Honderden miljoenen sprinkhanen vreten Kenia kaal

Het gezoem van miljoenen sprinkhanen wordt onderbroken door het gegil van boeren en het lawaai van potten en pannen. Maar de vraatzuchtige insecten laten zich niet afhouden van hun feestmaal in het Keniaanse plattelandsdorpje Kititika. “Zelfs de koeien vragen zich af wat er aan de hand is”, zegt Ndunda Makanga, die al uren bezig is de sprinkhanen van zijn boerderij te jagen. “Mais, sorghum, bonen; ze hebben alles opgegeten.”

De insecten vreten hele bomen kaal, om vervolgens hongerig weer verder te vliegen. Kinderen rennen in het rond, ze zwaaien met dekens en trekken aan takken om de sprinkhanen, zo groot als een vinger, te verjagen. Een vrouw gaat ze te lijf met een schop.

En het is nog lang niet voorbij. Als in maart de regens komen en daarmee ook nieuwe begroeiing, dan kunnen de zwermen liefst nog 500 keer groter worden. Pas in juni kan het drogere weer ze terugdringen, zegt David Phiri van de Wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties. ”Zelfs een kleine zwerm kan in één dag tijd het voedsel voor 35.000 mensen verorberen. Er moet onmiddellijk iets gebeuren.” Er is onder meer zo’n 70 miljoen dollar nodig om nog meer vliegtuigen met insecticide de lucht in te sturen. Het is de enige manier om de plaag effectief te bestrijden. Nu zijn er maar vier vliegtuigen in actie.

In Kenia is al meer dan 70.000 hectare verwoest. Eén enkele zwerm kan volgens lokale autoriteiten per vierkante kilometer landbouwgrond (dat zijn 250 voetbalvelden) 150 miljoen sprinkhanen tellen. Een uitzonderlijk grote zwerm in het noordoosten van Kenia was 60 kilometer lang en 40 kilometer breed. Gedragen door de wind kunnen de insecten soms wel 150 kilometer per dag afleggen. Het ziet er dan uit als een klein vliegtuigje dat in de lucht zweeft.

“De plaatselijke bevolking is doodsbang”, zegt een overheidsfunctionaris. “Die sprinkhanen kunnen alles opeten, ook het veevoer. Ik heb er nog nooit zo veel gezien.” Hijzelf vreest vooral het moment waarop de sprinkhanen eitjes gaan leggen: dan komt er weer een nieuwe generatie.

De zwermen gaan nu richting Oeganda en het kwetsbare Zuid-Soedan, waar de helft van de bevolking honger lijdt sinds het eind van de burgeroorlog daar. De sprinkhanen zijn ook op weg naar de Riftvallei in Ethiopië, de voedselschuur van het op één na dichtstbevolkte land van Afrika. “De situatie is erg slecht”, zegt Buni Orissa, een inwoner van Sidama, een regio in Ethiopië. “De sprinkhanen houden van kool en bonen.”

Hierdoor komt de toch al wankele voedselveiligheid in het gebied in gevaar. Al voor de sprinkhanenplaag werden bijna 20 miljoen mensen bedreigd met honger door droogtes en overstromingen. Er is bijna geen kruid gewassen tegen de insecten. “Er is al sprake geweest van reusachtige netten, vlammenwerpers, lasers en enorme stofzuigers”, aldus de Wereldvoedselorganisatie. “Maar die worden nu niet gebruikt tegen de sprinkhanen. Ze worden wel opgegeten door mensen en vogels, maar lang niet genoeg om effect te hebben.” Ze kwam desondanks toch met wat recepten. Zoals dit uit Oeganda: eerst kruiden met gehakte ui en kerriepoeder, en dan bakken.