plusartikels
Euthanasieproces: drie beschuldigde artsen vrijgesproken
Op het euthanasieproces rond Tine Nys zijn de uitvoerende arts Joris Van Hove, huisarts Frank D. en psychiater Lieve Thienpont door de jury vrijgesproken van gifmoord.
De twaalf juryleden, acht vrouwen en vier mannen, trokken zich donderdagnamiddag met de voorzitter terug voor de beraadslaging, nadat de drie beschuldigden het laatste woord kregen op het proces. Er werd meer dan acht uur gedebatteerd over de schuldvraag, maar uiteindelijk spraken ze alledrie de artsen vrij. De 38-jarige Tine Nys kreeg op 27 april 2010 euthanasie op basis van psychisch lijden. Volgens het openbaar ministerie werden de voorwaarden van de euthanasiewet niet nageleefd en de drie artsen betrokken in de euthanasie moesten zich verantwoorden voor het hof van assisen.
Het hof besloot dat twijfel in het voordeel van de uitvoerende arts Joris Van Hove speelde. 'Het gevoerde onderzoek laat niet toe met de in de wet vereiste zekerheid vast te stellen of er op de door de wet vereiste voorwaarden en procedures inbreuken werden begaan', klonk het. Nadat zijn vrijspraak was uitgesproken, brak applaus uit in de assisenzaal. De voorzitter riep het publiek tot de orde. ‘Deze reactie is ongepast', zei hij.
Over de schuld van de huisarts bestond nog weinig discussie. Zowel de burgerlijke partij als de procureur-generaal hadden zijn vrijspraak gevraagd omdat hij misleid zou geweest zijn. De jury heeft die vraag gevolgd.
Aan psychiater Lieve Thienpont kan geen enkele fout of verkeerde handeling worden verweten, zo luidt het arrest. Er kan ook niet worden besloten dat zij haar onafhankelijkheid heeft verloren.
Als er geen cassatieberoep komt, zijn de drie artsen definitief vrijgesproken voor de dood van Tine Nys.
Walter Van Steenbrugge, advocaat van de uitvoerende arts, is niet verrast door de uitspraak. Maar door de lange duur van het beraad – meer dan acht uur - kreeg hij naar eigen zeggen wel wat schrik. Zijn cliënt is vrijgesproken op grond van redelijke twijfel. ‘De andere twee wordt geen enkele fout aangerekend, dus daar kan de jury niet zo lang over gediscussieerd hebben. Maar ik heb er eigenlijk nooit aan getwijfeld, op grond van deze wet kon mijn cliënt nooit veroordeeld worden.’
Joris Van Hove zelf reageert tevreden. ‘Ik ben natuurlijk gelukkig, het zijn moeilijke jaren geweest voor iedereen, in die zin heeft niemand echt gewonnen. Ik ga goed slapen vannacht.’
Ook Lieve Thienpont is opgelucht. 'Het belangrijkste is dat we kunnen verder gaan met het helpen van mensen die geen perspectief meer hebben op een humaan leven of een humane dood, als hun lijden onomkeerbaar is. Het is ook een erkenning voor mensen die zwaar psychisch lijden. Soms is dit nog het enige wat we voor hen kunnen doen.’
Euthanasiewet
Voor Wim Distelmans, voorzitter van de federale euthanasiecommissie, toont het arrest aan dat de wet zoals hij is wel werkt. Hij denkt wel dat een uitbreiding, een verbetering, aan de orde is.
Het was de eerste keer dat artsen werden aangeklaagd voor inbreuken op de euthanasiewet. Omdat die wet een uitzondering maakt op de algemene regel dat je geen mens mag doden, en omdat de wet zelf niet in een strafmaat voorziet, werden ze beschuldigd van doodslag met het gebruik van gif, dus gifmoord. Een bijzonder zware beschuldiging. Advocaat Jef Vermassen, die psychiater Lieve Thienpont verdedigde, zei in zijn pleidooi: ‘Wij zitten hier niet op onze plaats, dit hof is er voor andere mensen, voor echte moordenaars.’
Binnen maar ook buiten de zaal wekte dit proces veel beroering. Procureur Francis Clarysse hamerde erop dat dit niet het proces van de euthanasiewet was, enkel van die ene euthanasie, waar hij flagrante inbreuken op de euthanasiewet zag. Hij ontkende fors dat hij blootgesteld was aan politieke of religieuze druk om dit proces te voeren: ‘Ik ben niemands lakei.’
De verdediging waarschuwde dat een veroordeling het einde van de euthanasiepraktijk in België zou betekenen. ‘Indien u zou meegaan in kwalificatie die ze trachten door te drukken, betekent dat dat alle artsen die verslagen schrijven in het kader van de euthanasiewet als consulent steeds potentiële daders zijn in gifmoord’, pleitte advocate Evelien Delbeke donderdagochtend.
