Proces 9/11-architect van start, maar CIA-folteringen brengen bewijslast in gevaar

‘KSM’ (55) is een Pakistaanse Al Qaida-terrorist die de aanslagen van 11 september 2001 met vier gekaapte vliegtuigen praktisch organiseerde – twee crashten op de WTC-torens in New York, één op het Pentagon in Washington en één stortte neer in een veld. Bij deze grootste aanslag ooit kwamen 2.977 burgers en de 19 zelfmoordterroristen om. Hij zou ook achter andere terreurdaden gezeten hebben, zoals een bomaanslag in Bali (2002, 202 doden) en de ontvoering en onthoofding van Wall Street-journalist Daniel Pearl (2002).

KSM werd op 1 maart 2003 in Pakistan opgepakt, waarna hij in geheime detentiekampen van de CIA in Afghanistan en Polen werd opgesloten. Daar zou hij zijn gefolterd tot hij eind 2006 in Guantánamo terechtkwam. Hij werd er in februari 2008 aangeklaagd voor oorlogsmisdaden door een militaire commissie. Hij riskeert de doodstraf als zijn proces begin 2021 van start gaat.

Maar, tijdens voorbereidende hoorzittingen die nu van start gaan, bestaat tot afgrijzen van de 9/11-nabestaanden de kans dat minstens een deel van de bewijslast wordt verworpen omdat zijn bekentenissen onder dwang zijn afgelegd.

De architecten van het gewelddadige ondervragingsprogramma voor terreurverdachten komen daarom vandaag getuigen voor de militaire commissie in Guantánamo. Het gaat om twee psychologen die vroeger oefeningen begeleidden waarbij Amerikaanse special forces getraind werden om martelingen in detentie mentaal te weerstaan. 

Na 9/11 stelden James E. Mitchell en John ‘Bruce’ Jessen aan de CIA voor om de foltertechnieken toe te passen op terreurverdachten. De inlichtingendienst hapte toe en, met goedkeuring van het Witte Huis, werden tientallen verdachten als KSM onder meer onderworpen aan waterboarding. Daarbij wordt verdrinking gesimuleerd door een doek op iemands gezicht te drukken en daarop voortdurend water te gieten.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty zal de hoorzitting observeren. “Het perverse ‘werk’ van deze psychologen schroefde de globale strijd tegen folteringen dramatisch terug”, zegt Julia Hall, Amnesty’s contraterreurexpert, die vreest dat veel bewijslast ontoelaatbaar zal zijn. “Foltering is nooit gerechtvaardigd en iedereen die het toepast moet verantwoording afleggen.”