Belgische ornitholoog ontdekt mee nieuwe vogelsoorten: "5 soorten in één klap is erg uitzonderlijk"

Het verhaal van de ontdekking van de nieuwe soorten begint ruim 10 jaar geleden op het eiland Peleng in Indonesië. Verbelen die zelf voor Greenpeace werkt, is daar samen met collega-ornitholoog Frank Rheindt van de universiteit van Singapore op expeditie in de afgelegen regenwouden. "Op die trip hebben we een nieuwe soort ontdekt, de Peleng boszanger", zegt Verbelen. "Een klein vogeltje dat verwant is aan de Europese tjiftjaf."

Lees verder onder de foto van de vogel in kwestie:

Zo klinkt de Peleng boszanger:

Van een andere vogelsoort die al eens door een Indonesische ornitholoog was gespot, stellen Verbelen en Rheindt vast dat de zang helemaal afwijkt van de verwante soort op Sulawesi. "Achteraf bleek dat ook een nieuwe soort te zijn." Verbelen maakt melding van de ontdekkingen. "Ik gaf aan dat het waarschijnlijk om nieuwe soorten ging, maar dat bijkomend onderzoek noodzakelijk was."

Het duo was op een privé-trip op Peleng en had geen vergunning om dieren te vangen en DNA-stalen te nemen. Dat laatste is belangrijk om zeker te zijn dat het effectief om nieuwe soorten gaat. Een tweede -en dus officiële- expeditie een kleine 5 jaar later had die vergunningen wel. "Zij hebben hetzelfde eiland (red. Peleng) en het naburige eiland Taliabu onderzocht", legt Verbelen uit.

Naast 5 nieuwe ondersoorten, hebben ze 5 nieuwe soorten ontdekt. Waaronder dus de Peleng boszanger van Verbelen. "Wie de vogels het eerste ziet en alarm slaat, is de officiële ontdekker", zegt hij daarover. "Maar wetenschappelijk onderzoek is tegenwoordig teamwork." Hieronder vindt u foto's van de nieuw-ontdekte vogels, bij sommige kunt u ook luisteren hoe ze zingen.

Dit is de Taliabu sprinkhaanzanger/struikzanger, een verborgen vogeltje dat op de grond leeft in de regenwouden:

Zo klinkt de sprinkhaanzanger (audio via: Dominique Verbelen):

De Taliabu boszanger:

Zo klinkt de Taliabu boszanger (audio via Dominique Verbelen):

De Taliabu dwerghoningeter, een klein vogeltje dat qua gedrag lijkt op de kolibrie:

Van de Peleng waaierstaart hebben we geen goede foto, maar wel dit geluidsfragment (audio via Philippe Verbelen):

Het is erg uitzonderlijk dat er vijf nieuwe soorten worden ontdekt op zo'n kleine oppervlakte. "Normaal worden wereldwijd 5 à 6 nieuwe soorten ontdekt", legt Verbelen uit. "Dit zijn er in een klap 5 in één publicatie." De soorten zijn nu pas ontdekt, omdat de eilanden erg afgelegen zijn en er tot nog toe geen wetenschappelijk onderzoek was gebeurd.

Lees verder onder de foto van het regenwoud op Peleng:

De ontdekking is mogelijk goed nieuws voor de regenwouden op de eilanden. "Voorheen waren dat vergeten gebieden, nu staan die plots op de wereldkaart als een prioriteit om ze te gaan beschermen", zegt Verbelen. "De houtkap en de palmolie-industrie bedreigen de regenwouden. We zien ook steeds vaker bosbranden in de regenwouden, dat kwam 20 à 30 jaar geleden nog niet voor."

Hoeveel vogels er van de nieuw ontdekte soorten precies rondvliegen, is niet bekend. Verbelen vermoedt wel dat ze door hun zeldzaamheid bedreigd zijn. "In Indonesië alleen al dreigen meer dan 100 soorten uit te sterven als we de wouden niet beter beschermen."

Wetenschappers geven al langer aan dat we op een kantelpunt staan. De zesde grote massale uitsterving van het leven op onze planeet is volgens hen volop bezig. Wetenschappers van de prestigieuze universiteit van Stanford brachten vijf jaar geleden nog een grote studie uit waarbij werd vastgesteld dat soorten nu 100 keer sneller uitsterven dan normaal. "Het is van het uitsterven van de (niet-vliegende) dinosaurussen geleden dat het nog zo snel is gegaan", klonk het toen. Sindsdien is er weinig beterschap geweest.

Het is zoals gezegd de zesde keer in de geschiedenis van onze planeet dat we afstevenen op een grote massale uitsterving van het leven op onze planeet. Alleen is het dit keer niet door de natuur veroorzaakt, maar is de mens de boosdoener. Enerzijds door de klimaatverandering die wordt gestuurd door de menselijke CO2-uitstoot, maar ook door ons ruimtegebruik waardoor de leefgebieden van veel dieren verdwijnen.

Onze planeet is voor zover we nu weten een zeldzaamheid in de kosmos: tot nog toe hebben we op nog geen enkele andere planeet leven gevonden. Leven is -in geologische tijdschalen- relatief snel ontstaan op onze blauwe planeet: al in het eerste miljard jaar na het ontstaan van de Aarde zo’n 4,57 miljard jaar geleden.

De eerste miljarden jaren was dat leven vrij saai: eencellige organismen in de grote oceanen van deze planeet. Pas min of meer 600 miljoen jaar geleden zijn de eerste meercellige organismen ontstaan. Aan het begin van het geologische tijdperk Cambrium (541 miljoen jaar geleden) vindt een ware explosie van biodiversiteit plaats. De meeste nog steeds bestaande families van dieren zijn toen ontstaan.

Het leven heeft sindsdien serieuze ups en downs gekend. Alles samen zijn er -zover we nu weten- vijf grote massa-uitstervingen geweest. Veruit de grootste daarvan was de perm-trias extinctie waarbij 96 procent van alle leven is uitgestorven. Alle nu nog bestaande soorten zijn afstammelingen van de overlevende 4 procent.

Lees verder onder de grafiek:

Die massale uitstervingen zijn niet alleen slecht nieuws. Het leven heeft zich in de loop van de miljoenen jaren steeds hersteld, is vaak nog diverser geworden dan het ervoor was en heeft zo kansen geboden aan andere soorten om zich te ontwikkelen. Zonder het uitsterven van de niet-vliegende dinosaurussen zo’n 66 miljoen jaar geleden bijvoorbeeld, waren de zoogdieren nooit zo succesvol geworden, was bijgevolg ook de mens niet ontstaan en had u nooit dit artikel kunnen lezen.

NOOT: Het onderste deel over de massa-extinctie is een herwerking van een ouder artikel.