Het leven en lijden van Tine Nys: ‘Al haar dromen waren in duigen gevallen’
Ze was warm, levenslustig, sociaal en creatief. Maar tegelijk ervaarde ze groot psychisch lijden, van in haar kindertijd. Het portret van Tine Nys dat uit het Gentse assisenproces naar voren komt, is gelaagd en divers. Een ding is zeker: als ze iets wilde, ging ze ervoor. Ook voor euthanasie.
Laatste woord beschuldigden op euthanasieproces: ‘Onwerkelijk dat men van mij moordenares wil maken’
Psychiater Lieve Thienpont en advocaat Jef Vermassen. — © Jimmy Kets
Op het euthanasieproces kregen de drie beschuldigden donderdagmiddag het laatste woord. De zussen van Tine Nys schrijven in een brief dat ook artsen zich aan de wet moeten houden.
‘In eer en geweten durf ik te zeggen dat ik alles voor Tine heb gedaan wat in mijn mogelijkheden lag’, zei psychiater Lieve Thienpont onder meer in haar slotwoord. ‘Ik betreur ten zeerste dat ik Tine de zin in het leven niet heb kunnen teruggeven. Bij onze laatste ontmoeting heeft ze mij twee mooie kaartjes gegeven. Die hebben een apart plekje op mijn bureau en in mijn hart. Ik herlees ze regelmatig. Nu zit ik hier en wil men van mij een moordenares maken. Dat is voor mij nog steeds onwerkelijk. Als u mij schuldig verklaart, dan moet ik levenslang met het etiket van moordenaar op mijn voorhoofd rondlopen. Dat ook mijn kinderen en kleinkinderen dan een etiket dragen, vind ik het ergste. Het zou ook betekenen dat ik veel patiënten die op mij een beroep doen in de steek moet laten. Toch buig ik het hoofd. Ik hoop na tien jaar gegijzeld te zijn door deze zaak, dat u mij mijn vrijheid wil teruggeven.’
De huisarts van Tine Nys hield het kort. Gisteren had zowel de burgerlijke partij als de procureur-generaal zijn vrijspraak gevraagd. ‘De zaak-Tine Nys heeft tien jaar geduurd en heeft mijn sociaal en professioneel leven sterk beheerst. Ik zou blij zijn als ik dit hoofdstuk kan afsluiten en mijn rouw kan verwerken.’
De uitvoerende arts Joris Van Hove zei dat hij ‘in eer en geweten heeft gehandeld’. ‘Ik heb Tine niet zo goed leren kennen als dokter Thienpont. Toch voldoende om te zien dat die vrouw zeer sterk in lijden zat. Ik heb dat proberen te objectiveren. Gelukkig kreeg ik veel hulp van Lieve Thienpont. Ook zij wist dat ik ermee inzat, en stelde voor dat als ik het moeilijk had bij haar op consultatie mocht komen. Gelukkig was ze er om mijn twijfel gedeeltelijk ongedaan te maken over Tine en over de ziekte, en mij bijna na elke consultatie op te bellen. Ik ben in eer en geweten tot het besluit gekomen dat ze recht had op euthanasie.’
Brieven familie
Tijdens zijn repliek had Joris Van Cauter gevraagd of ook de familie nog een laatste woord zou krijgen, maar dat weigerde de voorzitter. Haar zussen hebben daarom de brief die ze wilden voorlezen met de media gedeeld.
Sophie Nys schrijft dat ze ervan overtuigd is dat haar zus onder invloed was van drugs toen ze stierf. ‘Pas vandaag dringt door dat je toen vreselijk aan de drugs zat.’ Volgens haar was Tine nog niet uitbehandeld. ‘De familie was er inderdaad niet klaar voor, maar Tine was het allerminst’, stelt de zus, die zich ook tot psychiater Thienpont richt. ‘Het is harde advocatentaal te stellen dat je Tine de dood in gejaagd hebt, mevrouw Thienpont, ik geloof oprecht dat je Tine op jouw manier wou helpen - het blijkt namelijk dat je niet graag een negatief advies schrijft uit angst voor suïcide - maar waarom heb je ons, de familie met haar vier kinderen, dan zo snel afgewezen en afgeschreven?’
Ze wijst erop dat ook artsen zich moeten houden aan het rechtssysteem.
Voor de familie zijn volgens Sophie intussen veel vragen beantwoord, maar er zijn voor hen ook nieuwe vragen bijgekomen. Waarom de euthanasie van Tine zo snel moest gaan bijvoorbeeld. ‘Met amper vier maanden ligt Tine zwaar onder het gemiddelde van bijna negen maanden.’ En nog: ‘Waarom werd er niet bemiddeld en met zorg omgegaan met onze terechte vragen?’ en ‘Waarom worden we nu afgedaan als een disfunctionele familie met dovemansoren?‘
De andere zus, Lotte, noemt het 'frustrerend en stigmatiserend om Tine in deze rechtszaal steeds weer te zien herleiden tot alleen maar een psychiatrisch geval die blijkbaar "zo goed als kansloos" aan het leven begonnen is. Dit terwijl er, los van "die familie" ook zoveel vrienden haar als een enthousiaste, empathische, sociale en creatieve vrouw zagen.'
