Waarom Belgisch-Turkse politici banden onderhouden met Turkse ultranationalisten

Eerst had hij het over ‘Turkofobie’. Daarna noemde hij het ‘een inschattingsfout’. Voor Emir Kir, de populaire PS-burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, was zijn ontmoeting met enkele burgemeesters van de Turkse MHP-partij de zet te veel. De MHP is een ultranationalistische partij die door tegenstanders fascistisch en racistisch genoemd wordt. Haar paramilitaire arm, de Grijze Wolven, pleegde tot in de jaren 90 tal van moorden en aanslagen in Turkije.

Exit Kir dus. Al is hij niet de enige Belgisch-Turkse politicus die contacten blijkt te hebben met de MHP en de bredere Grijze Wolven-beweging. CD&V zette al twee lokale kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen uit de partij omdat ze op sociale media openlijk sympathie toonden voor de Grijze Wolven. 

Politici van Turkse origine krijgen nogal vaak bewust of onbewust te maken met die Grijze Wolven-beweging. Maar op de vraag om een reactie wilden de door De Morgen gebelde politici niet ingaan. Iets wat de Gentse politicoloog en Turkije-kenner Dries Lesage heel goed kan begrijpen. “Natuurlijk wil niemand spreken. Ze hebben net gezien hoe de populairste Turkse politicus van ons land ontslagen is omdat hij contacten had met de MHP.”

Om dat te begrijpen moeten we de situatie in Turkije vanuit een Turkse bril proberen bekijken, in plaats van een westerse, vindt professor Lesage. “In Turkije is de MHP en de bredere Grijze Wolven-beweging de afgelopen jaren meer mainstream geworden. De MHP heeft al meegeregeerd en heeft al allianties gesloten met zowel de grootste oppositiepartij in het land, de CHP, als met de AKP-partij van president Erdogan.”

Complexe situatie

Voor de Belgische Turken, die de politieke situatie ginder op de voet volgen, is de MHP ondertussen veel minder het absolute kwaad terwijl het Westen hen nog steeds als Turkse neonazi’s ziet. Lesage: “De situatie in Turkije is heel complex. Alleen proberen wij dat hier in het Westen in een frame te duwen waarbij je duidelijke ‘goeien’ en duidelijke ‘slechten’ hebt. Terwijl de realiteit is dat in Turkije alle relevante bewegingen wel een duister kantje hebben.”

Voor Belgisch-Turkse politici, die stemmen willen halen bij hun achterban, is het dan ook vaak spitsroeden lopen. Bovendien proberen ook alle bewegingen vanuit Turkije hier voet aan de grond te krijgen. Lesage: “Het is er hen vooral om te doen hun positie bij de Turken in de diaspora te versterken. Die mogen ook meestemmen bij verkiezingen in Turkije zelf.”

Bij politici van Turkse origine zie je nu twee categorieën, meent Lesage. Een groep die het zich niet aantrekt en een groep die liever onder een steen kruipt als het over pakweg de Grijze Wolven gaat. Van die eerste groep is de belangrijkste vertegenwoordiger nu uit zijn partij gezet. “U mag niet onderschatten hoe dat overkomt bij de Turkse gemeenschap hier. Die begrijpt niet wat hier gebeurd is.”

Verhelderende beslissing

Volgens politicoloog Pascal Delwit (ULB) is het voor de Brusselse PS nu inderdaad afwachten wat de Belgisch-Turkse kiezers gaan doen. Niet alleen in Sint-Joost-ten-Node, maar evengoed in de andere Brusselse gemeenten waar een aanzienlijke bevolking van Turkse origine woont. “Kir haalde bij de vorige verkiezingen in Brussel ruim 18.000 voorkeurstemmen. Het valt te verwachten dat een groot deel van hen niet zal appreciëren wat hier gebeurd is. Veel hangt ook af van wat Kir nu zelf zal doen. Begint hij een eigen beweging en neemt hij die kiezers mee, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de PS.”

Volgens professor Delwit is het moeilijk in te schatten of dit nu een goeie of slechte beslissing zal zijn voor de partij. “Al werkt ze wel verhelderend: nu is het voor iedereen heel duidelijk wat voor de partij acceptabel is en wat niet.”