Blue Mountains
AFP or licensors

Liefde voor mijn "(Sun)burnt Country" Australië

Eveline Masco is correspondent voor de VRT in Australië. De voorbije weken bracht ze duiding over de omvangrijke en aanhoudende bosbranden die het land nu al maanden teisteren. En het einde van de branden lijkt nog niet in zicht. Vandaag en morgen gaan de temperaturen opnieuw de hoogte in. De vrees is dat dat de branden verder zal aanwakkeren. Het drama dat zich de laatste maanden afspeelt in haar nieuwe thuisland, raakt haar ook persoonlijk. 

analyse
Eveline Masco
Correspondent Eveline Masco woont en werkt in de Australische stad Perth.

“I love a sunburnt country.” Het is een vers uit het bekende gedicht van Dorothea Mackellar waarin ze haar liefde voor Australië beschrijft. Toen we in 2013 hierheen verhuisden, was dat ook uit liefde voor het land, de mensen, en de natuurpracht. Vandaag is Australië vooral een “burnt country”. De plaatsnamen die vermeld worden in de onophoudelijke stroom van onheilspellende nieuwsberichten, zijn voor ons bekende plekken waar we vol bewondering onze vakanties doorbrengen: Kangaroo Island, de Blue Mountains, Bombala, de Snowy Mountains, … De voorbije drie maanden heeft het vuur een oppervlakte verwoest groter dan België en Luxemburg samen. Voor wie ooit een autorit wil maken van de Belgische kust tot in het puntje van Luxemburg: beeld je in dat je dat doet door platgebrande bossen, langs verwoeste huizen, verkoold vee. 

Snowy Mountains
AFP or licensors

Kangaroo Island is een populaire toeristische trekpleister voor de kust van Adelaide in Zuid-Australië. Het was een van onze eerste bestemmingen op ons Australiëavontuur. We bezochten er een opvangcentrum voor kangoeroes en zagen de koala’s met tientallen tegelijk in de bomen zitten. Vandaag is een derde van het eiland afgebrand. Naar schatting de helft van de koalapopulatie is omgekomen. Voor de dieren die het vuur hebben overleefd, dreigt nu hongersnood, want de bomen waar ze eten in vinden, zijn er niet meer. Ik vraag me ook af hoe het onze tourgids is vergaan. Een man van in de zestig die zijn hele leven al op het eiland woonde en die leefde van het toerisme, zoals zovelen van zijn buren. Anders dan op het vasteland kunnen zij nu niet in hun auto stappen en naar de volgende stad rijden om er ander werk te gaan zoeken. En hoe begin je daaraan, aan die wederopbouw? Kan je daar überhaupt al aan denken, terwijl het vuur nog verder raast?

De Blue Mountains zijn een uitgestrekt natuurgebied buiten Sydney. De bergketen is werelderfgoed en dankt zijn naam aan de blauwe waas die vaak boven de eucalyptusbossen hangt. We bezochten het gebied al verschillende keren voor uitgebreide wandelingen. Ironisch genoeg was het toen vaak koud en nat. Een keer hing er zo’n dichte mist, dat we amper een hand voor ogen zagen. Nu heeft de intense hitte van de branden grote oppervlakten bos vernield en grote ravage aangericht aan de bekende Indian Pacific-spoorlijn. Die verbindt Sydney met Perth, een reis die je dwars over het continent brengt. Zes jaar geleden ondernam ik deze epische treinreis en ik herinner me nog hoe ik met de neus aan het raam geplakt zat te kijken naar de prachtige landschappen. Passagiers die de komende jaren de treintocht willen ondernemen, zullen vooral het trieste beeld van verkoolde bomen te zien krijgen. 

Bombala
AFP or licensors

En in Bombala: is ons mooie kampeerplekje er nog, vlak bij het riviertje waar we om vijf uur ’s ochtends vogelbekdieren gingen spotten? Van de Snowy Mountains herinner ik me de honderden kangoeroes die lui in de velden langs de weg lagen te soezen. Zijn zij op tijd kunnen vluchten voor het vuur? 

Australisch “mateship”

Sommige van onze Australische vrienden zijn gestopt met naar het nieuws op tv te kijken. Ze kunnen de ellende niet langer aanzien, zeggen ze. Maar waar de Australiërs niet mee stoppen, is met hulp verlenen. In tijden van nood kent men zijn vrienden, en in de Australische cultuur zit het “mateship” diep ingebakken. Hier bestaat de brandweer grotendeels uit vrijwilligers die de branden gaan blussen, met gevaar op eigen leven. 

