Het taboe rond miskramen: ‘Zoiets wordt snel afgewimpeld. Volgende keer beter’

“Ja, wij hebben een miskraam gehad.” In hun podcast Elke dag vakantie vertellen Eva Daeleman (29) en Stijn Heymans (31) openhartig over het miskraam dat het koppel moest verwerken, en de gevoelens die daarbij kwamen kijken: het grote gemis, falen in je ‘vrouw-zijn’ of eenzaamheid. “Alsof je op een eiland zit. Omdat je denkt dat er weinig mensen zijn die hetzelfde hebben meegemaakt. Er wordt immers gewoon niet over gepraat.”

De paradox die Daeleman aankaart: bij veel koppels blijft een miskraam in de taboesfeer hangen, terwijl het net zeer vaak voorkomt. “Het is de meest frequente, pijnlijke situatie die je als gynaecoloog ziet”, zegt Johan Van Wiemeersch (Vereniging voor Gynaecologen en Verloskundigen). Ongeveer één op de zeven zwangerschappen die bevestigd zijn met een positieve zwangerschapstest, eindigt in een miskraam – een spontane afbreking tot zestien weken. Het risico bij een vrouw jonger dan 20 jaar (12 procent) ligt daarbij beduidend lager dan een vrouw van 40 of ouder (26 procent).

“Telkens gaat het om een rouwproces”, zegt Van Wiemeersch. Vaak is er al een naam gekozen, en een heel plan uitgestippeld. “Er zit zo’n onzichtbaar ding in je buik waar je al maanden verliefd op bent en plots valt dat weg, ook al is het er nog niet”, verwoordt Daeleman dat verdriet.

Toen Heymans en Daeleman in gesprek gingen met mensen uit hun omgeving “kwamen er verhalen naar boven waar wij niks van wisten”. Hetzelfde overkwam Amaryllis Temmerman (44), die in 2015 een miskraam had. “Ik schrok heel erg toen ik aan een aantal vertrouwenspersonen mijn verhaal deed. Sommigen waren blijkbaar ook door dat hele proces gegaan, soms zelfs meerdere keren.”

Weggewimpeld

Waarom blijft een miskraam zo moeilijk bespreekbaar? “In de perceptie blijft het een ‘onbelangrijke’ gebeurtenis”, zegt klinisch psychologe Charlotte Nyssen. Volgens haar is er een grote discrepantie tussen de emotie en de ratio die bij een miskraam komen kijken. “Een miskraam is eigenlijk een  ‘goede beslissing’ van de natuur, maar dat wil niet zeggen dat er geen groot verdriet op zit. Daar gaan veel reacties aan voorbij. ‘Amai, dat is heftig’, dat zegt amper iemand.”

Temmerman beaamt. “Zoiets wordt heel snel afgewimpeld, voor de meesten ben je niet eens zichtbaar zwanger geweest. ‘Het leven gaat verder’ of ‘volgende keer beter’, klinkt het dan vaak.” Voor Temmerman, die binnen een nieuwe relatie plusmama is geworden van twee kinderen, komt er echter geen volgende keer. “Ik heb dat leren aanvaarden, maar het zal altijd een blijvend gemis blijven.” 

Die kwetsbare situatie is iets waar artsen zich steeds meer bewust van zijn, zegt Van Wiemeersch: “Je moet nog steeds uitleggen dat de natuur een belangrijke scheidsrechter is, maar de starthouding moet vooral empathie en inlevingsvermogen zijn.” Alleen heeft een arts natuurlijk geen zicht op wat er gebeurt nadat de deur van de praktijk dichtslaat. Gaat het verhaal achter slot en grendel? Of wordt er open over gepraat, onderling of met de omgeving?

Nyssen ziet dat het eerste nog te vaak gebeurt, zeker als het heuglijke nieuws van een zwangerschap nog niet is meegedeeld aan familie en vrienden. De kans bestaat dat daarbij geanticipeerd wordt op onverschilligheid. “Terwijl erover praten net het belangrijkste is wat kan gebeuren op zo’n moment. Ook al omdat er een groot verschil kan zijn tussen man en vrouw in de beleving van een miskraam.” Zo blijven veel vrouwen met een soort schuldvraag achter: “Had ik dit kunnen vermijden?”

Voor Temmerman was die beleving voor een groot deel getekend door het gigantische verwachtingspatroon. “Je verwacht dat een zwangerschap alleen rozengeur en maneschijn zal zijn. Op sociale media zie je dan ook enkel de mooie kanten, maar ik ben heel hard met mijn voeten op de grond geland. Voldoende tijd nemen en zo’n verhaal niet verstoppen, dat is eigenlijk het enige wat je kan doen.”