Activiste Sarah El Massaoudi (27): ‘Ik heb altijd al anderen willen helpen’

“Ik stond aan een rood licht te wachten toen plots een fietser, op zo’n snelle koersfiets, voorbijfietste en riep: ‘Doet die doek van uw kop’.” #allemaalvanbelang”

Die tweet stuurde Sarah El Massaoudi, opgegroeid in Dendermonde en sinds enkele jaren Antwerpenaar, eind mei de wereld in, vergezeld van de hashtag die ze zelf mee gelanceerd had. “Het begon allemaal met een voorval op de tram”, blikt ze daar nu op terug. “Twee dagen na de Vlaamse verkiezingen was ik er getuige van hoe een oudere vrouw een jong meisje met Marokkaanse roots aanviel. ‘Nu gaat het niet lang meer duren vooraleer jullie moeten vertrekken, want wij zijn gewonnen!’, beet ze het meisje toe. Hoewel iedereen het kon horen, ben ik als enige tussenbeide gekomen. Aangezien ik al enkele jaren ongelijkheden op sociale media aankaart, heb ik deze ervaring op Facebook en Instagram ­gedeeld met de vraag of anderen zulke situaties ook meegemaakt hebben. Daar kreeg ik zo veel ­reacties op dat mijn jeugdvriendin ­Mayada Srouji me aanraadde al die verhalen onder één hashtag te bundelen. En zo werd #allemaalvanbelang al snel een trending topic.”

Structurele oplossingen

Het was lang niet de eerste protestactie die Sarah mee op poten zette. Zo organiseerde ze eerder mee de ludieke zwemactie tegen het boerkiniverbod aan het Antwerpse Steen, was ze actief bij Antwerp for Palestine, en bestuurt ze mee de interculturele beweging Kif Kif. Wel was #allemaalvanbelang haar eerste actie die zo viraal ging. Zelf relativeert ze alleszins dat socialemediasucces.

“Zulke online-acties zijn belangrijk om wie er niet mee geconfronteerd wordt eraan te herinneren dat racisme wel degelijk een probleem is in Vlaanderen. Als die tweets mensen de ogen hebben geopend, ben ik tevreden. Maar het grote verschil maakt zo’n hashtag niet. Als samenleving moeten we de systemen die discriminatie in de hand werken nog meer bevragen. Neem nu het onderwijs: de richtlijnen vertrekken er nog te vaak vanuit de norm. Het wordt dikwijls als vanzelfsprekend beschouwd dat elk kind voor zijn huiswerk toegang heeft tot een computer met internet. Daarnaast moeten ook onbewuste vooroordelen aangepakt worden. Het kan niet zijn dat moslimmeisjes in grote aantallen naar het bso worden doorverwezen, omdat men veronderstelt dat zij toch niet gaan studeren. Of dat er tijdens geschiedenislessen over Congo met een zeker ontzag over Leopold II wordt gesproken.”

In haar sociaal werk gaat Sarah daarom steeds op zoek naar structurele oplossingen die mensen op lange termijn helpen. Als opbouwwerker wil ze de woon- en leefsituatie van zoveel mogelijk mensen verbeteren. Het recht op wonen ligt haar nauw aan het hart. “Wonen is een van dé sociale hefbomen, en dus een belangrijk thema voor mij. Ik ben iemand die altijd uitzoomt om naar the bigger picture te kijken.”

Hoofddoekendebat

Het zaadje van die drang om de wereld te verbeteren werd bij Sarah al als kind geplant. “Mijn papa, met wie ik een heel sterke band heb, heeft me de waarde van anderen helpen meegegeven. Hij is een eerstegeneratiemigrant, werkte als arbeider in een textielfabriek. Mijn moeder is overleden toen ik twee maanden oud was. Samen met de kinderen die papa nog met mijn stiefmoeder kreeg, waren we met twaalf thuis. Mijn vader stond altijd klaar voor ons, maar ook voor buren die zijn hulp konden gebruiken.

