Morgen vindt de brexit dan echt plaats: een historisch moment, maar geen nationale feestdag

‘We zijn erin – maar zonder vuurwerk.’ Dat kopte The Guardian op 1 januari 1973, de dag waarop de Britten de Europese Economische Gemeenschap (EEG) na vijftien jaren betraden. ‘Het was amper te merken dat er iets van groot belang had plaats­gevonden, en de dag die de geschiedenisboeken zal ingaan zolang de Britse geschiedenis zal worden geschreven, werd door de meeste mensen ter kennisgeving aangenomen.’ Wie wel uitbundig feestvierde was toenmalig premier Ted Heath, onder meer met een black-tie banket in Hampton Court, het grootste kasteel van Engeland, gelegen aan de Theems. Zijn levenswerk was voltooid.

Ruim 47 jaar later is de situatie niet veel anders. Brexiteers vieren feest, maar van een nationale feestdag is geen sprake. Union Jacks flankeren The Mall, de brede avenue tussen Trafalgar Square en Buckingham Palace, en de nationale vlag wordt geprojecteerd op de belangrijkste regeringsgebouwen. Voor de deur van Downing Street 10, waar een aftelklok te zien zal zijn, houdt premier Boris Johnson een toespraak en zal hij getuige zijn van een lichtshow die de eenheid van de Britse naties als thema heeft.

Iets verderop, op het parlementsplein, organiseert Nigel Farage een groot feest. Op klokslag elf uur is de Big Ben stil, dit ondanks een campagne van de meest fanatieke brexiteers om The Great Bell voor deze gelegenheid op te hangen – de Big Ben zit midden in een langdurige renovatie. De kwart miljoen die was ingezameld om de klok toch te laten beieren, zal worden geschonken aan Help for ­Heroes, een liefdadigheidsorganisatie die oorlogsveteranen bijstaat. De parlementaire autoriteiten, overwegend EU-gezind, hadden alles gedaan om het gebeier van de beroemde klok tegen te houden.

Bedelaars

Hoe gevoelig de brexit ligt, bleek afgelopen dagen ook uit de weerzin tegen de 50-pencemunt die deze historische dag moet beklinken, dit nadat de introductie twee keer was uitgesteld. Prominente remainers hebben aangegeven deze munt te zullen boycotten of te schenken aan bedelaars. Dat laatste zegt Yasmin Alibhai-Brown te gaan doen, de columnist die ook had toegezegd het land te zullen verlaten als Boris Johnson premier zou worden. Er ontstond zelfs een typisch ­Engels debat over de ogenschijnlijk onschuldige tekst op de munt: Peace, prosperity and friendship with all ­nations (‘Vrede, voorspoed en vriendschap met alle naties’).

De EU-gezinde kinderboekenschrijver Philip Pullman merkte op dat de Oxford-komma ontbrak, de komma die ter verduidelijking na het woord ‘prosperity’ had moeten staan. Volgens Pullman moeten alle ‘geletterde mensen de munt boycotten’, een subtiele manier van zeggen dat brexiteers ongeletterd zijn. De Oxford-komma bleek tijdens het debat eigenlijk een Harvard-komma te zijn, want daar ligt de oorsprong van deze komma. “Wie had durven denken dat het slaan van een munt kon leiden tot verstandsverbijstering bij remainers?”, vroeg radiopresentator Julia Hartley-Brewer zich af.

Prominente remainers hebben Johnson opgeroepen om niet al te ­triomfantelijk te zijn. “Je hoeft het ons niet onder de neus te wrijven”, zei ­Michael Heseltine, terwijl de Schotse leider Ian Blackford stelde dat het gedag zeggen van een ‘vredesproject’ geen reden tot een feest is. De Europese vlag, zo hebben de Schotten ­laten weten, blijft gewoon wapperen op de parlementsgebouwen in Edinburgh. Bij de Britse ministeries waren ze jaren geleden al weggehaald. In het straatbeeld van Londen zijn wel meer Europese vlaggen te zien, aan balkons van woningen en zelfs achter de ­ramen van basisscholen.

André Rieu

Remainers hebben geprobeerd om de André Rieu-versie van Beethovens Ode an die Freude deze week aan de top van de hitlijsten te krijgen, maar verder dan nummer 58 is deze nog niet gekomen. De Britten luisteren liever Eminem en Stormzy. Meer succes hopen ze te hebben met een 150 vierkante ­meter tellend spandoek met de tekst We still love EU op de witte kliffen van Dover. Beelden daarvan, gemaakt door een drone, moeten de wereld overgaan. Initiatiefnemers hebben al 13.000 pond (15.000 euro) voor deze stunt ingezameld, meer dan verwacht.

Het zal druk worden in de kustplaats die het dichtst bij het vasteland ligt. De plaatselijke afgevaardigde ­Natalie Elphicke, een Conservatief die bij de afgelopen verkiezingen haar echtgenoot heeft opgevolgd, wil een spandoek met de tekst We Love the UK ophangen, gevolgd door een vuurwerkshow die tot in Frankrijk, 32 kilometer verderop, zichtbaar moet zijn. Twee kibbelende groepen Britten die elkaar bevechten op de rand van de iconische kliffen, in het zicht van de geamuseerde Europeanen. Beter kan de prelude van de brexit niet worden verbeeld.