Bevelhebber VS kondigt vertrek uit Irak aan, defensieminister ontkent
De commandant van de Amerikaanse troepen in Irak heeft maandag enorme verwarring gezaaid met een brief die de indruk wekt dat zijn troepen zich opmaken voor een mogelijke terugtrekking. De Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper ontkende het later.
In een brief aan het Iraakse ministerie van Defensie schrijft brigadier-generaal William Seely, die het bevel heeft over de coalitietroepen in Irak, dat hij “het soevereine besluit om ons vertrek te gelasten” respecteert. De Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper zei later dat de Verenigde Staten geen plannen hebben hun troepen weg te halen uit Irak. Volgens stafchef Mark Milley ging het om een conceptbrief die per ongeluk is verstuurd.
Na de drone-aanval waarbij de Iraanse generaal Soleimani afgelopen vrijdag werd gedood, eiste het Iraakse parlement het vertrek van alle Amerikaanse militairen uit het land. Ook de Iraakse premier Adil-Abdul Mahdi liet weten dat hij tegen verdere aanwezigheid van de Amerikaanse troepen is. Hij beschouwt de moordaanslag op Soleimani op Iraaks grondgebied als een grove schending van de soevereiniteit van zijn land. Maar tot nog toe heeft hij de Amerikanen nog geen formeel bevel gegeven zich uit Irak terug te trekken.
Er ontstond maandag verwarring over de exacte betekenis van de brief van Seely. In zijn brief laat Seely de Iraakse autoriteiten weten dat zijn troepen de komende dagen en weken bezig zullen zijn met troepenverplaatsingen. Volgens Steely zal er extra helikopterverkeer boven Iraaks grondgebied nodig zijn om te garanderen dat de ‘troepenverplaatsing uit Irak’ veilig en ordelijk verloopt.
Trump
Afgelopen weekeinde liet president Donald Trump nog weten dat hij de troepen wil handhaven. “We hebben een buitengewoon duur vliegveld gebouwd. Het kostte miljarden. We vertrekken niet, tenzij zij (de Iraakse leiders, red.) ons terugbetalen”, zei Trump dit weekeinde. Hij waarschuwde verder dat op een gedwongen vertrek van de troepen zware sancties zouden volgen. Volgens Trump zullen die nog veel harder aankomen dan de sancties tegen Iran.
Er zijn momenteel zo’n vijfduizend Amerikaanse militairen in Irak. Ze zijn er sinds 2014 op verzoek van Bagdad, als onderdeel van de internationale coalitie ter bestrijding van de terreurgroep Islamitische Staat (IS). Niet alleen Amerikanen, maar “alle buitenlandse troepen” moeten het land verlaten, zei het Iraakse parlement in een resolutie na de aanval op Soleimani.
Als de Amerikanen inderdaad van plan zijn zich volledig uit Irak terug te trekken is het nog onduidelijk hoe lang de Amerikaanse aftocht zal duren. Op papier geldt er een opzegtermijn van een jaar voor de verdragen waarin de aanwezigheid van Amerikaanse troepen is vastgelegd. Als de Iraakse autoriteiten de verdragen inderdaad opzeggen en op het vertrek van de Amerikaanse troepenmacht staan, komen de VS in een lastige situatie. Diplomatiek wordt het dan heel moeilijk toch te blijven. Zonder toestemming van Bagdad zouden de VS de facto een bezettingsmacht vormen.
Analisten waarschuwden de afgelopen dagen dat de kans dat de VS hun troepen zouden moeten terugtrekken sterk was gegroeid na de aanval op Soleimani. Volgens hen heeft die de toch al wijdverbreide aanwezige anti-Amerikaanse sentimenten in Irak flink aangewakkerd.
Ook het Amerikaanse Congres was verbolgen over de gang van zaken rond de drone-aanval op de machtige Iraanse generaal. Het Congres werd pas achteraf officieel op de hoogte gesteld van de aanval op Soleimani, iets waarover vooral de Democraten danig ontstemd waren. Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zei dat de verklaring van het Witte Huis ‘meer vragen oproept, dan ze beantwoordt’.
De Democraten hebben hun bedenkingen over de motivatie die het Witte Huis gaf voor de aanval. Volgens het Witte Huis was Soleimani bezig grootscheepse aanvallen op Amerikanen voor te bereiden. Elizabeth Warren, een van de Democratische kandidaten voor het Witte Huis, vroeg zich af: “Waarom nu? Waarom niet vorige maand? Waarom niet over een maand?” Volgens haar heeft Trump een oorlog dichterbij gebracht met de aanval. Warren suggereerde ook dat Trump had besloten Soleimani uit te schakelen om de aandacht af te leiden van de afzettingsprocedure tegen hem.
De Democraten eisen ook dat zij beter op de hoogte worden gehouden van de Amerikaanse militaire activiteiten. Prominente Democraten in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden vinden dat zij én het Amerikaanse volk recht hebben op informatie over zaken die de nationale veiligheid raken. Maar Trump liet per tweet merken dat hij niet terugdeinst voor vergaande maatregelen, ook buiten het Congres om. “Als Iran ook maar één Amerikaanse persoon of doelwit aanvalt, zullen de VS snel & volledig terugslaan, & misschien op een buitenproportionele manier.”
Twitter bericht wordt geladen...
Het Congres heeft volgens de Amerikaanse grondwet het exclusieve recht oorlog te verklaren, maar in de praktijk ligt het iets ingewikkelder. Als opperbevelhebber van de strijdkrachten hebben de presidenten aanzienlijke bevoegdheden naar zich toe getrokken om buiten het Congres om militaire operaties uit te voeren. Om daar paal en perk aan te stellen nam het Congres in 1973 de zogenoemde War Powers Resolution aan, die bepaalt dat de president alleen in het geval van een aanval op de VS of op Amerikaanse strijdkrachten militaire actie mag ondernemen. Maar de president moet het Congres wel binnen twee dagen op de hoogte stellen. Bovendien mag de operatie niet langer dan 60 dagen duren.
In de praktijk trokken presidenten zich weinig van die voorwaarden aan. President Clinton gaf in 1999 buiten het Congres om het bevel voor een langdurige bombardementencampagne om het Servische leger uit Kosovo te verjagen. Ook president Obama heeft het Congres nooit om toestemming gevraagd voor de honderden drone-aanvallen die hij tijdens zijn verblijf in het Witte Huis liet uitvoeren.