Informateurs spreken het ‘v-woord’ uit: verkiezingen

Vier uur lang zaten de koning en zijn federale gezanten Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) gisteravond samen op het paleis. De audiëntie waarop de twee hun eindverslag overmaakten, bleek uiteindelijk geen eindpunt. Tegen alle verwachtingen in werd hun opdracht verlengd tot 4 februari. “We willen zien of er toch nog een meerderheid kan worden gevormd rond onze inhoudelijke nota”, zei Coens na afloop.

Volgens het paleis zullen de informateurs “enkele elementen verder aftoetsen”. Welke elementen dat zijn, kan of wil geen enkele betrokkene specifiëren. Dat versterkt het beeld dat koning Filip simpelweg geen andere uitweg meer zag dan de twee nog even verder te laten doen. De voorbije dagen lieten verschillende mensen in de Wetstraat verstaan dat zij ook niet meteen een uitweg zien.

Elk spoor loopt tot nu toe dood. Eerst probeerden Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) de N-VA en de PS met elkaar te verzoenen, maar dat mislukte. Daarna deden Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) hetzelfde, tevergeefs. Paul Magnette (PS) waagde een poging om een paars-groene regering op de been te brengen, maar hij botste op een njet van CD&V. Waarop de koning de bal dan maar in het kamp van Coens en Bouchez legde.

De hoop was dat de nieuwe voorzitters van CD&V en MR met hun frisse blik de partijen in de Wetstraat konden losrukken uit hun vastgeroeste posities. Maar die hoop bleek ijdel. Aan de vooravond van hun eindverslag zei Magnette finaal ‘non’ tegen een regering met N-VA. De glimlach van Coens en Bouchez bij hun aankomst op het paleis kon niet verhullen dat ze na een opdracht van zes weken met lege handen aankwamen.

Nieuwe verkiezingen mogelijk

Dat ze nu toch een extra week krijgen, wijst eerder op de ernst van de situatie dan op een doorbraak. Coens zei gisteravond aan Terzake dat alle pistes besproken werden. Ook die van nieuwe verkiezingen. “Verkiezingen zijn altijd een optie als iets niet lukt. Maar laat ons hopen dat het toch lukt.” Daarmee spreekt hij voor het eerst luidop over een scenario dat in de coulissen al langer over de tongen gaat, en dat de goesting om toegevingen te doen bij onderhandelaars niet bepaald vergroot.

Eigenlijk staan we nu minder ver dan acht maanden geleden. Want terwijl de formatie nog even vast zit als toen, vliegen de verwijten heen en weer. Onder meer richting de informateurs, die volgens verschillende onderhandelaars te traag, te amateuristisch en contraproductief te werk zijn gegaan. De twee voeren elk hun eigen koers: Coens richting paars-geel, Bouchez richting regenboog. Bovendien werkte de flamboyante en loslippige Bouchez zijn collega’s meermaals op de heupen.

Ook CD&V krijgt ervan langs, want zij houdt de sleutel van de formatie in handen. De christendemocraten zouden deze impasse kunnen beëindigen door met paars-groen in zee te gaan, maar blijven vasthouden aan N-VA. Onbegrijpelijk, vindt Magnette (PS), die op zijn beurt het verwijt krijgt dat hij met zijn forse uithalen naar N-VA het Vlaamse draagvlak voor een federale regering met PS compleet heeft uitgehold.

“Wij zijn niet de enige blokkerende factor”, zo klinkt het binnen CD&V, die nog geen aanstalten maakt om de bocht in te zetten. “Mocht MR bereid zijn om een kleine staatshervorming mogelijk te maken, of als Magnette bereid zou zijn om wat inhoudelijke toegevingen te doen aan N-VA, dan hadden we ook een oplossing.” Intussen houdt N-VA zich opvallend gedeisd. Ze laat de PS sudderen.

Fundamentele keuze

De koning heeft zich nu wat tijd gekocht, maar vroeg of laat zal hij toch een fundamentele keuze moeten maken. Al van bij het begin van deze formatie is hij ervan overtuigd dat een paars-gele coalitie met N-VA en PS het beste is voor de stabiliteit van het land. Vanuit dat opzicht was het logisch om N-VA-voorzitter Bart De Wever het veld in te sturen. Maar na het felle ‘non’ van Magnette was dat niet langer zinvol. De Wever zou geen zelfmoordmissie aanvaarden.

Houdt de koning voet bij stuk? Of verandert hij toch van richting? Hij zal alleszins creatief uit de hoek moeten komen. Namen die circuleren als mogelijk koninklijk opdrachthouder, zijn onder meer Partrick Dewael (Open Vld) en sp.a-voorzitter Conner Rousseau. Vooral de Franstalige liberalen van MR zouden die laatste graag aan zet zien komen, al staat de sp.a niet te springen voor een rol als verzoener. Dat heeft Johan Vande Lanotte (sp.a) al geprobeerd.

Dat de chaos stilaan omslaat in wanhoop, blijkt onder meer uit het voorstel van Bart Tommelein, kandidaat-voorzitter voor Open Vld, om tijdelijk een ‘expertenkabinet’ aan zet te laten komen.  Ook het idee van een noodregering, die de Vlaamse en Waalse regeringspartijen zou verenigen, waart nog altijd rond als ‘plan-B’.

Elke seconde tikt in het nadeel. Want hoe langer deze impasse nog aansleept, hoe meer de partijvoorzitters in de Wetstraat al met hun hoofd bij nieuwe verkiezingen zitten.