Materniteiten misnoegd: "Bevalling wordt gereduceerd tot iets wat moet renderen, zonder meer”

Volgens het rapport zou een materniteit jaarlijks minstens 557 bevallingen moeten uitvoeren om de kostprijs per bevalling te kunnen verlagen tot die van de efficiëntere materniteiten, zonder dat de goede zorg in het gedrang komt. Indien verder elke vrouw binnen een veilige tijdlimiet (30 minuten) een materniteit met de wagen moet kunnen bereiken, zouden in ons land zeventien kleine materniteiten gesloten kunnen worden.

In 2018 stelde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) al dat ons land 600 materniteitsbedden te veel telde, op een totaal van ongeveer 3.000 bedden. Als er niets verandert, loopt dat overschot op tot circa 1.000 materniteitsbedden in 2025. Zo'n verspilling van middelen kan onze gezondheidszorg zich niet veroorloven, concludeert minister van Volksgezondheid Maggie De Block.

"De kwaliteit van zorg is vandaag al zeer goed en kan bij grotere diensten met meer expertise en een betere omkadering enkel verbeteren. Ook de toegankelijkheid blijft gegarandeerd met voor iedereen minimaal één materniteit binnen een halfuur rijden", concludeert De Block. "Het is nu aan alle beleidsmakers om samen met de sector aan de slag te gaan met dit rapport en de aanbevelingen om te zetten in concreet beleid. Gemakkelijk belooft dat niet te worden, maar het gaat over een ongelofelijke opportuniteit.”

“We kunnen de gemiddelde kost per bevalling verminderen voor de maatschappij, en elders in de zorg extra investeren. Dat ligt volledig in lijn met de hervormingen die we de voorbije jaren hebben opgestart binnen de ziekenhuissector", volgens De Block. “De belangrijkste emotie is dat de moeder een goede bevalling en een gezond kind heeft. Ik hoor de kritiek dat sommige grootouders vijf minuten verder zouden moeten rijden. Ik wil een uur verder rijden als ik weet dat mijn kleinkind gezond ter wereld komt”.

Ze verdedigde de conclusie van het KCE met een aantal cijfers in de hand. Zo voerde ze aan dat er materniteiten zijn waar nog niet één bevalling per dag plaatsvindt, maar waarvan de verpleegkundigen niet op andere diensten aan de slag kunnen. Ook zouden de prijzen van kleine materniteiten hoger liggen. “Dat kunnen we niet naast ons neerleggen”, vindt De Block. Bovendien werd niet gekozen voor de sluiting van de 21 materniteiten die niet aan de voorgestelde norm voldoen, maar 17, net omwille van de toegankelijkheid.

“Acht inefficiënte Vlaamse materniteiten sluiten beter de deuren: “Geboortes moet je ook zakelijk benaderen”: lees het hele verhaal in HLN+, exclusief voor abonnees. Proef nu twee weken gratis!

Het rapport van het KCE valt in slechte aarde bij de Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen. “De bevalling wordt hier gereduceerd tot een ‘acte’ in het ziekenhuis die dient te renderen, zonder meer. Enkel kwantiteit wordt hier als maatstaf voor kwaliteit gehanteerd”, reageert de VBOV . “Bevallen is echter een levensevent, waar meer dan enkel medisch technische zorgen nodig zijn.”

“Als we evolueren naar enkel grotere materniteiten mogen de accenten niet alleen gelegd worden op efficiëntie. Bevallen is zoveel meer dan efficiëntie. Het is een gebeuren in een gemeenschap waar familie en vrienden een goede support kunnen geven. Dit gebeuren uit een gemeenschap weghalen dreigt de kwaliteit van dit levensevent in het leven van moeder en kind naar beneden te halen.”

De organisatie is ook zeer bezorgd over de vroedvrouwen die tewerkgesteld zijn in deze materniteiten. “Zij zijn specialist in de zorg voor moeder en kind en kunnen niet zomaar ingezet worden in een geriatrie en andere verpleegafdelingen, waar tekorten zijn die op een andere manier dienen aangepakt te worden. Niet alles wat economisch het beste lijkt, is ook de beste beslissing aan bed”, besluit de VBOV.

Ook Coens verzet zich
Ook CD&V-voorzitter Joachim Coens verzet zich. “Nabijheid van materniteiten is belangrijk. Bevallingen behoren tot de basiszorg. Waarom zouden de kleinere materniteiten niet dezelfde kwaliteit bieden als de grotere?”, klinkt het.

Volgens de CD&V-voorzitter toont de studie van het KCE niet aan dat er een kwaliteitsprobleem is. “Dit element speelt met andere woorden geen rol in de beslissing tot al of niet sluiten van materniteiten. (...) Niet de grootte van de materniteit is hier doorslaggevend, maar wel het aantal bevallingen per gynaecoloog.”

“Niet onze definitie van gezondheidszorg”
Net als CD&V zijn ook PS en Ecolo tegen de sluiting van zeventien kraamklinieken. De uitvoering van de lijst van het KCE zou het einde betekenen van een kwart van de materniteiten in Wallonië. Dat zou grote gevolgen hebben voor de toekomstige moeders (die langer onderweg zullen zijn wanneer ze moeten bevallen) en voor de resterende kraamklinieken (die met een grotere werklast te maken zouden krijgen). “De materniteiten mogen niet in het teken van economische rendabiliteit staan”, zegt Eliane Tillieux (PS). “Kraamklinieken sluiten om economische redenen, dat is niet onze definitie van gezondheidszorg. Bij Ecolo klinkt het dat “De Block voor de uitgaven in geneesmiddelen moet gaan, als ze dan toch wil besparen”.

Sp.a-Kamerlid Jan Bertels roept tot slot de minister op om eerst werk te maken van een duidelijk kader rond de taakverdeling binnen de ziekenhuisnetwerken en de financiering daarvan alvorens diensten te beginnen sluiten. “Het is belangrijk dat ook de kleinere ziekenhuizen binnen het netwerk een duidelijke rol krijgen, zij zijn een onmisbare schakel in het nabije zorgnetwerk.”

“Richtsnoer voor de verdeling”
“Dit rapport kan een richtsnoer zijn voor de regionale verdeling van de materniteiten, nu de ziekenhuizen zich organiseren in netwerken”, klinkt het bij de koepelorganisatie van Vlaamse ziekenhuizen Zorgnet-Icuro. “Het KCE houdt bij zijn berekeningen rekening met de efficiëntie en de nabijheid van de dichtstbijzijnde kraamafdeling. Zorgnet-Icuro ondersteunt die keuze. Het bundelen van middelen, mensen en het streven naar een grotere efficiëntie is belangrijk in een tijd waarin de middelen schaars zijn en de netwerkvorming ervoor zorgt dat ieder ziekenhuis zich beraadt over het eigen zorgaanbod.”

Er moet volgens Zorgnet-Icuro echter ook rekening gehouden worden met het feit dat een materniteit geen aparte structuur is binnen een ziekenhuis. De koepel pleit er dan ook voor dat de ziekenhuisnetwerken zelf kunnen uitmaken welke materniteit(en) ze uit efficiëntieoverwegingen binnen hun netwerk eventueel sluiten.

“Het blijft essentieel dat vrouwen in hun nabije omgeving bij een materniteit terechtkunnen en dat ze in de mate van het mogelijke zelfs keuzemogelijkheden hebben. In Vlaanderen is dat haast overal het geval”, zo luidt het nog.”