De twee gezichten van Peter Claes, de man die eigenlijk de VRT runt

Eerst een woordje over the making off van dit artikel. Aan de Reyerslaan en de belendende percelen lopen even vurige voor- als tegenstanders rond van de directeur productie en media. Beide kampen probeerden tijdens de belronde voor dit portret hun visie op te leggen.  

Zijn medestanders zeggen allemaal hetzelfde: dat ze erg geschrokken zijn van de berichtgeving over hun vriend en/of gewaardeerde collega. En dat de karakterschetsen die ze in de media lezen wat hen betreft over een andere man gaan. Elke tegenstander spuide dan weer zonder aandringen vuile verhalen over de veertiger. Meestal gevolgd door een lijstje potentiële bronnen, met nog meer modder in de aanbieding. “Ik heb al enkele karaktermoorden meegemaakt in de politiek, maar dit is pas echt onverkwikkelijk”, vat een politicus samen. “Precies House of Cards, maar dan in het huis van vertrouwen.”

Tussentijdse conclusie: Peter Claes polariseert. De man uit Lier werkt al 17 jaar voor de openbare omroep – dan maak je automatisch uitgesproken vrienden en vijanden. Niet alles wat hij aanraakte, veranderde bovendien in goud. OP12, het derde VRT-kanaal, werd na twee jaar weer afgevoerd. De vernieuwing van Canvas onder Paul Peyskens oogstte veel meer kritiek dan bijval. Wat hij wel op zijn conto mag schrijven, is de (sterke) merkenstrategie van de tv- en radiozenders. 

Het begin van de boksmatch tussen Claes en Lembrechts

De perceptieoorlog rond Claes begint twee weken geleden, wanneer CEO Lembrechts na een hoog oplopende ruzie met Claes naar de raad van bestuur stapt om het ontslag van zijn nummer twee te vragen. De raad weigert. Tot grote frustratie van Lembrechts en de rest van het directiecomité die in het conflict de kant van hun CEO kiezen. De VRT-directeurs maken die steun expliciet in een brief aan de leden van de raad van bestuur. Daarin viseren de vier het jarenlange ‘eigengereid, manipulatief en weinig transparant’ optreden van Claes, en ze staven dat met een reeks ‘inbreuken’. Hij zou medewerkers angst aanjagen en zelfs intimideren, deloyaal debriefen en de VRT-directie wegzetten als ‘incompetent’. Hij zou ook grote financiële contracten afsluiten en besparingen bemoeilijken. Een van de opvallendste klachten is dat hij overlegd zou hebben bij de commerciële concurrenten van de VRT (in casu DPG Media en SBS Belgium) en met de politiek (in casu N-VA), zonder medeweten van de andere directieleden.

Veel van die aantijgingen tegen Claes hebben te maken met zijn uitzonderlijke positie bij de VRT. Als directeur media en productie runt hij de facto ‘de Reyerslaan’. Vroeger waren de directie media (die bepaalt wat wordt uitgezonden) en de directie productie (die bepaalt hoe die programma’s worden gemaakt) gescheiden. Nu zitten die beide directies in één hand. De checks-and-balan­ces zijn dus volledig weg. Meer dan de helft van het VRT-personeel werkt voor Claes, en hij beslist over een gigantisch budget (het cijfer van 200 miljoen euro per jaar doet de ronde).

Zoete broodjes met Jeroen Meus

Wie over het lot van zo veel werknemers wikt en beschikt, laadt al snel het verwijt op zich dat hij zijn ‘favorietjes’ bevoordeelt. Vooral de zware exclusiviteitscontracten van tv-kok Jeroen Meus en komiek Philippe Geubels liggen bij velen op de maag. Een ex-medewerker heeft het zelfs over ‘exuberante en onethische contracten’ met vedetten en productiehuizen. “Er is echt een old boy net­work. Van jongens onder elkaar die samen gaan fietsen, samen naar het voetbal gaan en samen alle zaakjes bedisselen.” In andere regionen wordt dat favoritisme tegengesproken. Meer zelfs, enkele goede vrienden en BV’s moeten het tegenwoordig door de besparingen zonder exclusiviteitscontract stellen. “Het probleem is dat Peter graag laat zien dat hij een goede band heeft met die schermgezichten”, zegt een hoge bron bij de VRT. “Daar komen roddels van.”

Bij de productiehuizen zijn ze in elk geval enthousiast over Claes. “Hij denkt veel breder dan lineaire tv”, zegt Harald Hauben van productiehuis De Chinezen, leverancier van onder meer Radio Gaga, Ten oorlog en De noodcentrale. “Zijn aanpak is echt visionair. Denk aan De Warmste Week, dat volledig netoverschrijdend was. Of People of Tomorrow, dat Tomorrowland maakte met Boondoggle, VRT en ons productiehuis. Dat is trouwens de eerste, Vlaamse productie die verkocht is aan Netflix, en dat is mee zijn verdienste.” 

Dezelfde positieve geluiden vallen te horen bij Stijn Peeters, de manager van onder meer Bart Peeters en Sven De Leijer. “Peter snapt zeer goed hoe alle werelden werken”, zegt Peeters. “Hij is een schaker, ja, maar is dat een scheldwoord? Ik zeg vaak: je moet niet nadenken maar voordenken. En Peter is een voordenker.” Dat net de productiehuizen en schermgezichten zo positief zijn over Claes is geen toeval, zeggen zijn tegenstanders. “Zij vrezen hun verdediger en beschermheer bij de VRT kwijt te spelen.”

