Spaarders hebben niets te vrezen: de minimumrente zal niet snel verdwijnen

Eerlijk is eerlijk, zo menen de bankiers. Als zij bij de Europese Centrale Bank door de historisch lage rente op dit moment tot 0,5 procent moeten betalen wanneer ze hun spaartegoeden in bewaring geven, dan vinden ze het niet meer dan logisch dat voor spaarders hetzelfde geldt. In heel wat Europese landen zijn er banken die spaarders nulrente of zelfs negatieve rente geven, maar dat mag in België niet. Er is een wet die garandeert dat banken op een spaarboekje in ons land minstens 0,01 procent interest en een getrouwheidspremie van 0,10 procent op een jaar – dus samengeteld 0,11 procent minimumrente – geven. 

Zaterdag hield Febelfin, de koepelorganisatie van de banken, een pleidooi om die wet af te schaffen. Eerder al lieten de topfiguren van onder meer ING Bank en KBC verstaan dat de minimumrente in deze extreme situatie van negatieve rente niet langer houdbaar is. Die 0,11 procent lijkt een peulschil, maar in België staat er ruim 278 miljard euro op spaarboekjes en vasthouden aan de minimumrente kost banken jaarlijks tot 300 miljoen euro. Daarnaast houdt de minimumrente volgens de bankiers tegen dat het spaargeld bijvoorbeeld via aandelen wordt geïnvesteerd, iets wat de economie ten goede zou komen.

Risicoschuw volkje

“Of de minimumrente de Belgen tegenhoudt om te beleggen, betwijfel ik”, zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom bij ING. “We zijn een risicoschuw volkje. Soms beweegt de massa zich wel meer naar de beurzen, maar bij de eerste tegenslag is het dan weer drummen naar de uitgang. Het is wel logisch dat banken vragen om overal dezelfde spelregels toe te passen en die minimumrente dus af te schaffen. Spaargeld blijft gemiddeld twee jaar op het boekje staan en de marktrente die banken betalen voor leningen op twee jaar schommelt nu rond -0,3 procent. Het is pijnlijk als je dan zelf nog altijd 0,11 procent moet betalen. 

“Die wet op de bodemrente is er gekomen in tijden dat ze dachten dat er nooit negatieve rente zou komen, het was eerder een soort geruststelling voor de spaarders dat ze nooit spaargeld zouden verliezen. Maar nu zijn de tijden helemaal anders. De overheid profiteert vandaag zelf van de negatieve rente en betaalt veel minder interest op haar schulden. Dan kun je moeilijk hard maken dat banken in hetzelfde systeem wél rente moeten betalen. 

“Alleen vraag ik me af welke politicus vandaag zal pleiten om de minimuminterest af te schaffen. Dat zou electorale zelfmoord zijn, politici krijgen hun stemmen van spaarders en niet van bankiers. Of een afschaffing van de minimumrente veel zou uithalen, daar ben ik eigenlijk nog niet zo zeker van. Ik denk niet dat er dan meteen nulrente zou komen. We merken dat in het buitenland ook: Nederlandse banken geven meestal 0,01 of 0,02 procent. Ze willen hun klanten niet wegjagen, want eens de rente weer naar omhoog gaat, dan zijn die spaarders opnieuw de interessante profielen.”

‘Klanten hoeven niet te boeten’

Gisteren bleek al dat bankiers zich weinig illusies hoeven te maken. “Er is geen bereidheid om de minimumrente af te schaffen”, zei minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld). Zijn collega van Consumentenzaken Nathalie Muylle (CD&V) zou ook niet weten waarom. “Als ze ooit die wet willen afschaffen, zal ik me daartegen verzetten. Banken hebben de jongste jaren al flink de kosten verhoogd voor hun klanten. Als ze dan die interest ook nog eens afnemen, zijn kleine spaarders pas echt de dupe. Dan riskeren we dat mensen hun geld opnieuw onder hun matras stoppen of naar risicovolle beleggingen vluchten. En het is niet zo dat banken vandaag geen tientallen miljoenen winst meer maken.”

Dat is ook een argument dat consumentenorganisatie Test-Aankoop aanhaalt. “Als het de ambitie is van banken om hun aandeelhouders miljoenen uit te keren, dan hoeven de klanten daar niet voor te boeten”, zegt Simon November. “Zij vinden de spelregels over de minimumrente niet eerlijk? Wij krijgen regelmatig klachten van klanten die het niet eerlijk vinden dat ze tegenwoordig verplicht digitaal moeten bankieren terwijl ze dat niet kunnen en dat er geen kantoren meer in hun buurt zijn. We hebben niet de indruk dat de banken die grote groep van vaak oudere klanten tegemoetkomt.”