Roundup is niet schadelijk, zegt de Amerikaanse overheid

Bayer heeft al verschillende rechtszaken over Roundup verloren. Het middel, dat is gebaseerd op de onkruidverdelger glyfosaat, werd in de jaren 70 door het Amerikaanse bio­technologiebedrijf Monsanto op de markt gebracht. 

Bayer kocht dat bedrijf vorig jaar voor zowat 63 miljard euro. Roundup kwam zo in de portfolio van het Duitse chemiebedrijf terecht. 

Het middel is erg omstreden, maar volgens Bayer is het niet kankerverwekkend. Het bedrijf zwaait met verschillende studies en rapporten, maar die worden door de tegenstanders weggelachen. Het bedrijf zou ongewenste onderzoeksresultaten over glyfosaat wegmoffelen en studies manipuleren, heet het.

Gebruiken zoals voorgeschreven

De chemiereus krijgt nu steun uit onverwachte hoek. Zowel het Amerikaanse ministerie van Justitie als de federale toezichthouder Environmental Protection Agency (EPA), die het milieu en de volksgezondheid moet beschermen, geven het bedrijf gelijk. Het zou daardoor niet nodig zijn een waarschuwing op het productlabel te vermelden. Dat schrijven het Financieele Dagblad en The Wall Street Journal.

Het Amerikaanse milieuagentschap schoot Bayer eerder al te hulp. Dit voorjaar verklaarde het dat Roundup geen risico voor de volksgezondheid vormt, zolang het middel wordt gebruikt volgens de voorschriften van de fabrikant. 

“Het Environmental Protection Agency blijft vaststellen dat er geen risico’s voor de volksgezondheid zijn als glyfosaat gebruikt wordt zoals voorgeschreven en dat glyfosaat geen kankerverwekkende stof is”, stelt het agentschap in een verklaring. Tegelijk merkt het EPA op dat een beoordeling in 2017 op ecologische risico’s had gewezen. Daarom komen er nieuwe maatregelen die landbouwers moeten helpen het middel op de beste en efficiëntste manier te gebruiken, luidt het. 

In het hoger beroep dat Bayer eerder deze week instelde, kiest nu ook de Amerikaanse justitie de kant van het bedrijf. Samen met het EPA vindt de administratie dat de fabrikant in Californië geen speciale waarschuwing op zijn product moet zetten, omdat het volgens de federale regels veilig is. Die primeren op de regels van Californië, die wel een waarschuwing verplichten.

‘Niet-bindend standpunt’

Dit voorjaar kende een jury in de staat Californië een schadevergoeding van omgerekend 80 miljoen euro toe aan een Amerikaanse boer. De jury oordeelde dat Roundup in ruime mate had bijgedragen aan het non-Hodgkin-lymfoom, een vorm van kanker in het immuunsysteem, waaraan hij leed. Bayer moest betalen, vond de jury, omdat het verzaakt had te waarschuwen dat het middel mogelijk kankerverwekkend is. Volgens de Californische regels is dat verplicht. De federale rechter bracht het bedrag later terug tot 25 miljoen euro, maar hield het vonnis overeind. Het was de derde rechtszaak die Bayer verloor.

De nieuwe verklaringen van het EPA en het ministerie van Justitie zijn niet bindend. Ze kunnen alleen worden gelezen als een standpunt, waarmee de rechtbank of andere partijen niet noodzakelijk rekening moeten houden. Beide zijn ook geen partij in de vele rechtszaken, en kunnen geen pleidooi houden. 

Toch hoeft het geen betoog dat hun standpunt wel degelijk een impact heeft op de voortgang van de rechtszaken. Er lopen 18.000 glyfosaatklachten tegen Bayer in de VS. 

“Het centrale argument van de eisers – dat Bayer wist dat zijn herbicide kanker veroorzaakte en gebruikers niet waarschuwde – kan uitgedaagd worden, omdat de belangrijkste regulator van het product fabrikanten feitelijk verbood een dergelijke waarschuwing op te nemen”, analyseert beroepsadvocaat Ben Feuer in The Wall Street Journal. “De rechters van het hof van beroep kunnen het uiteindelijk niet eens zijn met die lezing, maar het standpunt zal nauw worden ontleed, en ze kunnen ermee instemmen.” 

Bayer heeft nog niet gereageerd op deze steun vanwege de regering-Trump.

Pelargonzuur

In onze contreien is het als particulier sinds vorig jaar niet meer toegestaan onkruid met onkruidverdelgers op basis van glyfosaat te bestrijden. De Roundup die u vandaag in veel tuincentra terugvindt, bevat geen glyfosaat. Die stof is vervangen door pelargonzuur. Dat is minder doeltreffend tegen onkruid, maar ook minder schadelijk. 

De Wereldgezondheidsorganisatie bestempelt glyfosaat als “waarschijnlijk kankerverwekkend”. Daarom mogen alleen professionele landbouwers of tuiniers nog onkruidverdelgers op basis van glyfosaat gebruiken. Zij zijn opgeleid om het product zo correct en beperkt mogelijk te gebruiken. 

Europa verlengde de vergunning voor de stof niet met vijftien jaar, zoals gevraagd door de producenten, maar met slechts vijf jaar. Bovendien is een richtlijn goedgekeurd die de Europese toelatingsregels voor herbicides en pesticiden zoals glyfosaat fors inperkt. 

Voor de Europese milieuorganisatie Pesticide Action Network (PAN) gaat die niet ver genoeg. De organisatie wil dat het nieuwe Europees Parlement de Commissie zo snel mogelijk aanport om de richtlijn een stuk strenger te maken.