Russische regering ontkent dat zij met deze wet de oppositie monddood wil maken. Tijdens zijn jaarlijkse nieuwsconferentie met journalisten vorige week donderdag hamerde president Vladimir Poetin erop dat een vrij internet en een soeverein internet elkaar niet tegenspreken. "We zijn niet van plan om het internet af te sluiten."

Vermoedelijk wordt de populaire Russische messaging app Telegram een van de eerste slachtoffers van de nieuwe wetgeving.  De app, die dankzij de versleutelde berichten populair is bij activisten (en terroristen) wereldwijd, is al langer een doorn in het oog van Moskou. Een eerdere poging van de Russische telecomwaakhond om Telegram te blokkeren mislukte.