‘Miljard dieren dood door bosbranden Australië’
De omvangrijke bosbranden in Australië hebben sinds vorig jaar september aan meer dan een miljard dieren het leven gekost. Die schatting komt van de Australische ecoloog Christopher Dickman, hoogleraar aan de Universiteit van Sydney. De beesten sterven direct door de vlammen, het inademen van rook of door voedselgebrek.
Dickman baseert zich op cijfers over de dichtheid van dierpopulaties en heeft die toegepast op de omvang van de gebieden die zijn verwoest door het vuur. In zijn berekening gaat het om zoogdieren, vogels en reptielen. Insecten en andere kleine dieren zijn niet meegerekend. Vooral in New South Wales wordt het dierenleven ernstig bedreigd, stelt Dickman in een verklaring. Alleen al in deze deelstaat vonden volgens hem ruim 800 miljoen dieren de dood.
Ecoloog Ignas Heitkönig, universitair docent aan de Wageningen Universiteit, noemt de schatting van Dickman realistisch. “Als je alleen de grotere dieren telt, zoals koala’s en kangoeroes, dan kom je op veel lagere getallen uit. Het aantal omgekomen koala’s loopt in de duizenden. Als je alle kleine dieren die in en op de bodem leven meetelt gaat het om veel grotere aantallen.”
Volgens Heitkönig bestaat de kans dat diersoorten die alleen lokaal en in kleine populaties voorkomen zullen uitsterven. “Ook al overleven er enkele individuen van zulke populaties, dan moet er een klein wonder gebeuren voordat ze zich hebben hersteld tot duurzame gemeenschappen die zichzelf in stand kunnen houden. Ze zullen moeite hebben voedsel te vinden en ze zijn kwetsbaar voor roofdieren die vanuit niet-platgebrande streken hun leefgebied binnenkomen.”
Australië bezit een rijke schakering aan unieke diersoorten, waaronder diverse soorten buideldieren en eierleggende zoogdieren. Ruim 240 soorten komen alleen op dat continent voor. Tegelijk heeft Australië het hoogste uitstervingspercentage voor zoogdieren ter wereld. De afgelopen twee eeuwen zijn meer dan 30 inheemse zoogdiersoorten verdwenen.
Drie keer oppervlakte België
Australië is gewend aan bosbranden. Veel plantensoorten hebben zich aangepast aan het vuur, dat een nuttige functie kan hebben voor de natuur. Maar zelden is zo’n groot gebied ten prooi gevallen aan de vlammen als nu. Volgens persbureau Reuters is inmiddels in heel Australië zo’n 10 miljoen hectare land afgebrand, meer dan drie keer de oppervlakte van België.
Branden komen de laatste jaren steeds vaker voor, waardoor vegetatie en dierpopulaties minder tijd krijgen om zich te herstellen. Heitkönig: “Planten kunnen na een brand weer uitlopen dankzij ondergrondse reserves, wortels en zaad. Maar als branden vaak terugkeren redden ze het niet meer. Bovendien is de intensiteit van het vuur, de hitte van de vlammen, dit jaar zo hoog dat zaden in de bodem worden aangetast en niet meer kunnen uitlopen.”
In een afgebrand gebied kunnen dieren en planten wel terugkeren, maar dat kost tijd, zegt Heitkönig. Het eerst komen vliegende insecten en andere kleinere dieren. Grassoorten groeien ook snel weer uit. Grotere dieren die zich niet zo snel voortplanten krijgen het zwaar. Meerjarige planten ondervinden concurrentie van sneller groeiende nieuwe soorten. “Dat heeft grote invloed op de dynamiek van een gebied en op de diersoorten die van planten afhankelijk zijn.”
De overlevingskansen van een populatie hangen onder meer af van het voedsel dat nog aanwezig is. Koala’s eten bijvoorbeeld vrijwel uitsluitend bladeren van de eucalyptus, de boom die door zijn oliën uiterst brandbaar is. Heitkönig denkt dat het jaren zal duren voordat de populaties koala’s en wallaby’s, iconen van de Australische fauna, hun oude omvang weer hebben bereikt.
