"Brolwerk" voor de ene, "comfortabel" voor de andere: wat denken de partijen van de informateursnota?

De informateursnota-Coens/Bouchez ligt de linkse partijen én de Vlaamse liberalen zwaar op de maag. Ze hebben het over “amateuristisch brolwerk van zo’n 25 bladzijden”.  Ze voegen eraan toe dat CD&V “schrik heeft van haar eigen schaduw” en dat de partij zich daardoor niet durft los te scheuren van de N-VA.

Socialisten en groenen hebben het over “een rechtse en soms vage” nota. Voor Open VLD is de tekst “mossel noch vis” omdat zowel een aantal linkse als rechtse maatregelen er niet in staan, maatregelen die wel in de nota van informateur Paul Magnette (PS) te lezen waren.

De N-VA daarentegen is zeer tevreden over de nota. De partij van Bart De Wever vindt dat die in vergelijking met de nota van PS-voorzitter Magnette “veel beter weergeeft wat er in Vlaanderen leeft”.

Vraag is of de informateurs Coens/Bouchez met de nota een kompas in de handen hebben om maandag een nieuwe stap in de federale regeringsvorming aan de koning voor te stellen. 

De linkse partijen hebben de indruk dat de nota “alleen voor CD&V en de N-VA comfort creëert” omdat alles van de Zweedse regering-Michel verworven blijft. Er wordt zelfs nog een begrotingsverstrenging bovenop gedaan omdat het tekort gehalveerd moet worden tot 1 procent zonder dat dit de belastingdruk mag laten stijgen. Ze klagen dat sociale en groene accenten ontbreken en dat er ook niets in staat over politieke vernieuwing om de overheid efficiënter te maken. 

Ook Open VLD klaagt dat CD&V en de N-VA al in de inleiding van de tekst in de watten worden gelegd. Zo is er sprake van een Koninklijk Commissariaat voor de Staatshervorming. Een duo (Nederlandstalig/Franstalig) moet vastleggen welke grondwetsartikelen voor herziening vatbaar moeten worden verklaard om in 2024 een grote staatshervorming mogelijk te maken.

Voor links en de liberalen komt dat neer op het hooghouden van de communautaire spanning tijdens de volledige regeerperiode. Een cadeau van jewelste voor de N-VA. Ook CD&V heeft na 2024 een nieuwe staatshervorming bepleit. 

In de inleiding staat bovendien dat ethische hervormingen rond bijvoorbeeld abortus of euthanasie binnen de regering besproken moeten worden en dat in feite alternatieve meerderheden in het parlement uitgesloten zijn. Ook dat speelt in de kaart van CD&V en de N-VA. Open VLD is daar allesbehalve over te spreken. 

Bij de N-VA geven ze toe dat Coens/Bouchez het hen niet moeilijk maken. De Vlaams-nationalisten zijn tevreden met het inperken van het begrotingstekort tot 1 procent zonder stijgende fiscale druk. Ook de beperkte groei in de uitgaven in de gezondheidszorg met 1,5 procent krijgt een positieve reactie.

Dat de deur op een kier gezet wordt om de kerncentrales niet zoals voorzien te sluiten in 2025, klinkt de N-VA ook als muziek in de oren: “In de nota staat niets om ons van de onderhandelingstafel weg te jagen. We zouden het niet uitgelegd krijgen, als we zouden opstappen.”

De linkse partijen en de Vlaamse liberalen reageren daar smalend op: “De N-VA gaat de zwartepiet nooit nemen. Die zullen eruit gezet moeten worden. Al schotel je de N-VA een hoopje rotte eieren voor, dan nog zal de partij zich gedragen als een gegeerde bruid. Ze zullen alles liken. Vraag is natuurlijk wel of de N-VA en de PS daarna wel door één deur zullen kunnen.”

Dat voor de linkse partijen de 1.500 euro minimumpensioen na een volledige carrière er niet in staat, wekt wrevel. Dat kerncentrales langer open kunnen blijven wanneer Europa zijn CO2-norm verstrengt, ligt moeilijk bij de groenen.

Ook de socialisten wijzen erop dat er nauwelijks klimaatmaatregelen in staan, op een kerosinetaks na. Groenen en socialisten vinden dan ook dat de nota allesbehalve een basis is om verder op te werken.

Opvallend is dat Open VLD ook klaagt dat een aantal liberale maatregelen niet in de nota staan. Zo is er geen sprake meer van een  vrijstelling van sociale bijdragen voor de tweede en derde indienstneming bij een kleine onderneming. Ook staat de ondernemersaftrek er niet meer in voor ondernemers die niet met een firma werken. Bovendien is er geen sprake meer van een gerichte lastenverlaging voor de zogenoemde “working poor”.

De Vlaamse liberalen zeggen dat CD&V hier heel duidelijk de pen heeft vastgehouden. Dat veel maatregelen volgens de tekst bij de sociale partners afgetoetst moeten worden, is volgens Open VLD ook de vingerafdruk van CD&V. 

Bij links en de Vlaamse liberalen is herhaaldelijk de vraag te horen “Quid CD&V”? Wat gaan de Vlaamse christendemocraten doen? Blijven ze zich vastklitten aan de N-VA of zijn ze bereid ervan los te komen? “Wij zijn terug in 2011”, is te horen. Toen heeft het ook heel lang geduurd vooraleer toenmalig CD&V-voorzitter Wouter Beke zich durfde los te scheuren van de N-VA. 

Ook bij CD&V zitten ze met twijfels of ze nu al de stap kunnen zetten. Een regering met een Vlaamse meerderheid blijft de voorkeur genieten. De angst is groot dat na de verkiezingen van 2024 de N-VA en Vlaams Belang samen 50 procent van de stemmen halen en dat daardoor de onbestuurbaarheid en de splitsing van België dreigt. Al hoorden we bij CD&V ook het zinnetje “we zijn realistisch” en dat zet dan weer de deur op een kier voor een coalitie zonder de N-VA.

Er wordt ook fijntjes op gewezen dat de spanning tussen Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten en haar collega Bart De Wever van de N-VA zo groot is, dat ze moeilijk allebei in een coalitie kunnen. Paars-geel wordt dus niet alleen voor de Franstaligen zeer moeilijk.

Een socialist zei me dat er in paars-geel toch een Vlaamse partij te veel is. Open VLD daar dumpen zou CD&V dus zelfs goed uitkomen, want dan kunnen de Vlaamse christendemocraten zeker mee regeren. 

De vraag blijft: wat gaan de informateurs Coens/Bouchez maandag zeggen aan de koning? Alle bronnen die we raadpleegden zeiden: “We weten het niet.” Geven ze hun opdracht terug? Komt er een preformateur? Krijgt N-VA-voorzitter Bart De Wever de kans om het eens te proberen? Of draaien de informateurs zelf nog een rondje?

We horen bij de informateurs dat ze de komende dagen “hopen te trancheren”. Ook zitten ze met het dilemma dat de N-VA nog wel mee wil onderhandelen, maar dat al de andere partijen, op CD&V na, geen coalitie willen met de partij van Bart De Wever. Het wordt een moeilijke keuze voor de informateurs én voor de koning.