Informateursnota gelekt: veel te rechts voor PS, best leefbaar voor N-VA

Drie dagen. Zolang heeft het geduurd voor de lekken begonnen. Nadat er de tijdens de kerstvakantie nauwelijks politieke beweging was geweest, gingen Coens en Bouchez maandag van start met de contacten met de tien partijen. 

De hamvraag: wordt er verder gebouwd aan een coalitie mét N-VA erbij (paars-geel) of zonder de N-VA (paars-groen, aangevuld met CD&V). De laatste partij was gisteravond nog niet buitengekomen bij het overleg, of de discretie werd aan alle kanten doorbroken.

De nota van Bouchez en Coens bevat ongeveer 20 pagina’s en is veel minder uitvoerig dan het werkstuk van hun voorganger Paul Magnette (PS). Zelf bestempelen de informateurs de tekst als ‘centrumrechts’, maar elke partij probeert er nu haar eigen interpretatie aan te geven. 

Veel te rechts, valt te horen bij de PS. Best leefbaar, vinden ze bij N-VA. De groenen reageren afwachtend, terwijl Open Vld vindt dat de tekst “vis noch vlees” is. Zowel op links als op rechts worden de kantjes afgevijld, klinkt het in liberale kringen.

Kerosinetaks

Maar wat staat er juist in de teksten? De informateurs gaan uit van een begrotingstekort van 1 procent tegen 2024. Magnette stelde destijds vijf scenario’s voor. Twee daarvan waren strenger dan dit voorstel. 

Uitvoerige begrotingstabellen hebben de informateurs niet opgesteld, wel is er sprake van twee nieuwe belastingen, telkens in een Europees kader: een kerosinetaks op vliegtuigreizen en een belasting voor de internetmoguls als Google, Facebook en Apple.

De hervormingen van de arbeidsmarkt, zoals een strenger brugpensioen of strengere werkloosheidsregels, schuiven de informateurs door naar de sociale partners, tot grote frustratie van de liberalen. De laagste pensioenen zouden worden opgetrokken, onder meer door de automatische indexering en de zogenaamde welvaartsenveloppe. Maar over de symbolische grens van 1.500 euro zou de tekst vaag blijven, iets wat bij PS op groot onbegrip stuit.

In het luik asiel en migratie wordt niets gezegd over strengere regels voor gezinshereniging, nochtans een punt dat Magnette wel aanhaalde. Bouchez en Coens zijn wel forser als het gaat over het terugkeerbeleid van uitgeprocedeerde asielzoekers. Over de mogelijkheid voor de politie om in privéwoningen op zoek te gaan naar mensen zonder papieren wordt niet gerept. Magnette had die maatregel expliciet uitgesloten.

Kernenergie

Voorts komt er een taskforce om een nieuwe communautaire hervorming voor te bereiden. De ethische kwesties, zoals een versoepeling van abortus of euthanasie, worden binnen de regering besproken. Tot slot valt op dat in het klimaatluik de optie wordt opengelaten dat de twee jongste kerncentrales zouden blijven draaien, ook na 2025.

Geen enkele van de onderhandelende partijen wil de tekst nu al afserveren. Wel is er kritiek op de werkwijze van Coens en Bouchez. De teksten zijn slordig, met taalfouten en passages in het Nederlands en het Frans die door elkaar lopen.

Het is uitkijken hoe het nu verder loopt. Bij de MR gaan ze er nog altijd van uit dat er straks een paars-groene regering komt, aangevuld met CD&V. “Andere opties zijn er niet.” Het plan is nog altijd om maandag, wanneer de twee informateurs bij de koning worden verwacht, over te gaan tot een nieuwe onderhandelingsfase, zonder de N-VA dus. 

CD&V is veel voorzichtiger. De christendemocraten weten maar al te goed dat je de N-VA als grootste partij niet zomaar opzijzet. De Vlaams-nationalisten laten zich er ook niet zomaar afrijden. Ze lijken best te kunnen leven met wat op tafel ligt. 

Dat er een duidelijk besparingsdoel in de tekst zit, is voor hen een belangrijke hefboom. De hervormingen van de arbeidsmarkt krijgt de regering er finaal wel door, is de redenering.  

Wantrouwen

Komt er effectief een doorbraak voor maandag? Het wordt bijzonder lastig. Dat zowat de hele nota op straat ligt, bewijst nog maar eens het wantrouwen tussen de verschillende partijen. Bovendien lopen nu ook de PS (en Open Vld) gefrustreerd rond. 

Coens en Bouchez staan voorlopig nog geen stap verder.