Luxevliegtuigen van Defensie baren zorgen: ‘Groot risico op spionage’
Defensie tekende eind vorig jaar een huurcontract voor twee luxevliegtuigen waarmee prominenten zoals de koning en de premier vervoerd worden. Volgens bronnen binnen de inlichtingenwereld is er een reëel risico op spionage bij het bedrijf dat het contract binnenhaalde. Toch vroeg Defensie de inlichtingendiensten niet om een onderzoek uit te voeren voor het contract werd getekend.
“Het gevaar dat er in die twee vliegtuigen getapt zou worden, is gigantisch groot.” Een bron met jarenlange ervaring in de inlichtingenwereld windt er geen doekjes om. Ook een andere, goedgeplaatste bron binnen de inlichtingendiensten maakt zich grote zorgen. Hij erkent dat de twee topkandidaten die zich aanboden vip-vliegtuigen voor Defensie te leveren, aanzienlijke veiligheidsrisico’s met zich meebrengen.
De ‘witte vloot’ van Defensie wordt gebruikt door notabelen: het koningshuis, de regering, de leiders van de NAVO en van de Europese Commissie. De huidige vloot was aan vervanging toe. In het verleden werden vliegtuigen aangekocht, maar voor de nieuwe overeenkomst besloot Defensie te gaan leasen.
Het contract werd binnengehaald door Abelag, dat twee Falcon 7X-toestellen van constructeur Dassault aan Defensie zal leasen. De belangrijkste tegenkandidaat was Flying Group. Op 19 december werd het contract getekend, maar het nieuws raakte pas deze week bekend.
China’s nationale strategie
Aan beide bedrijven zijn veiligheidsrisico’s verbonden, zeggen bronnen eensluidend. Abelags moederbedrijf Luxaviation is voor een derde eigendom van China Minsheng Investment, een groot Chinees fonds. Enkele jaren terug tekende het fonds nog op dat het dienen van China’s nationale strategie tot haar missie behoorde.
Flying Group heeft dan weer aantoonbare banden met de Kazachse oligarch Alijan Ibragimov. Samen met Alexander Maskevich en Patokh Chodiev – de spilfiguur van het Kazachgatedossier – vormt Ibragimov het zogenaamde Kazachse trio. De drie duiken al decennia op in allerhande corruptieschandalen. De banden tussen Flying Group en Ibragimov blijken onder meer uit de registratie van Ibragimovs Falcon 7X-privéjet – die staat op naam van het consortium. Flying Group investeerde enkele jaren terug ook 2,7 miljoen euro in een loods op de luchthaven van Deurne. Dat bedrag werd betaald door DDSF, een Kazachse firma waarachter de familie Ibragimov schuilgaat.
Inlichtingenbronnen wijzen erop dat geen van die twee kandidaten ideaal is. Via Abelag bestaat er een risico op Chinese spionage, bij Flying Group en de Kazachse oligarchen kan niet uitgesloten worden dat vroeg of laat Rusland afluisterapparatuur in de toestellen installeert. In het leasingcontract is bovendien niet enkel de huur van het vliegtuig inbegrepen, maar ook het onderhoud. Als het leasingbedrijf gecompromitteerd is, hebben zij bij een onderhoud vrij spel om spionageapparatuur in het toestel weg te moffelen.
De aankoopprocedure werd integraal beheerd door de dienst DGMR, de materiaalbeheerders van het Belgisch leger. Navraag leert dat de ADIV, de militaire inlichtingendienst, niet door hen gevraagd is om onderzoek te doen of het risico op spionage te evalueren. De ADIV is daarvoor nochtans goed geplaatst – DGMR is geen inlichtingendienst.
Spionagetechnologie
Volgens Defensie was zo’n onderzoek ook niet nodig. “Het dient pas opgestart te worden na de gunning van het contract.” De ADIV zou weldra de opdracht moeten krijgen om een onderzoek te voeren, klinkt het. Defensie benadrukt dat de procedure steeds correct gevolgd is.
De ADIV kan ook ingeschakeld worden om na een onderhoudsbeurt het toestel te controleren op verborgen apparatuur. Het is echter maar de vraag hoe zeker het leger kan zijn als er niets gevonden wordt. De digitale wedloop in spionagetechnologie gaat razendsnel. Het is nooit uit te sluiten dat een vijand over apparatuur beschikt die wij niet kunnen traceren.
In september al gaf de regering groen licht om het contract toe te kennen aan Abelag, maar die beslissing werd ingetrokken nadat Flying Group naar de Raad van State was gestapt. Flying Group vond immers eveneens dat Abelag door zijn buitenlandse investeerders een mogelijk veiligheidsrisico vormt.
“Het gaat ten dele om kapitaal uit China. Dan moet men toch voorzichtig zijn”, zegt Philippe Vande Casteele, een voormalige militair en nu advocaat van Flying Group. “Er zou in zo’n geval best een onderzoek komen of die maatschappij betrouwbaar is. De Amerikaanse luchtmacht gaat ook niet zomaar vliegen met toestellen gefinancierd met Russisch kapitaal. De Raad van Staat stelde vast dat zo’n onderzoek er niet was geweest, maar dat die gang van zaken niet onwettig was.”
‘Totale onzin’
En Flying Group zelf dan? Was er bij hen geen vergelijkbaar veiligheidsrisico? Voor die vraag verwijst Vande Casteele door naar collega-advocaat Dominique Vandenbulcke. Die zegt dat zijn cliënt zo’n risico “formeel betwist”.
Pierre Frühling, de advocaat van Luxaviation, wuift de verdachtmakingen weg. “Dat gedoe over China is totale onzin. Hun deel in de aandeelhoudersstructuur is erg beperkt. Er is geen enkel risico op spionage. In de vliegtuigbranche is het heel gewoon dat een bedrijf verschillende buitenlandse investeerders heeft.” Frühling wijst er ook nog op dat het onderhoud niet door Abelag of Luxaviation zal worden uitgevoerd, maar door een bedrijf verbonden aan constructeur Dassault. “Zij zullen echt geen Chinese spionage toelaten.”