5 vragen bij de val van Aleppo

Franssen gebruikt het woord niet snel, maar de val van Aleppo durft hij "strategisch" te noemen. "Voor de oorlog was het de op een na grootste stad van Syrië en de economische hoofdstad. De frontlijn liep vier jaar dwars door de stad en was onbeweeglijk. De herovering van Aleppo is dan ook een geweldige opsteker voor Assad."

"Op grotere schaal maakt de verovering van Aleppo deel uit van de strategie van Assad om het westen van Syrië stukje bij beetje te heroveren langs de M5 (rode lijn op kaart onder). Dat is een belangrijke autoweg die verschillende grote steden verbindt. Eerder heeft hij Homs heroverd, nu dus Aleppo. Waarschijnlijk zal hij nu Idlib proberen in te nemen. Die stad is nog helemaal in handen van de rebellen."

Hoewel de verovering van Aleppo een stevige symbolische pluim op de hoed van Assad is, kon hij de stad niet alleen innemen. "Het waren de Russen met hun luchtbombardementen en sjiitische milities uit Iran en Libanon op de grond die het speerpunt van de strijd om Aleppo vormden", zegt Franssen.

"Dat toont eigenlijk de zwakte van Assad aan. Zonder zijn sjiitische bondgenoten staat hij nergens. Zelfs zijn eigen leger in de traditionele zin van het woord bestaat niet langer. Zowat drie jaar geleden is het uiteengevallen in verschillende milities. Die hebben vaak elk hun eigen agenda, maar ze vechten wel allemaal samen onder de vlag van Assad."

Nu de rebellen in de oostelijke wijken van Aleppo zijn verslagen, staat een grootschalige evacuatie op stapel. Het is niet duidelijk wie de wijken precies mag verlaten. Mogelijk laat Assad enkel de overgebleven rebellen vertrekken richting Idlib.

"In het conflict in Syrië is het al eerder gebeurd dat rebellen uit omsingelde gebieden mochten vertrekken. Soms ging het om een ruil waarbij rebellen een vrije doorgang naar ander rebellengebied kregen en aanhangers van het regime naar gebieden in handen van dat regime mochten doorreizen."

"Dit heeft veel te maken met efficiëntie. Voor het Syrische leger is het erg moeilijk om een volledige wijk uit te kammen en het laatste handvol rebellen uit te schakelen. Het is makkelijker om de overgebleven rebellen naar Idlib te laten vertrekken waar sowieso nog duizenden rebellen zitten. Hier speelt de macht van de getallen en maken enkele extra strijders geen verschil. Ze krijgen ze later wel klein."

"Zij zijn de enige en ware verliezers", zegt Franssen. "Het regime van Assad aanziet hen als collaborateurs met de rebellen, maar dat is niet noodzakelijk het geval. Ze wonen gewoon in een deel van de stad dat de voorbije jaren in handen van de rebellen was."

Toch zijn de burgers nu de grootste slachtoffers van represailles. Volgens de VN dringen milities die trouw zweren aan Assad hun huizen binnen om hen uit wraak in koelen bloede af te slachten.

Tegelijk bestaat de kans dat het regime hen helemaal niet zal toelaten te vertrekken. "Voor Assad is het moeilijk zich als de bevrijder van een wijk te profileren als iedereen bij de aankomst van zijn leger wegvlucht. Dat is slecht voor de propaganda."

Paradoxaal genoeg voorspelt Franssen de komende tijd meer rust voor de inwoners van Aleppo. "De frontlijn loopt nu niet langer door de stad, maar ernaast. De gevechten in de stad zelf zouden hierdoor moeten afnemen."

Afgelopen weekend heeft IS Palmyra opnieuw ingepalmd. De stad bekend om zijn werelderfgoed was eerder al ongeveer een jaar in handen van de terreurgroep tot het Syrische regeringsleger die in maart wist te veroveren.

"Uit de reacties van zowel Syrië als Rusland kunnen we opmaken dat de herovering van Palmyra door IS als een volslagen verrassing komt", zegt Franssen. "Het is een stad middenin de woestijn die nauwelijks natuurlijk bescherming kent. Ondanks de luchtsteun van Rusland is IS er toch in geslaagd een blitzoffensief uit te voeren."

"Palmyra is voor Assad belangrijk, maar het is niet van de orde van Aleppo. Assad concentreert zich helemaal op de consolidatie van zijn macht langs de M5 in het westen van Syrië. Officieel vindt hij de strijd tegen IS belangrijk, maar in de praktijk liggen zijn belangen elders."

"Toch is het verlies van een stad voor Assad en voor de Russen een blamage. Rusland heeft dan ook meteen de schuld op de Westerse coalitie gestoken. Die zou de druk op IS-bolwerk Raqqa niet hoog genoeg hebben gehouden waardoor de terreurgroep zich kon hergroeperen."

Lang zal Palmyra volgens Franssen niet in handen van IS blijven. "Zeg nooit nooit, maar ik denk dat het Syrische regeringsleger de stad over een maand of anderhalve maand weer onder controle zal hebben. IS is geen partij in zulke open steden gezien de luchtsteun van Rusland die Assad geniet."