VS doodt "haast mythische" Iraanse generaal: wat nu? "Er is vergelding op komst, maar wellicht geen oorlog"

Bij een gerichte Amerikaanse raketaanval op een konvooi bij de internationale luchthaven in de Iraakse hoofdstad Bagdad zijn acht mensen om het leven gekomen, onder wie de Iraanse generaal Qassem Soleimani. En dat is niet zomaar de minste, vertelt Midden-Oostenexpert Jens Franssen.

"Soleimani ziet er wat uit als een oude, grijze teddybeer, een lieve opa. Maar hij wordt beschouwd als de ijzeren vuist van het Iraanse regime", weet Franssen. Soleimani stuurt als generaal de Quds-eenheid aan van de Iraanse Revolutionaire Garde. "Dat is de elite-eenheid die er echt toe doet als het gaat om de harde militaire acties in het buitenland. Dat is ook een beetje een staat binnen de staat: zij staan in voor de persoonlijke bescherming van de opperleider, ayatollah Ali Khamenei. Eigenlijk hebben zij de echte macht."

Herbekijk hier het interview met Jens Franssen in "Het Journaal" (lees verder onder de video):

Volgens Amerika-correspondent Björn Soenens had Soleimani "een haast mythische status" in Iran. Daar wordt hij vandaag dan ook een "martelaar" genoemd. Ook Franssen bevestigt dat de man bijzonder populair was. "Er zijn documentaires en popnummers over hem gemaakt. Anderzijds: die cultus is ook gepromoot door de Revolutionaire Garde zelf, die er alle belang bij had om de eigen leider en dus het eigen prestige in de verf te zetten."

De dood van Soleimani is een onderdeel van een rist vergeldingsacties die elkaar de voorbije dagen opvolgden. "Nadat in Kirkuk een Amerikaanse ondernemer was omgekomen (bij een raketaanval van Hezbollah, red.), hebben de Amerikanen Hezbollah-stellingen aangevallen", legt Soenens uit. "Vervolgens hebben die milities een aanval ingezet op de Amerikaanse ambassade in Bagdad. Als gevolg daarvan is Soleimani nu gedood."

Het is geen geheim dat de spanningen tussen de VS en Iran al langer fors zijn opgelopen. "Op de achtergrond spelen twee grotere kwesties", vertelt Franssen. "Iran heeft de voorbije jaren zijn invloed in het Midden-Oosten sterk uitgebreid. En dan moet je opnieuw kijken naar die ene man, Qassem Soleimani. Hij was het die het regime van de Syrische president Assad en de terreurorganisatie in Libanon, Hezbollah, is gaan steunen. Hij heeft er ook voor gezorgd dat de invloed van Iran in Afghanistan is gegroeid. Dat wordt nu wat gefnuikt."

Hoe er nu in de VS wordt gereageerd? Met name die aanval op de Amerikaanse ambassade in Irak lag daar erg gevoelig, zegt Soenens. "Daar werd al langer gezegd: dat kan niet ongestraft blijven. En kijk, we zien nu wat er gebeurd is. Amerikaans president Donald Trump heeft geen commentaar gegeven, hij heeft alleen een Amerikaanse vlag getweet."

Bij zijn eigen Republikeinse partij oogst Trump vooral lof voor zijn "moedige actie". "Ik ben blij met de moedige aanval van president Donald Trump tegen de Iraanse agressie", verwoordt senator Lindsey Graham het op Twitter. "Aan de Iraanse regering: als jullie meer willen, zullen jullie meer krijgen. Als de Iraanse agressie voortgaat en als ik zou werken in een Iraanse olieraffinaderij, zou ik eraan denken om me om te scholen."

Bij de Democraten heersen er meer reserves, ziet Soenens. "Zo was er een tweet van de Democratische senator Chris Murphy: 'Dit was een vijand van de VS, dat staat buiten kijf. Maar de aanval gebeurde zonder toestemming van het Congres. Ontketent dit een regionale oorlog?'"

De hamvraag, zo zegt Björn Soenens, is: hoe zal Iran terugslaan? "Want deze man is zo belangrijk in de politieke constellatie van Iran dat het land bijna móét terugslaan." Hij spreekt van een "heel gevaarlijke toestand". 

"De Iraniërs gaan zijn dood zeker vergelden", denkt ook Franssen, die vermoedt dat we dat in de komende dagen of weken mogen verwachten. "Maar of het tot een directe oorlog zal komen? Wellicht niet. Er zijn voor Iran veel mogelijkheden om de VS of zijn bondgenoten te treffen. De VS is nog altijd met veel troepen aanwezig in Irak. Mogelijk komen daar aanslagen. Maar ook in Syrië, Afghanistan en Libanon hebben de VS troepen. Ik denk dat je eerder in die richting moet kijken als het gaat om vergelding."

Toch zal er ook druk gewerkt worden om deze licht ontvlambare situatie te ontmijnen, oppert Franssen. "Wellicht zal er op de achtergrond worden gepraat. Want noch de VS, dat in een verkiezingsjaar zit, noch Iran heeft op dit moment baat bij een groot conflict."

Bekijk hier het gesprek met onze conflictjournalist Rudi Vranckx in "Het Journaal":

Beluister hier ook het gesprek met Jens Franssen in "De ochtend" op Radio 1: