Mensen een goeie gezondheid toewensen, maar tegelijk besparen op preventie is "wereldvreemd"

“… maar eerst en vooral een goei gezondheid …” 

Dit zal u in de komende dagen en weken meermaals per dag horen uitspreken door iedereen die je tegenkomt, kwestie van draagvlak voor dit stuk. Want wat als we er voor konden zorgen dat er veel minder zorg nodig was? Wat als we wachtlijsten konden voorkomen en verkleinen? Wat als Pia nooit ziek was geweest? Wat als de nood voor extremistisch dure medicijnen en technieken gewoon minder hoog was? Even enkele objectieve informatie op een rijtje. 

September 2018: in New York onderschrijft ons land de internationale verklaring en belofte om dringend meer werk te maken van het inperken van de schade door welvaartsziekten (non-communicable diseases, NCD’s). Investeren in preventie en gezondheidspromotie maakt essentieel deel uit van deze wetenschappelijke aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie. Verschillende politici uit partijen die nu ook deel uit maken van de Vlaamse regering zijn aanwezig en stemmen volmondig in met het voorstel. Ook koningin Mathilde belooft er plechtig haar volle gewicht in de schaal te leggen voor een betere mentale gezondheid(szorg).

Mei 2019: naar aanleiding van de verkiezingen sturen alle organisaties uit de preventiesector hun memorandum naar de verschillende partijen, ministeries en betrokken agentschappen. U kan deze vinden op de websites van Instituut Gezond Leven, Sensoa, Expertise centrum Alcohol en Drugs, Kom op tegen Kanker, Stichting tegen Kanker, Alliantie Rookvrije Samenleving, Instituut Tropische Geneeskunde, Expertisecentrum Suïcidepreventie, Jeugdgezondheidszorg, de Ziekenfondsen, de Logo’s, de Tandartsen, …

Ze doen dit op individuele basis maar ook via een gezamenlijk advies door het sectoroverleg Preventieve Gezondheidszorg. Overduidelijk is dat meer investering in preventie nodig is voor een gezonder Vlaanderen en België, maar ook dat die investering zichzelf snel terug zal betalen.

September 2019: een open oproep voor drastisch meer investering in preventie en gezondheidspromotie wordt enthousiast onderschreven door (inter)nationale experts uit het hele land, door onze wetenschappelijke instituten voor volksgezondheid, door alle decanen Geneeskunde, door de grootste ziekenhuis CEO’s, door gezondheidseconomen, door nationale verenigingen van longgezondheid, van cardiologie, van pediatrie, van kinderneurologie, door de Koninklijke Academie en kinderziekenhuizen die de naam van koninginnen dragen, door professoren en diensthoofden uit de universitaire ziekenhuizen, door huisartsenopleiders en patiënten.

Zelden was een consensus zo breed gedragen, zo klaar en makkelijk uitvoerbaar. Het voorstel omvat ook de logische shift van middelen uit het federaal gezondheidsbudget naar preventie en gezondheidspromotie, omdat net die laatsten zullen leiden tot flinke besparingen bij die eerste. De oproep legt haarfijn uit hoe dit een win- win- win- win- win- situatie is voor iedereen en hoe dit tegelijkertijd miljarden besparingen zal opleveren in de sociale zekerheid, in de vergrijzingskost en hoe dit de productiviteit zal verhogen bij werknemers. 

Oktober 2019: een internationaal expert panel van de Europese Commissie over “Effective Ways of Investing in Health” rapporteert haar conclusies over Gezondheidspromotie. Volledig in lijn met het bovenstaande. 

November 2019: de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen, een dame met een achtergrond in Volksgezondheid, besteedt uitgebreid aandacht aan Preventie en Gezondheidspromotie in haar programma en benadrukt het belang in haar eerste speech. De nieuwe Europees Commissaris voor Gezondheid, Stella Kyriadikes, zelf een borstkanker overlever, stelt haar ambitieus beleidsplan voor om kanker te overwinnen in Europa, met alweer … rarara … een hele grote rol voor preventie. 

December 2019: het landenprofiel "België Gezondheid" van de Europese Commissie samen met de OESO en de Wereld Gezondheidsorganisatie komt uit. Het zoveelste rapport dat aantoont dat wij op bepaalde gezondheidsindicatoren helemaal niet zo goed scoren, en voornamelijk in de sector “te voorkomen ziekte”. Contradictorisch aanvoelend voordeel daarvan is dat er nog zo veel laaghangend fruit is op het vlak van preventie zodat wij relatief makkelijk en snel véél gezondheidswinst kunnen boeken.  

Dit zijn nog maar de tekens aan de wand van het afgelopen jaar, maar die zijn helemaal niet nieuw of nog onbekend. Dezelfde logica wordt al meer dan 15 jaar bij alle formerende politici en verantwoordelijke ministers geëist. Net omdat het zo’n absolute no-brainer is met flink terugverdieneffect dat binnen één ambtstermijn al zichtbaar begint te worden. En omdat de mensen gezond willen blijven. En Europa zal zeker toestaan dat er geïnvesteerd worden in eigen beleid dat zo goed onderbouwd is, zelfs met extra leningen die op dit moment heel goedkoop zijn.

Werkelijk alle, maar dan ook alle neuzen staan in dezelfde richting en ook reeds alle gemaakte plannen. Behalve …  December 2019: de Vlaamse regering, onder invloed van de irrationele besparingsideologie van de minister-president Jan Jambon (N-VA), beslist om al het bovenstaande, waardevol, gezond advies te negeren en exact het tegenovergestelde te doen … besparen op preventie. (en neen, natuurlijk zijn wij niet zo naïef om in het riedeltje te trappen dat investeringen in "welzijn" hetzelfde zouden zijn als investeringen in "preventie", echt niet minister Wouter Beke).

Als een regering beslissingen neemt die zo extreem resoluut ingaan tegen wat nodig is en wereldwijd aanbevolen wordt, hoe moet je je dan voelen als goedbedoelend, adviserend wetenschapper en gezondheidswerker? Hoe moeten we als sector in consensus zo’n beslissing noemen: slim, luisterend, respectvol, wetenschappelijk, solidair, participatief …? Of toch meer het tegenovergestelde? Waarom doen we dit eigenlijk allemaal nog als toch niemand luistert? Staan wij hier voor Piet Snot? Op een gegeven moment is genoeg toch echt genoeg. Dit kost mensenlevens. Dit kost heel veel geld. Dit is ongezond. Stop.