Anderhalf miljoen Belgen gebruikt cholesterolverlagende middelen terwijl dat niet altijd nodig is. Een gezonde levensstijl kan al heel wat verhelpen.
We worden allemaal geboren met een ideale cholesterolwaarde, maar tegen de volwassen leeftijd hebben de meesten een te hoge waarde. In België heeft maar liefst 7 op 10 een verhoogde cholesterol.
Dat de Belgen (13 procent van de Belgische bevolking of een kwart van de 40-plussers) ook nog eens zo veel cholesterolverlagende middelen zoals statines innemen, heeft te maken met de makkelijke toegang tot de steeds goedkoper wordende producten en het feit dat mensen liever een pilletje nemen dan hun levensstijl te veranderen wanneer ze te maken krijgen met een lichaamskwaal.
Volgens het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) is het gebruik van statines echter niet altijd gerechtvaardigd. Cholesterolverlagers pakken immers enkel de symptomen aan en niet de grondoorzaak. Het zijn bovendien geneesmiddelen die dagelijks moeten worden ingenomen en die therapietrouw blijkt voor heel wat Belgen niet evident.
Wie wel, wie niet?
Wie ooit een cardiovasculair probleem zoals een hartaanval of beroerte heeft gehad heeft er zonder twijfel alle baat bij om cholesterolverlagers te nemen om het risico op een nieuwe aanval te verkleinen.
In België heeft de grote meerderheid van de statinesgebruikers – ruw geschat 88 procent – echter nooit een cardiovasculair probleem gehad. Statines verlagen weliswaar het risico van incidenten gerelateerd aan hart- en vaatziekten ook bij dergelijke patiënten, maar de gezondheidswinst is afhankelijk van het basisrisico van het individu. Bij patiënten met een laag risico wegen de voordelen mogelijk niet op tegen de eventuele bijwerkingen van statines zoals spierziekte en spierpijn, diabetes en nierfalen.
Het KCE heeft daarom een digitale tool ontwikkeld die huisartsen en patiënten helpt om hun individueel risico te bepalen en te beoordelen of cholesterolverlagende geneesmiddelen moeten worden voorgeschreven of niet.
Natuurlijke oplossing
Cholesterol is een vette substantie die essentieel is voor een normale lichaamsfunctie. Het is nodig voor de aanmaak van oestrogeen, testosteron en vitamine D. Het is enerzijds in ons bloed aanwezig (‘plasmacholesterol’), anderzijds kunnen we het ook uit onze voeding halen (‘voedingscholesterol’). Cholesterol wordt in het bloed vervoerd door proteïnen waarmee het zich bindt tot lipoproteïnen. LDL (low-density lipoprotein) vervoert cholesterol van de lever naar de cellen, HDL (high density lipoprotein) doet het omgekeerde en voert cholesterol van de cellen af naar de lever. Als de LDL te hoog is, raken de aderen verstopt en verhoogt de kans op een hartaanval en beroerte. De ideale LDL-HDL-balans bestaat uit 60-70 procent LDL en 30 procent HDL.
Volgens het KCE is de belangrijkste factor om een gezonde cholesterolbalans te hebben en hart- en vaatziekten te vermijden een gezonde levenswijze. En dat kan al door enkele kleine aanpassingen.
Eet minder dierlijke voeding
De meeste westerlingen eten gewoon te veel dierlijke voeding. Als je meer kiest voor plantaardige voeding komt het doorgaans vanzelf goed met de cholesterol in ons bloed.
Vermijd verzadigde vetten
Een dieet rijk aan verzadigde vetten en transvetten (vlees, gebak, snoepgoed…) is een belangrijke oorzaak van een te hoog cholesterolgehalte. Vervang de verzadigde vetten door onverzadigde (olie, minarine, margarine…) om de cholesterol te doen dalen. Ook vette vis (zalm, tonijn, haring, forel en makreel), zaden, noten, avocado’s en sojabonen zijn een goede bron van onverzadigde vetten.
Eet elke dag haver
Alle vezels, of ze nu uit granen, peulvruchten of groenten komen, kunnen de cholesterol verlagen door zich te binden aan vetten en cholesterol in de darmen en zo te verhinderen dat ze worden geabsorbeerd. In haver zit specifiek een plakkerige vezel met de naam betaglucaan. een vezel die oplost in vloeistof en zo de cholesteroldeeltjes vangt. Kies voor havermout of zelfgemaakte muesli met haver als ontbijt, haverkoekjes als tussendoortje.
Eet elke dag een handvol noten en zaden (vooral amandelen, walnoten en lijnzaad)
Amandelen bevatten onoplosbare vezels die ook belangrijk zijn in de jacht op cholesterol. Ze lossen niet op in vloeistof, maar fungeren meer als een net zodat vet en cholesterol niet in het lichaam geabsorbeerd worden.
Plantensterolen
Plantensterolen zijn in kleine hoeveelheden te vinden in fruit, groenten en noten. Je kan ook met plantensterolen verrijkte margarines en yoghurt eten.
Doe aan lichaamsbeweging
Voldoende lichaamsbeweging verlaagt – ook zonder gewichtsverlies – de slechte LDL-cholesterol. Tegelijkertijd verhoogt het de goede HDL-cholesterol.
Stop met roken
Roken beschadigt de bloedvatwand en verlaagt de goede cholesterol, waardoor de LDL-HDL-balans in ongunstige zin wordt verstoord.
Drink minder alcohol
Meer dan 2 glazen per dag verhoogt het triglyceridengehalte in het bloed, wat een ongunstig effect heeft op de cholesterolstofwisseling.
Soms heb je een te hoge cholesterol zelf niet in de hand:
1. Erfelijke stoornissen in de vethuishouding: Erfelijke hypercholesterolemie is de meest voorkomende stofwisselingsziekte. Er bestaan diverse vormen van. Soms is enkel de cholesterol abnormaal hoog, soms enkel de triglyceriden, soms ook beide.
2. Te traag werkende schildklier. Wanneer de schildklier te traag werkt, vertraagt de volledige stofwisseling. Daardoor vermindert ook de afbraak van vetten, waaronder cholesterol.
3. Diabetes gaat vaak gepaard met lage HDL-cholesterolwaarden en een hoog triglyceridengehalte.
4. Nefrotisch syndroom. Patiënten met deze nierziekte produceren te veel lipoproteïnen, waardoor ze een te hoog cholesterolgehalte hebben.
5. Leverziekte. Cholesterol wordt geproduceerd en afgebroken in de lever. Bij ernstige leveraantasting raakt dit mechanisme verstoord, wat soms tot een hoge cholesterolspiegel leidt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