De rest van de directie: gewogen en te licht bevonden 

Dit hele verhaal heeft, en daar zit misschien wel de crux, een voorgeschiedenis die veel verder dan twee weken teruggaat. Toen de Vlaamse regering in 2016 een nieuwe CEO zocht, stelde Claes zich kandidaat. Maar het was buitenstaander Lembrechts, van oorsprong een veearts, die het haalde. Sindsdien heeft Claes, zo getuigen meerdere vertrouwelingen én concurrenten, de rest van het directiecomité gewogen en (veel) te licht bevonden. “Peter weet meer van media dan alle leden van het directiecomité samen”, zegt een goedgeplaatste bron. Vandaar dat hij ook zelf wil onderhandelen over de nieuwe beheersovereenkomst met de Vlaamse regering. Dat contract bepaalt aan welke verplichtingen de openbare omroep de komende jaren moet voldoen. “Als je leest wat in het regeerakkoord staat, is het wel duidelijk dat de VRT niet goed gelobbyd heeft”, zegt diezelfde ingewijde. “Dan is het niet verwonderlijk dat Claes die onderhandelingen naar zich toe wil trekken.” 

Tussen de voorgangers van Lembrechts en Claes klikte het trouwens wel. Velen bij de VRT betreuren dat CEO Sandra De Preter zo snel wegviel. In 2013 werd bij haar een hersentumor vastgesteld en stopte ze noodgedwongen bij de openbare omroep. Zowel zij als haar opvolger Leo Hellemans zouden Claes wel hebben kunnen coachen en managen, klinkt het. “Met Lembrechts werd hij geconfronteerd met een onzekere CEO die van bij het begin het gevoel had dat Claes op zijn stoel aasde”, zegt een hoge bron bij de openbare omroep. 

De commerciële omroepen zien in elk geval liever Claes dan Lembrechts vertrekken bij de VRT. Want Claes, oordelen ze daar, kent zijn metier beter dan de ex-bankier en huidig VRT-baas. “Het beste wat voor ons kan gebeuren is dat Lembrechts gewoon op zijn stoel blijft zitten.”

Fiets- en voetbalvrienden

Hoe zit het met de claim dat hij volledig steunt op zijn inner circle? “Managen is keuzes maken voor merken, projecten en mensen”, zegt Bob Madou. “Ik kan me inbeelden dat sommigen voor wie men niet kiest zich uitgesloten voelen, maar kiezen is nu eenmaal wat managers doen.”

Claes en Madou leerden elkaar kennen toen Madou nog bij de Belgische Voetbalbond werkte. Ze bedachten samen de Duiveluitdagingen, die de Rode Duivels (her)lanceerden bij het grote publiek. Daarna begon Madou bij de VRT als marketingdirecteur. “Peter heeft in die zeventien jaar al met zo veel verschillende mensen samengewerkt dat je hem moeilijk kan verwijten alleen met een beperkt kringetje te communiceren.”

Dat hij collega’s buitenpest of intimideert (wat de open brief van het directiecomité ook vermeldt), valt moeilijk te checken. Meerdere ex-medewerkers die het afgelopen decennium vertrokken bij de VRT schrijven dat wel toe aan zijn managementstijl. “Manipulatief is nog zacht uitgedrukt”, zegt een van hen. “Wie in de weg staat, duwt hij zonder pardon aan de kant.” Claes zou tegenstanders subtiel het leven zuur maken. Hen onmogelijke opdrachten geven, maar die nooit op mail zetten. “Google de termen ‘narcist + werkvloer’ en je komt bij de perfecte beschrijving van Peter uit”, meent een andere ex-werknemer. Andere (ex-)collega’s beamen dat hij een sterke persoonlijkheid heeft en ambitieus is, maar nooit bewust kwetst. “Hij is vooral sociaal onhandig”, zegt een van hen. “Soms wil hij een boodschap overbrengen, maar doet hij dat zo slecht dat mensen geschoffeerd of gekwetst raken.”

Deloyaal of verdediger van de VRT-belangen?

Maar de zwaarste verwijten gaan over – zo staat in de open brief – zijn ‘deloyale’ contacten buiten de VRT, met de concurrentie en de politiek. Het klopt dat Claes onlangs een meeting had met een van de directieleden van DPG Media, maar daar maakte hij nooit een geheim van. Het klopt ook dat hij begin december vergaderde met enkele kopstukken van N-VA in hun hoofdkwartier in de Koningsstraat. Maar die vergadering ging niet specifiek over de nieuwe beheersovereenkomst van de VRT, bezweren ze daar. “Hij zit zeker niet bij onze partij”, luidt het. “Hij is een progressieve liberaal. Via zijn vrouw vertoeft hij in die kringen.” Claes’ echtgenote Sofie D’Hulst, die een groot bouwbedrijf leidt, was in Lier schepen voor de stadslijst van voormalig staatssecretaris Els Van Weert (ex-Spirit). 

Eén ding staat buiten kijf: Claes weet hoe de politiek werkt (en niet werkt). Hij kent en praat met alle partijvoorzitters en mediaspecialisten in elke politieke formatie. Een veelzeggend detail: meteen na de verkiezing van Conner Rousseau (sp.a) tot partijvoorzitter had hij al een afspraak met hem. Lembrechts steekt veel minder tijd in zijn politieke contacten. Madou: “Claes wil met de overheid gewoon in dialoog gaan, in de hoop er de beste deal voor de VRT uit te krijgen.”

Claes zelf onthield zich de afgelopen dagen van alle commentaar. Naar eigen zeggen “om de rust en sereniteit in het dossier te bewaren”. Ondanks alle controverse over zijn persoon vertrok hij vorige donderdag ook op skireis. Terwijl hij op de latten staat, wordt aan de Reyerslaan over zijn toekomst beslist. Wie uiteindelijk ook wint – Claes of Lembrechts – de VRT zal in deze machtsstrijd het meest van al verloren hebben.