Op het Griekse eiland Lesbos zitten meer dan 20.000 vluchtelingen opeengepakt. ‘Die gevaarlijke situatie creëert extra problemen’, zegt Artsen Zonder Grenzen. ‘Kinderen doen steeds meer aan zelfverminking.’
‘Er was een meisje dat bij elke controle achteruitging. Terwijl ze de eerste keer nog oogcontact maakte, babbelde met de psychologe en goed at, klapte ze steeds meer dicht. Zelfs gewoon praten lukte haar niet meer. Het werd zo erg dat – ik zie het beeld nog altijd voor mij – haar papa koud water in haar gezicht plensde om haar “wakker” te maken. Zodat ze toch iets zou zeggen tegen de psychologe.’
Simon Lagrange zou nog tientallen dergelijke anekdotes kunnen opdissen. Zes maanden lang, van april tot oktober, was hij vorig jaar voor Artsen Zonder Grenzen (AZG) hoofdverpleger in Moria, het vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Lesbos. Hij was onder meer de coördinator van de kinderkliniek, die naast het kamp ligt.
Nooit eerder zaten er zo veel mensen in dat kamp: meer dan 19.000. ‘Dat is bijna het totale aantal van de meer dan 20.000 vluchtelingen op het eiland Lesbos. Maar dan samengepakt in een kamp voor 3000 mensen’, zegt Hilde Vochten, medisch coördinator voor Griekenland en de Balkan voor AZG. Sinds april 2019 doet ze om de twee maanden terreinbezoeken op Lesbos en in Moira.
140 chronisch of levensbedreigend zieke kinderen
Volgens AZG lijden op dit moment minstens 140 kinderen in Moria aan chronische, complexe en levensbedreigende ziekten. De Griekse overheid weigert hun de dringende medische hulp die ze nodig hebben, klinkt het. ‘Het is overduidelijk dat men het overal in Europa vluchtelingen en asielzoekers moeilijker maakt om bescherming te krijgen’, zegt Vochten. ‘Ook hun recht op gezondheidszorg worden geschonden. In Griekenland krijgen ze alleen nog spoedhulp: bij een bevalling of bij acuut levensgevaar.’
Tommaso Santo, landcoördinator van AZG in Griekenland, maakt gewag van een ‘afschrikbeleid’. ‘Kinderen, vrouwen en mannen betalen er de prijs voor. Kinderen die lijden aan ernstige ziekten de toegang tot zorg verhinderen is de laatste in een reeks van cynische beslissingen’, zegt hij. ‘Wij kunnen dat maar niet geloven.’
‘Voor een medicus is het bijzonder frustrerend om te zien dat problemen niet worden opgelost, maar net erger gemaakt’, verzucht Vochten. ‘Deze mensen wordt kwaad berokkend. Overbevolking en mensonwaardige leefomstandigheden lijden tot een exponentiële toename van kinderen die zichzelf verminken, agressief worden of ophouden met praten. Dat kun je allemaal voorkomen. Dit hóéft allemaal niet te gebeuren.’
Lagrange heeft de gevolgen van die overpopulatie met eigen ogen gezien. ‘Een moeder kwam slaapmedicatie vragen voor haar baby. Omdat dat kind ’s nachts altijd huilde, dreigden haar medebewoners om haar uit de tent te zetten.’
Verrottingsstrategie
AZG wijst erop dat er veel minder mensen aankomen in Griekenland dan in 2015 en in 2016. ‘Maar wanneer de overheid die mensen niet evacueert van de eilanden, krijg je deze situatie natuurlijk’, zegt Vochten. Lagrange spreekt van een verrottingsstrategie waarvan niet alleen de vluchtelingen de dupe zijn, maar ook de Griekse inwoners van eilanden als Lesbos.
‘Deze week werd op Lesbos gestaakt bij overheidsinstellingen en in winkels. Zij wijzen op de funeste impact van de Turkije-deal. Voor die in 2016 werd afgesloten, waren deze eilanden transiteilanden. De vluchtelingen trokken door naar het vasteland. Nu blijven ze en moeten ze hier asiel aanvragen. Dat zet de eilanden onder enorme druk.’
Zelfs heel zieke kinderen raken steeds moeilijker op het vasteland voor medische zorg, weet Lagrange. ‘In onze gezondheidszorg werken we met absolute grenzen. Die worden bepaald op basis van je medische toestand. Wanneer je een welbepaalde grens overschrijdt, zul je geholpen worden. Hoe druk het ook is, er wordt voor extra capaciteit gezorgd. Op Lesbos worden de grenzen louter bepaald op basis van capaciteit. Als die er dan eens was, konden wij alleen de allerergste gevallen doorsturen.’
‘Áls iemand ooit uit Lesbos weg raakt, begint hij of zij van veel minder dan nul.’ (Simon Lagrange)
AZG vraagt de Griekse overheid en de Europese Unie om de onmiddellijke evacuatie van alle mensen die lijden aan chronische en complexe ziekten, met prioriteit voor de kinderen. Daarnaast wil de ngo onmiddellijke toegang tot ‘gratis, tijdige en gepaste medische zorgen voor alle asielzoekers, onbegeleide minderjarigen en mensen zonder papieren in Griekenland’. Ze bepleit ook dat vluchtelingen en asielzoekers niet langer worden vastgehouden in de ‘verschrikkelijke en onmenselijke toestanden’ op Lesbos.
‘Iemand zei eens dat de tijd stil staat voor deze mensen’, besluit Lagrange. ‘Maar dat klopt niet. Voor hen gaat de tijd achteruit. Hun geld hebben ze aan smokkelaars verloren, in de kampen worden ze nog erger ziek of getraumatiseerd dan ze bij aankomst al waren. Nee, áls iemand ooit uit Lesbos weg raakt, begint hij of zij van veel minder dan nul.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
