Wie is Susan Cullen-Ward, de vergeten koningin van Albanië?

Wanneer de Australische Susan Cullen-Ward koning Leka voor het eerst ontmoet tijdens een etentje in de jaren zestig, was het niet meteen liefde op het eerste gezicht. Ze vertelde haar moeder dat de twee meter lange man, die vloeiend zeven talen kon spreken, “een gewone jongen” leek. Maar de twee werden wel vrienden, en zouden elkaar blijven zien wanneer Leka Australië bezocht. 

Het was in ieder geval een ongewone vriendschap voor Susan, die als middelste van vijf kinderen opgroeide op een boerderij in New South Wales. Na haar afstuderen gaf ze een tijdje les, waarna ze in Sydney binnenhuisinrichting ging doen. Ze trouwde jong, maar na drie jaar ging het koppel uit elkaar. Leka daarentegen was de enige zoon van koning Zog I van Albanië en zijn vrouw Geraldine. In 1939 moest de koninklijke familie het land verlaten nadat Italiaanse fascisten Albanië binnenvielen. De communistische regering schafte in 1946 de monarchie af. Toch bleven Zog en zijn zoon volhouden dat zij de rechtmatige vorsten waren. Na de dood van zijn vader in 1961, riep Leka zichzelf dan ook uit tot ‘Koning van Albanië’, in Hotel Bristol in Parijs. 

_{(Lees verder onder de foto)}

De koning en het boerenmeisje bleven elkaar dan toch tegen het lijf lopen. Eerst in Australië, daarna in Madrid, waar Susan heen verhuisd was om te schilderen. “Het was tijdens mijn training om gids te worden dat we verliefd werden", vertelde ze daar ooit over. “Hij vroeg aan me om mijn werk op te geven en niet veel later zijn we getrouwd.” Het koppel stapte in het huwelijksbootje in Biarritz, Frankrijk. Op de gastenlijst stonden heel wat andere verbannen koningen en koninginnen uit Europa, net als enkele leden van de familie van Susan. 

Hoewel Susan nog nooit in Albanië geweest was, riep Leka haar uit tot ‘Koningin van Albanië’. Privé noemde hij haar echter ‘Roo’, terwijl zij hem publiekelijk ‘Zijne majesteit’ noemde. Na het huwelijk vertelde koningin Susan aan de aanwezige journalisten: “Ik voel me niet als een koningin. Ik voel me een gelukkige bruid. Niets is veranderd, buiten dat ik nu de verantwoordelijkheid heb om Zijn Majesteit te helpen om terug op de troon van zijn land te raken.”

^{(Lees verder onder de foto)}

Het koppel woonde in Madrid, maar moest in 1979 het land verlaten. De Spaanse autoriteiten konden namelijk niet lachen met de grote hoeveelheid wapens die Leka in huis had. Hoewel de koning zichzelf altijd voorstelde als een makelaar en later een importeur/exporteur, bleven geruchten de ronde doen dat hij eigenlijk een wapenhandelaar was. Niet zo verwonderlijk, want zijn fascinatie met wapens bleef de krantenkoppen halen. Zo werd hij in 1977 in Bangkok gearresteerd omdat hij militaire wapens zoals granaten en M16-geweren bij zich had. En tijdens een vlucht naar Gabon werd zijn vliegtuig omsingeld door bendes. Leka vreesde dat ze hem zouden kidnappen, maar wist de bendes te verjagen door met een raketwerper in de deur van het vliegtuig te gaan staan. Zoals een hoveling ooit opmerkte: “Van het moment waarop hij geboren werd, lag er een geweer onder zijn kussen. Hij heeft het zijn hele leven gedragen.”

Na hun problemen in Spanje settelden Leka en Susan zich uiteindelijk in Zuid-Afrika. Daar werd ook hun zoon, de huidige kroonprins Leka, geboren in 1982. Maar opnieuw liep het mis. In 1999 werd Leki aangeklaagd voor het bezit van AK-47's, granaatwerpers en antipersoonsmijnen. 

^{(Lees verder onder de foto)}

Door alle heisa wilde Susan eigenlijk het liefst van al terugkeren naar Australië, maar problemen met haar paspoort lieten dat niet toe. De Australische overheid weigerde namelijk om haar te erkennen als Albanese royalty, iets wat ze zelf “erg, erg pijnlijk” vond. “De overheid stond erop dat ik een Australische paspoort had", zegt ze daarover. “Mijn echtgenoot gaf me toestemming om te reizen met een paspoort waarop de naam ‘Koningin Susan’ stond. Maar toen ze het hernieuwden was er een bureaucratische vergissing, waardoor het document op de naam van Susan Cullen-Ward stond, getrouwd met koning Leka. Ik ben bang dat dit document neerkomt op een ontkenning van mijn soevereiniteit, wat ingaat tegen de Albanese grondwet en alles waar onze familie voor staat." 

In 1997 wilde de Australische Hoge Raad een toegeving doen. Susan kon een paspoort krijgen die ofwel op naam van ‘Susan Cullen-Ward’ stond, ofwel op naam van ‘Madame Susan Zogu’, zoals de Albanese koninklijke familie genoemd werd. “Geen van deze opties is acceptabel”, vond Susan. “En ik wil niet beledigd worden door mijn eigen landgenoten, zeker aangezien Australië een grondwettelijke macht is. Ze moeten zich trouwens herinneren dat onze nicht, koningin Elizabeth van Australië, ons een telegram stuurde om ons te feliciteren met ons huwelijk.” Uiteindelijk kreeg Susan haar zin: een paspoort met de naam ‘Susan Cullen-Ward, gekend als Queen Susan’. Toch keerde ze slechts één keer terug naar Australië. 

Na de val van het communisme probeerde de koninklijke familie verschillende keren om terug te keren naar Albanië, in 1993 en 1997. Maar het land zat niet te wachten op die lang vergeten koning. Pas in 2002 nodigde het parlement de familie opnieuw uit. Lang mocht Susan niet van haar nieuwe thuisland genieten, want in 2004 stierf ze - na een diagnose van longkanker - aan hartfalen. Ze werd 63. Leka begroef haar naast zijn moeder, koningin Geraldine, die twee jaar eerder was overleden. Zelf zou hij nooit meer de troon bestijgen, en ook zijn zoon, Leka II, oefent een louter ceremoniële functie uit.