Duizenden acties zijn al op het getouw gezet om geld in te zamelen voor de mensen die hun huis hebben verloren en om de brandweerkorpsen te steunen. Bekende sterren, zoals comédienne Celeste Barber, kregen op enkele dagen tijd miljoenen bij elkaar via fundraisers. Maar ook de kleine beetjes helpen: de supermarkten herinneren klanten bij de kassa eraan om een schenking te doen, elk plaatselijk restaurant organiseert een eigen inzamelactie, ouders van de lokale school bij ons in de buurt gaan een taartenbak houden voor het goede doel. 

AFP or licensors

De buurvrouw is draagdoeken aan het naaien om op te sturen voor de koala’s en kangoeroes die de branden hebben overleefd. En de brandweerposten in New South Wales worden op dit moment zo overspoeld door schenkingen van eten en kledij dat ze de toevloed niet meer aankunnen. Mensen bieden geëvacueerden en gestrande toeristen gratis onderdak aan. Want als de branden verder razen en morgen jouw huis vernielen, dan zou je “mate” toch hetzelfde voor jou doen? 

Extremen

Bosbranden horen bij het zomerseizoen in Australië. Meer nog: veel plantensoorten hebben zo’n bijzondere relatie met het vuur ontwikkeld, dat ze alleen bloeien na een brand. Maar de branden starten steeds vroeger in het seizoen. Ze duren langer. En ze zijn veel heter. De branden die nu al maanden Queensland en New South Wales teisteren, volgen op een periode van ongekende droogte. Het voorbije jaar was het heetste en droogste sinds de metingen in Australië. Sinds 2005 kende het land acht van de tien warmste jaren. Intussen is de winterregen, die de zomerbranden normaal wat binnen de perken houdt, sterk afgenomen. 

Ik weet het wel: met statistiekjes kan je alles bewijzen. Maar je kan niet doof blijven voor de steeds luider wordende schreeuw van wetenschappers dat klimaatverandering bijdraagt tot deze verwoestende branden. Of toch?

Klimaatcrisis?

Terwijl wereldwijd het klimaatprotest groeit, en men het niet langer over klimaatverandering maar wel klimaat-crisis heeft, blijkt het een woord te zijn dat de Australische premier Scott Morrison maar moeilijk over de lippen krijgt. “We zullen onze klimaatdoelstellingen halen”, herhaalde de premier deze week nog. “We will meet and beat them.” Hoe, dat blijft de vraag. Want de intense branden hebben de afgelopen drie maanden een CO₂-uitstoot geproduceerd die goed is voor twee derde van de totale uitstoot van een heel jaar: 350 miljoen ton. Volgens internationale akkoorden mag de Australische industrie per jaar 530 miljoen ton produceren. Uitstoot van natuurrampen als bosbranden vallen daar niet onder. Maar uitstoot blijft uitstoot, en het klimaat maalt er niet om waar het vandaan komt. 

Scotty from Marketing

En terwijl de bosbranden aanwakkeren, zwelt ook de kritiek op de premier. Eerst was er zijn vakantie naar Hawaï, daarna gingen beelden de wereld rond van boze inwoners die de premier uitscholden tijdens een bezoek aan het rampgebied. Nu kijkt men hoofdschuddend naar een spotje op sociale media waarin zijn partij de maatregelen opsomt die recent genomen zijn om de branden te bestrijden. Voor een man met een verleden in marketing, lijkt dit een vreemd moment om met zo’n spotje uit te pakken. De pers heeft het dan ook smalend over “Scotty from Marketing”.

Premier Scott Morrison.

Vrijdag worden in verschillende steden in het hele land protestacties gepland. De organisatoren verwachten tienduizenden mensen die het signaal willen geven dat Australië dringend af moet van de voorliefde voor fossiele brandstof. De Australische economie draait voor een groot deel op de uitvoer van steenkool en gas. De protestactie van vrijdag is ook gericht tegen premier Scott Morrison, omdat ze vinden dat zijn regering te weinig doet om de klimaatverandering tegen te gaan. In een internationale vergelijking over de aanpak van klimaatverandering eindige het land als laatste in de rij.

Volgens Morrison is het nu, terwijl de branden woeden, niet het juiste moment om de discussie over klimaat te voeren. Op dit moment zijn al 25 mensen omgekomen bij de bosbranden, waaronder drie vrijwillige brandweerlui. Op dit moment is er een onbevestigd aantal vermisten. Op dit moment zijn duizenden woningen verwoest. Op dit moment zijn tienduizenden koeien en schapen dood. Het voorbije jaar hebben bosbranden het leven gekost aan meer dan een miljard dieren in het wild in Australië. Ik vraag u, beste premier, als dit niet het moment is om het te hebben over het klimaat, wanneer dan wel? 

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen