Thuisblijven als je verkouden bent, of gewoon gaan werken?
Een voor- en tegenstander gaan in duel over een hot issue. Deze week: niet gaan werken met een verkoudheid om een epidemie te voorkomen, is dat een goed idee of juist niet?
Lode Godderis: ‘Wie hoest en snottert, kan collega’s besmetten’
Bij ziekte blijf je best thuis, zegt professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven). “Zelfs van een verkoudheid kan je serieus van de kaart zijn.”
“Ziek zijn is een relatief begrip. Sommigen gaan werken met 40 graden koorts, anderen blijven thuis voor een verstopte neus. Veel hangt af van hoe ziek je je voelt, welk werk je doet en zeker ook hoe een bedrijf omgaat met zieke werknemers op de werkvloer. In de meeste gevallen vinden we een werkende zieke erg dapper en dan komt de zieke collega werken.
“Toch blijven we best thuis als we ziek zijn. Ook bij een erge kou, ja. Waarom? Zelfs van een verkoudheid kan je serieus van de kaart zijn. Ziek gaan werken, presenteïsme genoemd, is ook een vorm van verzuim. Men is er wel, maar toch functioneert men niet naar behoren. Bovendien weten we dat het risico op latere langdurige uitval groter is bij mensen die presenteïsme vertonen.
“Daarnaast is er nog de impact op de collega’s en het verder verspreiden van het virus. Puur medisch is iemand met een verkoudheid al besmettelijk voor hij er zelf last van heeft. Maar de kans dat je iemand echt aansteekt, neemt toe met de symptomen. Door te hoesten en proesten komen druppeltjes met virussen in de lucht.
“Het probleem met een verkoudheid is dat we in de meeste gevallen wel nog kunnen presteren. We willen ons niet laten kennen door een lopende neus, zakdoek vol snot, een hoest of lichte koorts. Maar zelfs een simpele verkoudheid is erg besmettelijk.
“Veel hangt ook af van de omstandigheden waarin iemand werkt. Een bouwvakker die door regen en wind op een werf moet staan, blijft vanzelfsprekend best thuis om erger te voorkomen. Een bediende die alleen in een bureau zit, kan misschien doorzetten als hijzelf en collega’s daar geen last van hebben. Maar als de vuilbak uitpuilt van de volgesnotterde zakdoeken, een collega horendol wordt van de zoveelste niesbui of de vergadering drie keer onderbroken wordt door een meerstemmig hoestconcert, dan heeft het niet veel zin om op de werkvloer te blijven. En ook wie werkt met kwetsbare groepen, zoals ouderen, kinderen of zieken, denkt beter twee keer na voor hij alsnog met een verkoudheid aan het werk gaat.
“Toch is er ook goed nieuws. Want al die klachten wijzen erop dat het lichaam de aanval tegen het virus heeft ingezet.
“Om op veilig te spelen, is het dus beter om kort thuis te blijven met een verkoudheid. Telewerk kan dan de oplossing zijn. Bij terugkeer wacht er geen berg werk om in te halen en – minstens even belangrijk – werden collega’s niet besmet.
“Wie toch liever op de werkvloer verschijnt, neemt beter een aantal maatregelen om verdere besmetting te voorkomen. De overdracht gebeurt via druppels, maar ook via verschillende oppervlaktes. Zorg dus voor een goede handhygiëne door de handen te wassen en ontsmettingsmiddel te gebruiken. Hoesten gebeurt best in een zakdoek of de elleboogholte. En gebruik sanitaire doekjes om het bureau schoon te vegen. Zo wordt erger al deels voorkomen.”
Christine Mattheeuws: ‘Al ben je verkouden, blijf werken als het kan’
Een zieke werknemer kost een werkgever meer dan 1.000 euro per dag. “Het is dus begrijpelijk dat werkgevers niet willen dat iemand thuisblijft met een simpele verkoudheid’” zegt Christine Mattheeuws, NSZ-voorzitter.
“We weten dat het winter is, dus weten we ook dat er heel wat verkoudheden de kop op steken. Maar een loopneus is niet hetzelfde als een kou met serieuze hoest en lichte koorts. Werknemers die zich belabberd voelen, moeten zich daarom twee vragen stellen. Voel ik mij in staat om te presteren? En is er een oplossing om te werken zonder collega’s ziek te maken?
“Blijf werken als dat kan. We mogen toch een beetje creativiteit verwachten van zowel werkgevers als -nemers, bijvoorbeeld via thuiswerk als de job dat toelaat. Te ziek? Ga dan naar de dokter en verantwoord je afwezigheid met een ziektebriefje.
“Velen vinden een doktersbezoek meteen een brug te ver voor een simpele verkoudheid. Ze denken er met een paar dagen in bed wel vanaf te raken. Maar die dokter kan wel meteen inschatten hoe ernstig de situatie is en kan voorkomen dat de ziekte erger wordt of blijft aanslepen. Met een verkoudheid loop je ook thuis rond bij partner en kinderen. Je neemt voorzorgen om hen niet te besmetten. Diezelfde maatregelen kan je ook op de werkvloer nemen.
“Hoewel het wettelijk niet verplicht is, verwachten de meeste werkgevers van hun werknemers toch zo’n attest. Dat schept meteen duidelijkheid over de ernst van de ziekte, in dit geval een verkoudheid.
“Dat wil zeker niet zeggen dat een werkgever meteen een controlearts zal langssturen. 53 procent doet dat nooit. De belangrijkste reden: het komt niet sympathiek over. Bovendien kost het een bedrijf ook geld. En er is collegialiteit onder artsen. Ze zijn niet geneigd elkaar tegen te spreken, tenzij het echt duidelijk is dat de afwezige niet echt ziek is. De overige 47 procent van de werkgevers schakelt een controlearts vooral in bij uitzonderlijke omstandigheden. Denk aan een werknemer die de dag na een discussie opeens twee weken ziek is.
“Ook zijn we geen voorstander van het systeem waarbij werknemers enkele dagen per jaar zonder rechtvaardiging gewettigd afwezig mogen zijn, zoals het geval is bij vrije ziektedagen. België is een kmo-land. Gemiddeld telt een bedrijf amper elf werknemers. Zeker voor die kleine ondernemingen is absenteïsme een probleem en dat wordt op die manier alleen maar groter.
“Je mag het economische aspect van een afwezige werknemer niet onderschatten. Uit onderzoek (2018) van onze partner Securex blijkt dat een afwezige zieke de werkgever meer dan 1.000 euro per dag kost. Dat zijn de directe en indirecte kosten. Dan is het begrijpelijk dat werkgevers niet willen dat iemand thuisblijft met een verkoudheid.
“Die administratieve rompslomp en de hoge kostprijs vormen nu al een rem op het aanwervings- en personeelsbeleid. Sommige bedrijfsleiders kiezen er daarom bewust voor om niet uit te breiden. Dat is bijzonder jammer en laat veel onbenutte kansen liggen.
“We krijgen van onze leden trouwens ook vragen in de omgekeerde richting. Mogen zij een werknemer die te ziek is om te functioneren verplichten om naar huis te gaan? Dat aantal ligt uiteraard lager, maar het gebeurt ook. Om maar te zeggen: werkgevers zijn echt geen boemannen die hun personeel ten koste van hun gezondheid op de werkvloer willen.”