Von der Leyen waarschuwt Britten voor zwak partnerschap als ze te hard afwijken van Europese regels

In de Britse hoofdstad worden von der Leyen en Europees brexit-onderhandelaar Michel Barnier vanmiddag ontvangen door premier Boris Johnson. In de aanloop naar dat gesprek hield von der Leyen een toespraak aan de London School of Economics (LSE), waar ze zelf ooit een jaar les volgde.

De Duitse Commissievoorzitter verwacht dat het Britse en het Europese Parlement het felbevochten brexit-akkoord voor het einde van de maand goedkeuren en dat de Britten op 31 januari dan ook effectief de EU zullen verlaten. "Dat wordt een lastige en emotionele dag, maar op 1 februari gaat de zon opnieuw op. De EU en het VK zullen dan nog steeds beste vrienden en partners zijn."

Na de brexit zullen Brussel en Londen onderhandelingen aanknopen over hun toekomstige relaties. Tijdens die onderhandelingen blijven de Britten de Europese regels volgen en blijven ze deel uitmaken van de Europese interne markt en de douane-unie, maar als het van de regering-Johnson afhangt, komt op 31 december van dit jaar een onherroepelijk einde aan die transitieperiode. Het korte tijdsbestek waarin een akkoord daardoor overeengekomen moet worden, zal de onderhandelingen allesbehalve eenvoudig maken, waarschuwde von der Leyen. Ook inhoudelijk beloven de gesprekken geen wandeling in het park te worden.

“De waarheid is dat ons partnerschap niet hetzelfde zal zijn als voorheen, en ook niet zo hecht. Want elke keuze die wordt gemaakt, zal gevolgen met zich meebrengen. Elke beslissing zal compromissen vergen.” Von der Leyen waarschuwde de Britten dat, hoe meer ze in de toekomst hun eigen koers willen varen, hoe moeilijker hun toegang tot de Europese markt dreigt te worden. “Zonder vrij verkeer van personen, kun je geen vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten hebben. Zonder een gelijk speelveld op het vlak van leefmilieu, arbeidsrechten, belastingheffing en overheidssteun, kun je de hoogste vorm van toegang tot ‘s werelds grootste eenheidsmarkt niet behouden.” Hoe meer de Britten hun wetgeving en standaarden van de Europese normen laten afwijken, hoe zwakker het partnerschap tussen Londen en Brussel zal worden, vatte von der Leyen het zelf samen.

Ze herhaalde dat ze niet gelooft in een omvattend akkoord tegen het einde van het jaar. “We zullen prioriteiten moeten stellen. De doelstellingen van de Europese Unie in de onderhandelingen zijn duidelijk. We zullen aan oplossingen werken die de integriteit van de EU, haar eenheidsmarkt en haar douane-unie intact houden. Daarover kunnen geen compromissen gesloten worden.”

Als het van von der Leyen afhangt, zal er in de toekomstige handelsstromen over het Kanaal geen sprake zijn van tarieven, quota en dumping. Maar ondanks de weinige tijd die de onderhandelaars hebben, is het wel de bedoeling een zo breed mogelijk akkoord te sluiten. “Alles van klimaatbeleid tot gegevensbescherming, van visserij tot energie, van transport tot ruimtevaart, van financiële diensten tot veiligheid. Wij zijn klaar om dag en nacht te werken en hiervan zoveel mogelijk te realiseren.”

Van zodra de brexit een feit is, zullen de Europese lidstaten zich over de richtlijnen buigen waaraan de Commissie zich tijdens de onderhandelingen moet houden. Dat wordt geen makkelijke klus, want anders dan bij de brexit-gesprekken, hebben de 27 lidstaten uiteenlopende belangen als het op de relaties met de Britten aankomt en zal het dus minder gemakkelijk zijn om de Europese eenheid te bewaren. Wellicht zal op de vergadering van de ministers van Europese Zaken op 25 februari het onderhandelingskader worden goedgekeurd, waarna de eigenlijke onderhandelingen met het VK eind februari of begin maart van start kunnen gaan.

Omdat het uiteindelijke akkoord voor eind december niet alleen door het Britse en het Europese Parlement, maar ook door de verschillende nationale (en regionale) parlementen moet worden bekrachtigd, zullen de onderhandelaars maar een goed half jaar hebben om een deal te sluiten. Precies daarom wil von der Leyen prioriteren. De aandacht zal wellicht uitgaan naar domeinen waarop Europa bij gebrek aan een akkoord niet kan terugvallen op een internationaal vangnet en die ook geen mogelijkheid tot unilaterale beslissingen bieden.