“Toen we in de zomervakantie op reis naar Marokko gingen, was ik oprecht verontwaardigd over de grote ongelijkheid tussen de levensstandaarden daar en hier. Al van jongs af aan had ik die, misschien naïeve, wens om de wereld te verbeteren door anderen te helpen. Om in de sociale woonwijk waar wij woonden een verschil te kunnen maken, heb ik daarom huiswerkbegeleiding op poten gezet. Zo hielp ik de kinderen wier ouders geen Nederlands spraken.”

Haar grote rechtvaardigheidsgevoel werd pas echt aangescherpt toen Sarah op haar zeventiende besloot een hoofddoek te gaan dragen. Zoals elke tiener zocht ze naar haar identiteit, en die had ze, deels, in het islamitische geloof gevonden. “Sommige van mijn zussen dragen een hoofddoek, andere niet. Ook bij mij was het volledig mijn eigen keuze. Maar toen ik er voor het eerst mee op school verscheen, verzuchtte een van mijn lievelingsleerkrachten dat hij het zonde vond, ‘omdat ik toch zo slim was’, met de nadruk op ‘was’.”

Het hoofddoekendebat blijft een van Sarahs belangrijkste strijdpunten. Sinds twee jaar is ze daarom actief bij Baas Over Eigen Hoofd, een feministisch en antiracistisch actieplatform. “Veel jongeren vinden het zogezegde hoofddoekenverbod onrechtvaardig, maar hebben het gevoel dat ze zich er als minderheid bij moeten neerleggen. Daarom vinden we het belangrijk hierover actie te blijven voeren. Want de ‘levensbeschouwelijke neutraliteit’ die het regeerakkoord oplegt aan leerkrachten en leerlingen van het gemeenschapsonderwijs slaat nergens op. Een neutrale norm – door die te bepalen sluit je toch mensen uit? Wij streven voor een pluralistische norm.”

Selectiever

Wat heeft het komende jaar voor haar in petto en welke doelen stelt ze zichzelf? “Begin 2020 lanceren wij met BOEH! en tal van anderen een campagne die volledig in het teken van solidariteit staat. Because divided we fall. United we stand! Maar, en het klinkt misschien stom, ik moet in de eerste plaats ook beter voor mezelf gaan zorgen. Met mijn voltijdse baan en al mijn vrijwillige engagementen ben ik zeven dagen op zeven druk bezig. Misschien moet ik selectiever worden met waar ik wel of niet op inga. Of minder hard roepen op sociale media. Nu voel ik me vaak heel moe en triest; ik merk dat ik pessimistischer ben geworden. Daarom is meer selfcare in 2020 echt wel nodig, om te vermijden dat ik opgebrand geraak.

“Het vermoeiende is dat ik met mijn activisme vaak ook opboks tegen zaken waar ik ook persoonlijk slachtoffer van ben. Gelukkig heb ik een heel onder­steunende en begripvolle man. Ik zou niet weten wat ik zonder hem zou doen.”

Dalilla Hermans over Sarah El Massaoudi

“Ik ken en volg Sarah al lang”, zegt opiniemaakster en schrijfster Dalilla Hermans. “Ze doet alles op een heel oprechte, integere manier. Eigenlijk vind ik het gek dat zij nog niet bekender is. Dat toont dat de Vlaamse nieuwsredacties nog veel blinde vlekken hebben. Onze vriendschap begon online. Ik geloof dat zij mij een vriendschapsverzoek stuurde nadat mijn open brief over racisme in 2014 opgepikt werd. Vervolgens liepen we elkaar tegen het lijf op een solidariteitsactie voor slachtoffers van de oorlog in Syrië, daarna kwam ze zelfs al op mijn kinderen babysitten. Ik zie haar helaas weinig omdat ik het zo druk heb met allerlei projecten en mijn drie kinderen. Maar we horen elkaar regelmatig; de band blijft zeker even warm. Zelf ben ik nu de weg van voorstellingen creëren ingeslagen. Vroeg of laat gaan Sarah en ik nog eens samen iets maken, daar ben ik van overtuigd. Na vijf intense, soms gevaarlijke jaren als antiracisme-activist is mijn verhaal nu wel verteld. Het is aan anderen om in de frontlinie te gaan staan. Of dat Sarah is? Goh, ik hoop vooral dat ze die selfcare niet vergeet, want zij is toch ook al lang bezig.”