Waarom moest Qassem Soleimani net nu dood? Geheime bijeenkomst in Iraakse villa zette dodelijke spiraal in gang

Majoor-generaal Qassem Soleimani ontmoette zijn Iraakse sjiitische militiemedestanders volgens een reconstructie van persbureau Reuters midden oktober in een villa op de oevers van de Tigris in Bagdad, uitkijkend op de Amerikaanse ambassade in de Iraakse hoofdstad. 

De bevelhebber van de Quds-brigades, de elitetroepen van de Iraanse Revolutionaire Garde, vertelde er zijn grootste bondgenoot in Irak, de gisteren ook gedode Abu Mahdi al-Muhandis, en anderen dat ze meer aanslagen moesten uitvoeren tegen Amerikaanse doelen in het land. Wapens zouden ze zonder problemen van Iran krijgen, aldus twee militieleiders en veiligheidsbronnen aan Reuters. 

Bedoeling van de aanslagen: het protest tegen de Iraanse invloed in Irak de kop indrukken. Al maandenlang is het in Irak onrustig door burgerprotesten tegen de aanhoudende corruptie en het wanbeleid in het land. Een deel van de bevolking verwijt Iran bovendien zich te veel in te mengen in het binnenlandse beleid van buurland Irak. Premier Adil Abdul-Mahdi nam in november ontslag, president Barham Salih dreigde op zijn beurt vorige week op te stappen nadat hij weigerde Asaad Al Eidani tot nieuwe premier te benoemen. Eidani was voorgedragen door de door Iran gesteunde factie in Irak.

Aanvallen tegen de VS en bijhorende militaire antwoorden van Amerikaanse zijde zouden dan ook een welgekomen afleidingen zijn voor dat voor Iran negatieve protest, was de redenering van Soleimani. Zeker wanneer de boze burgers zich dan tegen de VS zouden keren in plaats van tegen Iran.

Eind december bombardeerde het Amerikaanse leger effectief pro-Iraanse milities in Irak na een eerdere aanval met meer dan 30 raketten nabij Kirkoek waarbij een Amerikaanse burger om het leven kwam. Die bombardementen lokten dan weer het massaprotest bij de Amerikaanse ambassade van vorige week uit.

De oplopende spanningen die leidden tot Soleimani’s dood zouden dus een rechtstreeks gevolg zijn van de bijeenkomst midden oktober. Soleimani kende Irak als zijn broekzak, vertelde hij ooit aan een Reuters-journalist, en gebruikte die kennis ook deze keer. Al begin oktober zou hij de Iraanse Revolutionaire Garde de opdracht hebben gegeven gesofisticeerde wapens, zoals Katjoesja-raketten en raketlanceerders die helikopters uit de lucht kunnen schieten, de grens over te brengen via twee grensovergangen. 

In de villa in Bagdad droeg Soleimani de pro-Iraanse militieleiders op nieuwe structuren te vormen, tot dan toe onbekend voor de VS, om daarmee raketaanvallen te lanceren tegen Amerikanen in Iraakse militaire bases. Kataib Hezbollah, de militie die later door de VS zou worden gebombardeerd in de vergeldingsactie, kreeg de leiding over het plan. Zij waren in staat met drones op zoek te gaan naar doelen voor de Katjoesja-raketten. Begin december kwamen vier van die raketten neer op de internationale luchthaven van Bagdad.

Volgens Amerikaanse veiligheidsbronnen had Soleimani ook plannen om Amerikaanse doelen in andere landen aan te vallen, waaronder Syrië en Libanon. Nationaal Veiligheidsadviseur Robert O’Brien vertelde gisteren dat Soleimani net terugkwam van de Syrische hoofdstad Damascus, “waar hij plannen maakte om Amerikaanse soldaten, piloten, matrozen en diplomaten aan te vallen”.

De Iraanse invloed in Irak groeit al jaren. De Verenigde Staten verdreven in 2003 de soennitische dictator Saddam Hoessein, die met zijn minderheid jarenlang de sjiitische meerderheid in het land onderdrukte. Nu die tak van de islam het in Irak wel voor het zeggen heeft, heeft ook het sjiitische regime in Iran automatisch een vinger in de pap. De Iraakse regering ging in 2014 al akkoord Iraanse milities toe te laten om de strijd tegen IS te kunnen voeren. 

Soleimani was sowieso een van de spilfiguren in het Iraanse geopolitieke spel en speelde een sleutelrol in de uitbreiding van de Iraanse militaire invloed in het Midden-Oosten. Na absolute topman Ayatollah Ali Khamenei werd hij algemeen gezien als de tweede in rang.