Video toont moment waarop Oekraïens vliegtuig geraakt wordt door raket

Onderzoekers van journalistiek netwerk Bellingcat menen nu te weten waar de video werd opgenomen. Na enkele berekeningen, en het kruisen van opnames met satellietbeelden en vluchtgegevens komen ze tot de conclusie dat de beelden werden gemaakt in een buitenwijk ten westen van de internationale luchthaven. 

Donald Trump liet eerder al weten dat hij sterke bedenkingen had bij de omstandigheden waarbij het vliegtuig gecrasht is. Ook de Canadese premier Justin Trudeau gelooft dat een raketaanval aan de basis ligt. De Britse premier Boris Johnson zegt eveneens “zeer onrustwekkende informatie” verkregen te hebben. Volgens Iran is het echter “wetenschappelijk onmogelijk” dat het toestel door een raket werd neergehaald.

“Iemand heeft mogelijk een fout gemaakt aan de andere kant”, zei Trump vandaag nog. De crash vond immers plaats in dezelfde nacht dat Iran raketten afvuurde naar Amerikaanse bases in Irak. “Ik heb het gevoel dat er iets verschrikkelijks is gebeurd.” Volgens anonieme regeringsbronnen in de VS blijkt uit satelliet- en andere gegevens dat het vliegtuig door twee Iraanse raketten uit de lucht is geschoten. Dat zou “per ongeluk” gebeurd zijn, klinkt het, omdat de Iraniërs dachten dat ze aangevallen werden. Op satellietbeelden zou te zien zijn hoe twee raketten net voor de crash worden afgevuurd, waarna een explosie volgt.

De Canadese premier meldt dat Canada ook over inlichtingen uit meerdere bronnen beschikt die aangeven dat Iran het Oekraïense vliegtuig heeft neergeschoten. Ook Trudeau houdt er rekening mee dat het mogelijk per ongeluk gebeurde en hij roept op tot een diepgaand onderzoek naar de crash. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif zal een open dialoog onderhouden met Canada, zegt Trudeau. Op de vraag in welke mate de VS verantwoordelijk zijn voor wat er is gebeurd, omdat zij eerst een vooraanstaande Iraanse generaal hebben gedood, wilde Trudeau niet reageren. 

Eerder schreef het tijdschrift Newsweek al dat het toestel geraakt is door een luchtafweerraket. Newsweek citeerde anonieme verantwoordelijken van de Amerikaanse en Iraakse inlichtingendiensten, en een hooggeplaatste bron binnen het Pentagon. In het veld waar het vliegtuig neerkwam, zouden ook onderdelen van raketten zijn teruggevonden. 

Op sociale media circuleren beelden van de resten van een Tor-M1-raket van Russische makelij, maar het is onduidelijk of die beelden echt zijn. De conservatieve nieuwszender Fox News vernam in het Pentagon dat het vliegtuig per vergissing door een Iraanse luchtafweerraket van Russische makelij is neergehaald. Het zou dan kunnen gaan om een Tor-raketsysteem. Volgens Fox News heeft Rusland in 2007 29 Tor-M1's aan Teheran geleverd als deel van een in december 2005 ondertekend contract ter waarde van 700 miljoen dollar.

Oekraïense autoriteiten lieten gisteren al weten verschillende mogelijke oorzaken te onderzoeken voor de crash van de Boeing 737 van Ukraine International Airlines in Teheran. "Wij onderzoeken minutieus alle hypothesen", zei Serguiï Danylov, secretaris van de Oekraïense Veiligheids- en Nationale Defensieraad aan het Franse persbureau AFP. “Geen enkele van de pistes is prioritair.”

Kiev stuurde inmiddels al 45 deskundigen naar Teheran. De onderzoekers zullen onder meer de twee zwaar beschadigde zwarte dozen analyseren, die de vluchtgegevens en opnames van de gesprekken in de cockpit bevatten. Daarnaast zal ook de crashsite onderzocht worden om te kijken of er resten te vinden zijn van een eventuele raket.

“Wij roepen alle internationale partners (...) op de onderzoekscommissie gegevens en bewijzen voor te leggen omtrent de catastrofe”, aldus de Oekraïense  president Zelenski. Hij denkt daarbij in de eerste plaats aan de VS, Canada en Groot-Brittanië. Het Oekraïense staatshoofd heeft vandaag een onderhoud met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, weet Interfax. “Ons doel is de onweerlegbare waarheid te vinden”, zei Zelenski. “De internationale gemeenschap is dat ook de families van de slachtoffers schuldig. De waarde van een mensenleven is hoger dan eender welk politiek motief.” 

Oekraïense diplomatieke diensten maakten bekend dat ze “belangrijke gegevens” over de crash doorgespeeld kregen van de VS. “Samen met president Zelenski hebben we een ontmoeting gehad met Amerikaanse vertegenwoordigers” en we “hebben daarbij belangrijke gegevens gekregen die onze specialisten zullen verwerken”, schreef het hoofd van de Oekraïense diplomatie Vadym Prystaïko op Twitter.

Een team van tien Canadese experts is ook op weg naar Iran. Zij zullen zich in de eerste plaats bezighouden met de 63 Canadese slachtoffers van de vliegtuigcrash. Hun komst is opvallend omdat Ottawa in 2012 de diplomatieke banden met Teheran had verbroken. Ook het Amerikaanse bedrijf Boeing is uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. De Iraanse regeringswoordvoerder Ali Rabiei zegt dat Iran de steun van alle betrokken landen bij het onderzoek naar de crash verwelkomt. 

Iran heeft lang ontkend dat het vliegtuig werd neergehaald. Het land bleef aanvankelijk bij de piste van een ongeluk en zei dat het vliegtuig in brand vloog voor het neerstortte. Spreken over een raket is “onzin”, klonk het vanuit Teheran. “Verschillende binnenlandse en internationale vluchten vlogen op hetzelfde moment in het Iraanse luchtruim op dezelfde hoogte van 8.000 voet. Dat verhaal van een inslag van een raket op het vliegtuig kan helemaal niet correct zijn”, zei het Iraanse ministerie van Transport. Ali Abedzadeh, de voorzitter van de Organisatie van de Iraanse Burgerlijke Luchtvaart (CAO) en de viceminister van Transport, zei in hetzelfde bericht dat “dergelijke geruchten onzin” zijn. “Eén ding is zeker, dit vliegtuig is niet door een raket geraakt”, klonk het bij Abedzadeh. 

 Het feit dat Iran alle internationale partners heeft uitgenodigd deel te nemen aan het onderzoek toont de “bereidheid van Teheran aan voor een transparant onderzoek en zijn vertrouwen in het professionalisme van de operaties”, zo citeert de Amerikaanse nieuwszender CNN Abedzaeh.

Over de zwarte dozen van het toestel die woensdag zijn gevonden, zei Abedzadeh dat “Iran en Oekraïne de middelen hebben om de informatie daaruit te downloaden”. 

Iran zegt de zwarte dozen niet aan Amerikanen of Boeing te zullen overhandigen.  “Maar als er meer gespecialiseerde maatregelen nodig zijn om de informatie eruit te halen en te analyseren, kunnen we dat doen in Frankrijk of in andere landen.”  Beide dozen zijn echter beschadigd “ten gevolge van het ongeluk en de brand”. De “memory-units” hebben de crash doorstaan, maar zijn beschadigd, deelde Abdedzadeh vandaag mee.