Gemiddelde menselijke lichaamstemperatuur is de laatste 150 jaar licht gedaald

"Onze temperatuur is niet wat de mensen denken dat ze is", zei dokter Julie Parsonnet. "Wat iedereen geleerd heeft in zijn jeugd, namelijk dat onze normale temperatuur 37 graden is, is verkeerd." Parsonnet is professor geneeskunde aan de Amerikaanse Stanford University en de senior auteur van de nieuwe studie. 

Die standaard van 37 graden Celsius werd in 1851 vastgelegd door de Duitse dokter Carl Wunderlich. Moderne studies hebben dat getal echter in vraag gesteld en stellen dat het te hoog is. Een recente studie bij 25.000 Britse patiënten kwam bijvoorbeeld uit op 36,6 graden als gemiddelde temperatuur. 

In de nieuwe studie hebben Parsonnet en haar collega's van de Stanford School of Medecine de tendensen onderzocht in verband met de lichaamstemperatuur en ze komen tot de conclusie dat de veranderingen in temperatuur sinds de tijd van Wunderlich een echt historisch patroon weergeven, en geen meetfouten of afwijkingen. 

De onderzoekers stellen dat de daling in lichaamstemperatuur het resultaat is van veranderingen in onze leefomgeving gedurende de afgelopen 200 jaar, die op hun beurt fysiologische veranderingen veroorzaakt hebben, veranderingen in de manier waarop ons lichaam functioneert.

Het team van Stanford analyseerde de temperaturen in drie datasets uit verschillende historische periodes. De oudste set werd verzameld uit militaire personeelsgegevens, medische gegevens en pensioengegevens van veteranen uit de Amerikaanse Burgeroorlog van het leger van de Unie. Die data dateren van tussen 1862 en 1930 en er zitten ook gegevens tussen van mensen die geboren zijn in de vroege jaren 1800. 

De tweede dataset van de US National Health and Nutrition Examination Survey bevat gegevens van 1971 tot 1975,  en de laatste set, de Stanford Translational Research Integrated Database Environment omvat gegevens van volwassen patiënten die de gezondheidsinstellingen van Stanford bezochten tussen 2007 en 2017. 

De onderzoekers gebruikten de 677.423 temperatuurmetingen uit de datasets om een lineair model te ontwikkelen dat de temperaturen interpoleerde in de loop van de tijd. Het model bevestigde tendensen in verband met de lichaamstemperatuur die al bekend waren van eerdere studies, onder meer een hogere lichaamstemperatuur bij jongere mensen, bij vrouwen, bij grotere lichamen en op latere tijdstippen in de dag. 

Het team stelde vast dat de lichaamstemperatuur van mannen die geboren zijn in de jaren 2000, gemiddeld 0,59 graden Celsius lager is dan die van mannen geboren in de vroege jaren 1800, bij vrouwen bedraagt het verschil 0,32 graden. Dat komt neer op een gemiddelde daling van de lichaamstemperatuur met 0,03 graden per tien jaar. 

De onderzoekers gingen ook de mogelijkheid na dat de vermindering eenvoudigweg de verbeteringen in de technologie van de thermometer zou kunnen weerspiegelen: de thermometers die nu gebruikt worden zijn immers veel nauwkeuriger dan die van twee eeuwen geleden, toen de thermometrie nog in haar kinderschoenen stond.

Om vast te stellen of de temperaturen echt daalden, keken de onderzoekers naar tendensen in elke dataset, waarbij ze ervan uitgingen dat in elke historische groep de metingen verricht werden met gelijkaardige thermometers. In de dataset van de veteranen, de oudste, zagen ze een gelijkaardige daling per tien jaar, wat overeenstemt met de waarneming op basis van alle gegevens. 

Hoewel de onderzoekers overtuigd zijn van de dalende trend, sluiten de sterke invloed van leeftijd, uur van de dag en geslacht op de lichaamstemperatuur het uit een bijgewerkte definitie te geven van de "gemiddelde lichaamstemperatuur", die zou gelden voor alle hedendaagse Amerikanen, zo zeggen ze.   

De daling van de gemiddelde lichaamstemperatuur in de VS zou verklaard kunnen worden door een vermindering van het stofwisselingsniveau, van de hoeveelheid energie die gebruikt wordt in onze stofwisseling. 

Volgens de onderzoekers is de meest waarschijnlijke hypothese dat deze vermindering veroorzaakt wordt door een daling van de chronische ontstekingen onder de brede bevolking. "Een ontsteking produceert allerhande eiwitten en cytokinen [kleine eiwitten die een rol spelen in ontstekings- en immuunreacties] die je stofwisseling opdrijven en je temperatuur doen stijgen", zei Parsonnet. 

De volksgezondheid is er de voorbije 200 jaar enorm op vooruitgegaan door verbeteringen in medische behandelingen, een betere hygiëne, een grotere beschikbaarheid van voedsel en een verhoogde levensstandaard, en dus is het best mogelijk dat het aantal ontstekingen fors gedaald is. Zelfs in de periode tussen de metingen uit de jaren 70 en de laatste metingen zijn volgens de onderzoekers nog een aantal chronische ontstekingen flink verminderd. 

Een andere hypothese is dat onze comfortabele levens in een constante omgevingstemperatuur bijdragen aan een lager stofwisselingsniveau. In de 19e eeuw hadden huizen onregelmatige verwarming en geen koeling, nu zijn centrale verwarming en airco gemeengoed. Een meer constante omgeving neemt de noodzaak weg om energie te besteden aan het behouden van een constante lichaamstemperatuur. 

"Fysiologisch zijn we eenvoudigweg verschillend van wat we in het verleden waren", zei Parsonnet. "De omgeving waarin we leven is veranderd, waaronder ook de temperatuur in onze huizen, ons contact met micro-organismen en het voedsel dat we tot onze beschikking hebben. Al die dingen betekenen dat we niet hetzelfde zijn, ook al denken we dat menselijke wezens eenvormig zijn en hetzelfde gebleven zijn gedurende heel de menselijke evolutie. In werkelijkheid zijn we fysiologisch aan het veranderen."

De studie van het team van de Stanford University School of Medecine is gepubliceerd in eLIFE.  Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van Stanford University.