Breendonk is eindelijk verlost van haar Cyriel Verschaevestraat

“Ik begrijp dat dit vervelend is voor de inwoners. Maar hun praktische bezwaren wegen niet langer op tegen de mening van vele anderen”, zegt Koen Van den Heuvel (CD&V), burgemeester van de gemeente Puurs-Sint-Amands. “Hier, in de schaduw van het Fort van Breendonk, kunnen we niet langer toestaan dat een straat vernoemd is naar een man die opriep om samen met de nazi’s te gaan strijden voor het Groot-Germaanse Rijk.”

De Cyriel Verschaevestraat krijgt binnenkort een andere naam, zo besliste de gemeenteraad maandagavond. Het initiatief van de groenen werd gesteund door de absolute meerderheid van CD&V, terwijl N-VA en Vlaams belang tegen stemden. Twee eerdere pogingen van Groen mislukten nochtans. “Maar tijden veranderen”, zegt Van den Heuvel. “We willen een duidelijk signaal geven. Zeker op deze symbolische dag, 75 jaar na de bevrijding van Auschwitz.”

Cyriel Verschaeve was een Vlaams-nationalistische priester-dichter die in 1946 bij verstek ter dood werd veroordeeld wegens collaboratie met de Duitse bezetter. “In de Eerste Wereldoorlog ontpopte hij zich als een geestelijke gids voor de Vlaamse Beweging, maar daarna radicaliseerde hij”, zegt historicus Koen Aerts (UGent), de man achter de tv-reeks Kinderen van de collaboratie. “Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette hij zich volop in voor nazi-Duitsland.”

Fort van Breendonk

Dat de straatnaam op verzet stoot bij mensen wier familie heeft geleden onder het regime, is volgens Aerts logisch. “Hij was echt doordrongen van het nazisme. Zo ontmoette hij de SS-leider Heinrich Himmler, en was hij in 1941 al op de hoogte van het infame euthanasieprogramma voor wat hij omschreef als ‘ongeneeslijke idioten’. Toch verhinderde dat hem niet om de collaboratie nog luider te propageren.”

Dat de straat in de deelgemeente Breendonk ligt, is extra gevoelig. In het Fort van Breendonk werden duizenden weerstanders opgesloten en gedeporteerd, onder wie leden van De Zwarte Hand, een verzetsbeweging die erg actief was in deze streek. “Ik ken mensen wier broers, vaders of neven gedeporteerd zijn. Het was hun grote droom om de straatnaam te zien verdwijnen”, zegt Steven Prinsen, gemeenteraadslid voor Groen. “Verschaeve ronselde honderden jongeren om te gaan vechten aan het Oostfront. Fouad Belkacem (de oprichter van Sharia4Belgium, ADB) geven we toch ook geen straatnaam?”

De stad Kortrijk en Lanaken gingen Puurs-Sint-Amands al voor. Dat het zo lang duurde voordat ook deze gemeente de naam schrapte, komt voornamelijk door het protest van de inwoners in de straat. Een grote meerderheid behoudt liever de oude naam. Ze zien op tegen de praktische beslommeringen van een nieuw adres. Bovendien hebben velen geen idee wie Verschaeve was. Van den Heuvel trok maandag naar een nabijgelegen buurtcentrum om de beslissing uit te leggen.

Oude vetes

Oppositiepartij Vlaams Belang blijft zich verzetten tegen de naamswijziging. “Ik heb begrip voor het leed dat sommigen hebben gekend, maar de Tweede Wereldoorlog is voorbij. Laten we geen oude vetes oprakelen”, zegt gemeenteraadslid Peter Lemmens. “Als we hiermee beginnen, waar eindigen we dan? Dan moeten ook alle Leopold II-lanen in België worden geschrapt.” De stad Kortrijk deed dat al.

Hiermee verdwijnt alvast de laatste Cyriel Verschaevestraat van Vlaanderen. In de gemeenten Zoersel en Kapelle-op-den-Bos bestaat er wel nog een laan die naar de collaborateur werd vernoemd, in het West-Vlaamse Alveringem is er een plein. Ook zij zouden zich moeten bezinnen, stelt Aerts. “Een straatnaam wegnemen betekent niet dat Verschaeve uit de geschiedenis wordt gewist. Wel dat hij de plaats krijgt die hij verdient: in de geschiedenisboeken in plaats van op een piëdestal.”