Wikipedia-oprichter Jimmy Wales strijdt tegen fake news met WT:Social:  "Geïnspireerd op Facebook zonder advertenties”

Als je ooit een paper of artikel hebt geschreven, is de kans groot dat je, in je zoektocht naar informatie, Wikipedia hebt geraadpleegd. Wikipedia is een online-encyclopedie die overal in de wereld gebruikt wordt. Wat Wikipedia uniek maakt, is dat de artikels door zogenoemde “Wikipedians” geschreven worden, mannen en vrouwen die vrijwillig een bijdrage leveren op de website. 

“Deze aanpak was best wel uniek toen we de website 19 jaar geleden lanceerden”, zegt Jimmy Wales. Hij richtte in 2001 Wikipedia op, samen met Larry Sanger en Ben Kovits. “Het idee achter Wikipedia was dat iedereen op het internet het recht heeft op kennis. En wij wilden die kennis voor iedereen beschikbaar maken”, legt hij uit.

"In die tijd werkten veel softwareontwikkelaars samen om gratis software te ontwikkelen. Dat idee wilden we overzetten op onze site." Wales koos er bewust voor om geen reclame te plaatsen op de website van Wikipedia. En om zijn onafhankelijkheid te bewaren, koos hij ervoor om niet te werken met advertenties, maar met donaties van sympathisanten. 

"Het internet zag er in die tijd totaal anders uit. Het was veel vrijer en de sociale media waren nog niet prominent aanwezig.  Na de "dotcom bubbel" (in 2000 gingen veel internetbedrijven over de kop omdat ze op de beurs te hoog gewaardeerd waren, red.) hadden we schrik dat het internet een plek ging worden met te veel reclame."

Ook de inhoud van de online-encyclopedie komt van het publiek. Iedereen die wil, kan een artikel schrijven. Je hoeft je zelfs niet aan te melden op de website. Deze manier van werken heeft de website geen windeieren gelegd. Wikipedia bestaat ondertussen in 309 talen. Als je de online-encyclopedie wil printen heb je veel geduld nodig, want Wikipedia telt maar liefst meer dan 1 miljoen pagina’s. 

Wales is zelf verbaasd over het succes van zijn website. “Toen we ermee startten, was het een project, een idee om kennis te delen. Er zat niet echt een businessmodel achter. In het begin klaagden ook veel gebruikers over het feit dat Wikipedia niet “flashy” genoeg was. Toch bestaan we na al die jaren nog altijd. Volgens mij hebben we toch iets betekend.”

Dat Wikipedia vandaag 19 kaarsen mag uitblazen, is een echte prestatie. Er zijn weinig websites met dezelfde leeftijd die nog lezers kunnen lokken, daar is Wales zich van bewust. “Daarom zetten we meer en meer in op mobiel en hebben we een paar jaar geleden ook een app gelanceerd. De helft van de bezoekers komen via hun smartphone.” 

Daar blijft het niet bij. In 2012 lanceerde Wales ook Wikipedia Zero, een initiatief waarbij hij aan telecomoperatoren in derdewereldlanden vraagt om mensen naar Wikipedia te laten surfen op hun smartphone, zonder dat ze daarvoor moeten betalen. 

BEKIJK Jimmy Wales vertelt over Wikipedia Zero tijdens presentatie:

Het internet van vandaag is in niets te vergelijken met dat van 2001. Deze verandering heeft Wales ook gezien. “De apps en sociale media zijn heel dominant. De sociale media zijn een probleem geworden, omdat ze gebruikt worden om heel veel fake news te verspreiden. Daarom moeten we sociale netwerken opnieuw herdenken. Het feit dat de sociale media ook geld verdienen dankzij reclame is niet gezond voor onze maatschappij”, zegt Wales.

Daarbij komt ook dat het gebruik van sociale media niet echt gratis is. Facebook gebruikt onze gegevens om die te delen met adverteerders. Zij gebruiken die dan om ons reclame op maat te sturen. Met andere woorden: je "betaalt" met je gegevens. Hoe meer we op Facebook zitten, hoe makkelijker adverteerders ons kunnen bereiken. Wales: “Ze willen dat we zo veel mogelijk tijd doorbrengen op hun apps. En dat doen ze door ons artikels en video's voor te schotelen die ons laten reageren. We moeten ons de vraag stellen: willen we dit soort sociale media of willen we iets dat veel beter is?”

Daarom richtte de technologieondernemer drie maanden geleden WT:Social op, een socialemediaplatform dat geïnspireerd is op Facebook. Wales benadrukt dat het verdienmodel van zijn platform anders is. WT:Social werkt zoals Wikipedia. Eenmaal aangemeld op de site, kom je in een wachtrij terecht. Als je geld schenkt, krijg je meteen toegang. Voor elk betalend lid, laat WT:Social 200 mensen gratis binnen.

Eenmaal binnen, delen de gebuikers artikels met elkaar, in “subwiki’s” of minipagina’s. Elk artikel moet voorzien zijn van een duidelijke bronvermelding, want Wales wil niet dat gebruikers desinformatie op WT:Social verspreiden.

Is dit wel een goed idee? Mensen laten betalen om te mogen surfen? Wales vindt van wel: "Je bent niet verplicht om te betalen. Het systeem bestaat uit vrijwillige bijdragen. En tot nu toe werkt het."

Door WT:Social weg te halen van de adverteerders, wil Wales de data van zijn gebruikers vrijwaren. Het platform heeft ondertussen 500.000 gebruikers. Dat is nog altijd veel minder dan Facebook, dat wereldwijd 2 miljard gebruikers heeft. 

Hoe zal hij kunnen concurreren met Facebook en Twitter? “Dat is niet mijn bedoeling. Belangrijk is dat ik doe wat ik graag doe en dat het iets betekent”, zegt Wales. De internetondernemer heeft veel geleerd uit Wikitribune, een nieuwssite die hij had opgericht en die ondertussen niet meer bestaat. Volgens hem hebben de mensen net behoefte aan correcte informatie. “Het probleem is niet de journalistiek, maar makers van stukken met nepnieuws."

Waar WT:Social binnen 5 jaar zal staan, weet Wales niet, maar hij is er wel van overtuigd dat er iets moet gebeuren. Volgens hem heeft Facebook niets uit zijn fouten geleerd. Hij vreest dat we met de komende presidentsverkiezingen in de VS weer een stortvloed aan desinformatie zullen krijgen. "Vooral het feit dat Facebook beslist heeft om foutieve informatie in politieke advertenties niet te weren, vind ik problematisch", zegt Wales. "Ik vind het niet erg dat ik af en toe gerichte advertenties te zien krijg. Maar het wordt een probleem als ik geviseerd word voor politieke doeleinden.”

Wales zal in mei van dit jaar aanwezig zijn op het technologiefestival AND& in Leuven.