'Ik voel onmacht bij het idee dat als Tine bij drie andere dokters terecht was gekomen dit een heel ander verhaal had kunnen zijn. Misschien uiteindelijk met hetzelfde resultaat maar met oneindig veel meer zorg en tijd', schrijft ze.
Ze herhaalt dat de familie niet tegen euthanasie is. 'Maar mag het alstublieft volgens de regels van de wet en met het volle respect naar de mens toe?'
Aanklager reageert fors op pleidooi advocaten: ‘Niet één voorwaarde geschonden, maar zes’
De advocaten van de uitvoerende arts, Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche. Op de achtergrond openbaar aanklager Francis Clarysse. — © Jimmy Kets
‘De jury moet in dit proces antwoorden op twee eenvoudige vragen. Niet op de vraag of het openbaar ministerie is opgebeld door broeder Stockman. Ik kan u zeggen, meester Van Steenbrugge: ik ken die man niet, dus laat het los!’, zei procureur-generaal Francis Clarysse.
Het assisenproces over de euthanasie gaat in zijn eindfase. De jury is zopas in beraad gegaan. Iedere partij kreeg eerst nog zijn zeg. Procureur-generaal Clarysse sprak zich voor het eerst fors uit over de aantijgingen die advocaat Walter Van Steenbrugge aan zijn adres bij herhaling heeft gemaakt.
Hij zei: ‘U zult voor alle drie de beklaagden twee vragen moeten beantwoorden. Het zijn eenvoudige vragen, die je met ja of nee moet beantwoorden. Er zal u niet gevraagd worden om u uit te spreken over de geldigheid van dit proces. Er zal ook niet gevraagd worden of het openbaar ministerie is opgebeld door broeder Stockman. Ik heb die man nooit ontmoet. Bestaat hij wel? Ik zeg u, meester Van Steenbrugge, laat het los. Ik ben niemands lakei. Overigens heb ik de zaak niet doorverwezen. Dat hebben drie onafhankelijke rechters van de Kamer van Inbeschuldigingstelling gedaan.’
‘Ik ben in de eerste plaats een jurist, en ik kan mijn ogen niet sluiten voor de juridische waarheid. En die is dat dokter Van Hove hier terechtstaat voor de opzettelijke dood van Tine, met het opzet om te doden, en dat het gebeurd is door vergiftiging. Dat is een verzwarende omstandigheid. Dokter Thienpont heeft daaraan meegewerkt en is dus mede-dader.’
‘Zes voorwaarden geschonden’
Hij zei ook nog: ‘De verdediging zegt hier dat er geen misdrijf is gebeurd omdat er geen straf is bepaald in de euthanasiewet zelf. Dat is een zeer gevaarlijke stelling. De strafwet geldt voor iedereen: iemand doden mag niet. Dat geldt voor u en voor mij, en voor elk van de beschuldigden. Voor artsen wordt daar een uitzondering op gemaakt, als ze alle voorwaarden naleven. Er is niet slechts één voorwaarde geschonden, het zijn er zes. Zo simpel is het.’
‘Het onderscheid tussen grondvoorwaarden en procedurevoorwaarden wordt niet gemaakt, en ik vind dat ook buiten verhouding, maar we moeten het doen met de wet die er nu is. Het belang van de patiënt kan alleen gediend worden door de wet na te leven, fouten moeten eruit gehaald worden en aangekaart, als waarborg voor de wet.’
Verdediging blijft bij standpunt
De verdediging reageerde in de replieken scherp op deze repliek van de aanklager. Van Steenbrugge zei dat hij bij zijn standpunt blijft, dat dit een schijnproces was dat er enkel gekomen is onder druk uit katholieke hoek. Hij gaat de aangekondigde klacht tegen Keuleneer en onbekenden officialiseren.
Ook advocaat Jef Vermassen vergeleek deze zaak met andere ‘mislukkingen’ van Justitie, waaronder het onderzoek naar de Bende van Nijvel, dat volgens hem doelbewust in de doofpot is gestopt.
Gisteren viel Van Steenbrugge ook het VRT-programma Terzake aan, dat in februari 2016 een uitzending wijdde aan de klacht van de zussen Nys. ‘Dat was woord zonder wederwoord, en dus zeer eenzijdig. En weet u hoe dat komt? Omdat het anker van dat programma de vrouw is van filosoof Willem Lemmens, die zich fel tegen euthanasie kant en die daarin samenspant met meester Keuleneer. Hun zoon heeft tot kort op het kantoor van Keuleneer gewerkt. Moet ik nog meer zeggen? Wij zullen de laatste steen hierover omdraaien.’
