Zo zouden wraakacties van Iran er kunnen uitzien na moord op generaal Soleimani

De Iraanse generaal Qassem Soleimani kwam afgelopen nacht om bij een Amerikaanse aanval op de luchthaven van de Iraakse hoofdstad Bagdad, op bevel van de Amerikaanse president Donald Trump. Soleimani was de leider van de Iraanse Revolutionaire Garde, een elite-eenheid binnen het Iraanse leger.

Het Pentagon verklaarde dat het Soleimani - de tweede machtigste man van Iran na ayatollah Ali Khamenei - heeft uitgeschakeld omdat hij aanvallen plande op Amerikaanse doelwitten in Irak en in de regio en omdat hij de voorbije maanden aanslagen op basissen van de militaire coalitie zou hebben georkestreerd. Hij zou ook groen licht gegeven hebben voor de aanval op de Amerikaanse ambassade in Bagdad eerder deze week.

In het verleden zouden er volgens Iran al Westerse, Arabische en Israëlische pogingen geweest zijn om Soleimani uit te schakelen. Gewezen VS-ambassadeur in Irak, Ryan Crocker, noemde hem “de Darth Vader van de hedendaagse Midden-Oostenpolitiek”.

Het Iraanse regime is vastbesloten om wraak te nemen. “Alle vijanden moeten weten dat de jihad van verzet door zal gaan met dubbele motivatie en dat een definitieve overwinning wacht voor de strijders van de heilige oorlog”, aldus Khamenei in een verklaring op de Iraanse televisie. Ook de Iraanse president Hassan Rohani zal de aanval vergelden. “Er bestaat geen enkele twijfel over het feit dat de grootse natie van Iran en de andere vrije naties van de regio hun wraak zullen nemen op het misdadige Amerika voor deze vreselijke moord”. Met de “vrije naties van de regio” doelt hij allicht op het Syrisch regime van Assad.

Hoe de wraak van Iran zich zal uiten op het terrein, is de grote vraag. Alles wat Amerikaans is of aan de VS kan worden gelinkt in het Midden-Oosten is een mogelijk vergeldingsdoelwit. De Amerikaanse autoriteiten hebben Amerikaanse burgers dan ook meteen opgeroepen om Irak te verlaten. En ook Israël is er niet gerust in. Het land geldt als een trouwe bondgenoot van de VS en zet zich schrap voor eventuele represailles.

Hoe ver wil het Iraanse regime gaan om het conflict te laten escaleren? Iraanse machthebbers kunnen aansturen op een directe confrontatie door raketaanvallen uit te voeren op Amerikaanse doelwitten. Maar dit scenario achten waarnemers vooralsnog zeer onwaarschijnlijk omdat die actie Amerikaanse aanvallen op Iraanse bodem zou uitlokken.

Waarschijnlijker is dat Teheran zal teruggrijpen naar minder conventionele methodes. Een tactiek zou kunnen zijn om meer aanvallen uit te voeren op de internationale scheepvaart in de Perzische Golf - een essentieel doorvoerpunt voor wereldwijde olie.

Cyberaanvallen - zelfs rechtstreeks op de VS - vormen een andere mogelijkheid.

Teheran zou ook verdere inbreuken kunnen plegen op de omstreden nucleaire deal met andere wereldmachten. De Amerikaanse president Donald Trump trok zich begin mei 2018 al eenzijdig terug uit het akkoord. Met de voorlopig strengste sancties ooit wil de Amerikaanse regering Iran dwingen te onderhandelen over een nieuw akkoord en daarbij in te stemmen met strengere regels. Maar Groot-Brittannië, Frankrijk en andere mogendheden zien het pact nog steeds als de enige manier om te voorkomen dat Iran een nucleair bewapende staat wordt.

De VS verwachten alvast meer aanvallen op Amerikaanse militaire basissen in Irak door pro-Iraanse milities. Er kan ook een nieuwe poging komen om de ambassade in Bagdad te bestormen.

Een ander element om rekening mee te houden is de houding van de Iraakse regering. De ontslagnemende Iraakse premier Adel Abdel-Mahdi verklaarde al dat de Amerikaanse luchtaanval in Irak “een verwoestende oorlog in Irak” zal veroorzaken. Hij veroordeelde de drone-aanval als een “grote inbreuk op soevereiniteit”.

Het incident zal op zijn minst de druk op de Iraakse regering vergroten om de toestemming voor Amerikaanse troepen om in het land te opereren in te trekken.

Europees president Charles Michel riep op tot de-escalatie na de Amerikaanse aanval op de Iraanse generaal Soleimani. “De cyclus van geweld, provocaties en vergeldingen die we de afgelopen weken in Irak hebben gezien moet stoppen. Verdere escalatie moet koste wat kost worden vermeden.”