Levend gebakken en hersenen die in glas veranderden: slachtoffers Vesuvius stierven op nog ergere manier dan gedacht

Wie het over de uitbarsting van de Vesuvius heeft, denkt meteen aan Pompeï. Maar dat was niet de enige plek die getroffen werd door het niets ontziende natuurgeweld. Ook de haven Herculaneum – vlakbij de Italiaanse stad Napels – kreeg zijn deel, in de vorm van een ‘gloedwolk’ van gloeiende lava, giftig gas, rotsen en as. De meeste inwoners zagen de uitbarsting van ver gebeuren en konden tijdig vluchten. Maar niet iedereen.

Nieuw onderzoek op resten van honderden mensen die omkwamen op het strand en in de stenen boothuizen van de haven, heeft nu aangetoond dat sommigen nog meer geleden hebben dan gedacht.


Velen van de doden op het strand bleken volwassen mannen of tienerjongens. In de boothuizen werden vooral vrouwen en jonge kinderen aangetroffen. Aanvankelijk dachten onderzoekers dat de huid en de zachte weefsels van de slachtoffers in de boothuizen verdampt waren door de enorme hitte van de gloedwolk. De temperatuur daarin kan oplopen tot 500 graden Celsius. Dat zou hen op slag gedood moeten hebben. (lees hieronder verder)

Een nieuwe studie die donderdag gepubliceerd werd in het wetenschappelijk tijdschrift Antiquity onderzocht de beenderen van 152 slachtoffers met nieuwe technieken en ontdekte dat de lichamen niet blootgesteld waren aan de hoge temperaturen die geassocieerd worden met gloedwolken.

Er bleek nog wat collageen in de beenderen te zitten, waardoor de temperatuur onder de 400 graden moest zijn gebleven. Anders was het collageen een soort gelatine geworden.

De boothuizen zouden met andere woorden een deel van de hitte buitengehouden hebben. Maar dat was geen goed nieuws voor wie binnen zat. Volgens de auteur van de studie – professor in de toegepaste biologische antropologie Tim Thompson van de Teesside University in Engeland – zouden de slachtoffers daardoor lang genoeg geleefd hebben om levend gebakken te worden in de stenen gebouwen, terwijl ze tegelijk verstikt werden door giftige dampen. (lees hieronder verder)

Een andere studie die deze week verscheen in de New England Journal of Medicine onderzocht de schedel van een ander slachtoffer uit Herculaneum en deed ook een opmerkelijke ontdekking. Het lichaam was in de jaren 60 gevonden en lag met het gezicht omlaag op een houten bed. Het was bedekt met as. De beenderen waren verkoold door de enorme hitte van de vulkaanuitbarsting.

In de schedel werden nu echter resten van de hersenen gevonden en die waren door de hitte veranderd in een glasachtige zwarte substantie. Onderzoek toonde aan dat het wel degelijk om hersenweefsel ging door de aanwezigheid van specifieke proteïnen.

Verkoold hout in de buurt van het lichaam lieten de onderzoekers toe om te bepalen dat de temperatuur er was opgelopen tot maar liefst 520 graden Celsius. Ze kwamen tot de conclusie dat het slachtoffer gestorven was door de extreme hitte, die zijn lichaamsvet had doen ontbranden, zijn zacht weefsel had doen verdampen en de proteïnen in zijn hersenen in glas had veranderd.

Dat laatste is iets wat extreem zeldzaam is. Volgens de onderzoekers werd het alleen nog maar gezien bij slachtoffers van vuurstormen in de Tweede Wereldoorlog.