Wat betekent de uitgestoken hand van N-VA voor de federale formatie? “PS zal hier toch rekening mee moeten houden” 

"N-VA is niet bang om verantwoordelijkheid op te nemen in de volgende federale regering." Dat was de hoofdboodschap van N-VA-voorzitter Bart De Wever bij zijn nieuwjaarstoespraak zaterdag. 

Tegelijk was De Wever er snoeihard voor Rutten, de voorzitster van Open VLD. Hij suggereerde opnieuw dat haar tijdens gesprekken met PS-voorzitter Magnette de post van premier is aangeboden. De "open oorlog" tussen de N-VA-top en die van Open VLD wordt dus verdergezet.

Rutten wil pas woensdag weer met De Wever spreken, in de marge van het Vlaams Parlement. Dat moest De Wever overigens via sms vernemen, zegt hij. "Wie mij kent, weet dat ik professioneel ben en telefoons opneem", reageert ze vandaag. Verder wil Rutten niet ingaan op de uithalen. 

N-VA stelt over het algemeen twee eisen om in een federale regering te stappen: een verderzetting van een streng migratiebeleid, en verdergaan op "de ingeslagen weg naar sociaal-economisch herstel". Over de communautaire agenda (N-VA wil Vlaanderen veel meer bevoegdheden geven), is het opnieuw veel stiller. 

De hand werd zaterdag nog wat verder uitgestoken, met de toegift voor een verhoging van de laagste pensioenen. Of dat ook een minimumpensioen van 1.500 euro betekent, zoals de socialistische partijen willen, is onduidelijk.

De Wever vatte het samen als: "Meer koeken bakken, en dan willen we die gerust meer uitdelen." En die toegift voor de socialisten kan er wel eens voor zorgen dat er maandag niet kan worden geschakeld in de onderhandelingen.

231 dagen na de verkiezingen is het namelijk nog steeds niet definitief duidelijk dat de PS en de N-VA niét samen kunnen besturen in een federale regering. Maar kan deze uitspraak de PS dan wel verleiden tot een nieuw gesprek met de N-VA? 

De PS beschouwt dit helemaal niet als een uitgestoken hand. En toen ik rondbelde kreeg ik alvast de bedenking of het allemaal wel gemeend is. Gaat het er niet over om de zaken te verlengen, zodat voorzitter Gwendolyn Rutten er niet meer is? Haar mandaat loopt af in maart, wanneer er voorzittersverkiezingen zijn bij Open VLD. Of wil De Wever vooral de situatie verzieken tot België onbestuurbaar is? 

Ook de politoloog Dave Sinardet van de VUB denkt niet dat de PS meteen overstag gaat. "Tijdens de preformatieronde van Geert Bourgeois (N-VA, red.) en Rudy Demotte (PS, red.), legde N-VA wél sterke communautaire eisen op tafel", zegt hij. "Nu is dat blijkbaar verdwenen. Aan Franstalige kant denkt men daarom vooral dat het gaat om een perceptiespel. N-VA wil bewijzen dat ze constructief zijn, en eruit worden geduwd."

Toch zal iets met de uitgestoken hand van de N-VA moeten gebeuren. Desnoods door een kort gesprek, maar er moet een antwoord komen. Voormalig informateur en SP.A-kopstuk Johan Vande Lanotte zei het ook in "De zevende dag". "De informateurs moeten de PS minstens uitnodigen om te zien wat dit betekent. Je kan niet doen alsof dit niet gezegd is." 

Zaterdagavond had ik alvast de indruk dat De Wever het wel meende, toen ik met hem praatte. Toen hij de gelegenheids-dj van de avond Matthias Diependaele aankondigde, die als eerste nummer Goud van Bazart zou draaien, zei hij het volgende: wie een regering zonder de N-VA maakt krijgt misschien wel "goud", maar neemt ook "de weg naar hel", zoals het liedje zegt. 

De Wever beseft ook dat wanneer zijn partij in de oppositie belandt, het hard tegen hard gaat met Vlaams Belang. Het wordt dan om ter radicaalst op vlak van migratie en het communautaire. Dan kunnen de centrumkiezers van N-VA wel eens afhaken. 

Hoe moeten we dan de kansen inschatten voor de vorming van een federale regering? De twee belangrijkste scenario's op tafel blijven een paars-gele regering, waar Open VLD mogelijk uitvalt, ofwel een paars-groene regering, maar dan wel met CD&V erbij. 

En de positie van die laatste zal morgen ook een grote rol spelen. Vrijdag zei vicepremier Koen Geens (CD&V) nog dat het met N-VA moét zijn, een paars-gele regering dus. CD&V-voorzitter Coens heeft ook geprobeerd om een "front" te vormen tussen zijn partij, N-VA en Open VLD, maar dat hebben de liberalen geweigerd.

Ook Vlaams minister Hilde Crevits (CD&V) liet zaterdag optekenen in zakenkrant De Tijd dat de volgende regering een meerderheid moet hebben in beide landsdelen. "Dat betekent met de N-VA", zei ze. Crevits is de feitelijke nummer één bij CD&V, dat is toch wel een duidelijk signaal aan PS-voorzitter Magnette.

Toch leeft bij de PS en de liberalen het idee dat de CD&V wel bijdraait, en uiteindelijk voor paars-groen zal gaan. En dat is ook de hoop van één van de twee informateurs, Georges-Louis Bouchez van de Franstalige liberalen. 

In een paars-gele regering zou de PS kunnen vragen om zonder Open VLD te besturen. De PS wil namelijk geen tweede liberale partij in de regering. En dan moet Bouchez zijn politieke familie aan de overkant van de taalgrens lossen. Zijn voorkeur is dan ook paars-groen, waar hij wél met Open VLD kan besturen. Vandaag werd op hun nieuwjaarsreceptie nog eens de “liberale familie” in de verf gezet. 

Maar paars-groen blijft voor andere Vlaamse partijen moeilijk. Dat zal tot spanningen leiden in de Vlaamse regering, en federaal regeren met N-VA in de oppositie is echt geen cadeau.

Er zal dan ook geen klassieke oppositie meer zijn: wie ontevreden is over het regeringsbeleid en niet op N-VA of Vlaams Belang wil stemmen, heeft enkel nog de uiterst linkse PVDA als alternatief. Dat werkt polarisering in de hand. 

Vandaag brengen de twee informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) verslag uit bij koning Filip. Franstalige en linkse partijen willen niet dat De Wever het veld wordt ingestuurd. Georges-Louis Bouchez zou willen dat een nieuwe fase in de onderhandelingen kan ingaan, eventueel met een "preformatie". 

Maar de uitgestoken hand van de N-VA, en de positie van CD&V wijzen in de andere richting. Ik hoor dan ook bij verschillende partijen dat de opdracht van de informateurs nog met één week wordt verlengd. 

Herbekijk hieronder de analyse van politiek verslaggever Bart Verhulst in "Het Journaal":