Kan Vivaldi (socialisten, liberalen, groenen en christendemocraten, dus zonder N-VA) alsnog, als CD&V én sp.a toch maar bijdraaien? Daarop blijft informateur Georges-Louis Bouchez (MR) duwen met alle mogelijke middelen, tot frustratie van die partijen.

In het nieuws: Koning Filip hield z’n nieuwjaarsreceptie op het Paleis, en voor de ‘gestelde lichamen’, de hoogste gezagsdragers van het land, deed hij de verwachte oproep om zo snel mogelijk een federale regering te vormen.

De details: Wat stelde de koning?

• ‘De tijd is gekomen om de inspanningen van de voorbije acht maanden te verzilveren, exclusieven te laten vallen en eindelijk een volwaardige regering te vormen’, zo stelde koning Filip.
• Hij raakte ook nog eens aan dat een regering rekening moest houden ‘met de stabiliteit van het land’, codetaal om toch maar een meerderheid aan beide kanten van de taalgrens te maken.
• ‘Laten we realistisch en verantwoordelijk zijn. Door naar overeenstemming te streven ten bate van het algemeen belang. Door echte compromissen te sluiten, akkoorden, waarbij alle partijen sommige van hun eisen laten vallen, zodat het geheel er uiteindelijk bij wint’, zo pleitte koning Filip.
• Over de zaak Delphine Boël werd overigens door de koning met geen woord gerept. In de wandelgangen werd daarover nochtans wel gretig gegrapt op de receptie: was de nieuwjaarsdrink eigenlijk niet ‘een babyborrel’ met de slogan ‘een zusje erbij!’?

Waarom dit van belang is: de reactie van de voorzitters was veelzeggend.

• De voorzitters, in feite toch de machtigste mensen van het land, zitten protocollair behoorlijk achteraan. Volgens de wet bestaan die functies eigenlijk zelfs niet, vandaar dat ze dus netjes op een rijtje meer naar achter in de zaal zitten na een hele reeks gezagdragers, ministers, parlementsvoorzitters, generaals en ambtenaren.
• Daarbij moesten de mensen die elkaar de afgelopen maanden al vaak kruisten, plots nu netjes naast elkaar gaan zitten en handjes schudden. Grote afwezigen: Bart De Wever (N-VA) en Tom Van Grieken (Vlaams Belang). De Vlaams-nationalisten weigeren immers al te veel feestjes op het Paleis te frequenteren.
• Opvallend:
  • De begroeting tussen Paul Magnette (PS) en Gwendolyn Rutten (Open Vld), die naast elkaar zaten, was zeer hartelijk.
  • Ook tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en Joachim Coens (CD&V) is duidelijk ook nog altijd een bromance bezig.
  • De socialisten kregen eerder een slap handje (Magnette) of nauwelijks een hand (Rousseau) van Bouchez, die weinig moeite deed om z’n lichaamstaal te onderdrukken.
  • Jean-Marc Nollet en Rajae Maouane, de co-voorzitters van Ecolo, kwamen twee minuten te laat, onder het oog van een volle zaal. Die laatste had overigens een wit T-shirt aan, onder een vestje: kwestie van vestimentair eens iets gewaagder te gaan.
  • Overigens blijft de kleding deftig op dergelijke recepties: slechts een enkele onverlaat waagde het om geen das aan te doen.
• Na afloop van de speech interpreteerde elke ‘kamp’ de speech zoals zij dat wensten. Bij Georges-Louis Bouchez (MR) was het duidelijk dat de koning na maanden eindelijk aanstuurt op een ‘oplossing’. En die bestaat niet uit een deal tussen PS en N-VA: ‘Want de PS heeft De Wever zodanig gediaboliseerd de afgelopen jaren, dat met hem geen zaken te doen zijn nu’, zo is de stelling bij MR.
• De entourage van Bouchez liet verstaan dat hij ‘bij het begin van z’n opdracht zes mogelijke formules op een blad had geschreven, en er vandaag daar nauwelijks nog een halve oplossing van overblijft’. En inderdaad: een optie met PS én N-VA is daar echt niet meer bij.
• Het andere kamp had het nochtans ook over een felle speech: ‘Zou Bouchez het goed gehoord hebben, die passage over de ‘stabiliteit van het land’?’, zo vraagt een betrokkene zich af. Het was de MR-voorzitter die zondagavond zwaar op de rem ging staan, en zo een ‘Rode Duivel’-coalitie afblokte. N-VA, sp.a en CD&V leken daar klaar voor, de PS durfde geen enkele zet in die richting doen terwijl de MR het uiteindelijk afschoot.
• Bovendien had de koning het over ‘exclusieven laten vallen’. ‘Maar wie stelt die exclusieven? Wie wil met wie niet? Dat is toch duidelijke kritiek op diegenen die een deal tussen PS en N-VA in de weg staan’, zo was de duiding.

In de wandelgangen: Ondertussen is wel duidelijk dat het opnieuw even hard tegen hard kan gaan. Want Bouchez lijkt aan te sturen op een heftig offensief voor Vivaldi, misschien wel een slotoffensief.

• Langs links is er weinig twijfel. De PS prefereert Vivaldi. De groenen staan te popelen om eindelijk terug in het spel te komen.
• ‘Wij willen echt werken aan een andere toekomst voor dit land. De piste paars-geel is voor de zoveelste keer geprobeerd, en voor de zoveelste keer mislukt’, zo zegt Meyrem Almaci (Groen) op Radio 1. ‘Wij blijven beschikbaar voor een andere oplossing.’
• Maar uiteraard is voor Vivaldi een Open Vld nodig. Daar is Gwendolyn Rutten bezig aan haar laatste weken: eind maart is er een nieuwe voorzitter. Alleen bevestigen verschillende partijbronnen dat Rutten niet stil de nacht in gaat: ze is nog vol energie bezig haar job in te vullen. En opnieuw aan het pushen, onder impuls ook van Bouchez, om Vivaldi erdoor te krijgen. Nu het nog kan, met Rutten aan het roer.
• Ook op Radio 1 vanochtend verdedigde Rutten haar positie eind vorig jaar nog eens fel: ‘Je moet je nek uitsteken, ook met partijen die ver van je staan. Je moet praten.’
• ‘Het zal maar stoppen de dag dat Rutten aankondigt dat ze geen kandidaat meer is om nog voorzitter te zijn. Iedereen gaat ervan uit dat dat niet meer het geval zal zijn, en dan is haar tijdperk definitief voorbij en kan ze niets meer doorduwen’, zo maakte een hoge blauwe bron duidelijk. ‘Ik zal, als de procedure geopend is, daar wel iets over zeggen’, zo stelde Rutten. Binnen twee weken is dat.
• Uiteraard is die voorzittersrace al bezig. En hoewel Egbert Lachaert (Open Vld) het met geen woord wil zeggen, is hij zelf toch een notoir tegenstander van paars-groen. Maar net omdat hij niet wil polemiseren, en ‘breed in de partij’ wil scoren, kan hij moeilijk nu ultiem verzet plegen. Vraag is anderzijds of de fractie in de Kamer, met grotendeels fans van Lachaert, zomaar zou meegaan in een Vivaldi-verhaal, als dat nu alsnog geforceerd wordt.
• Lachaert doet straks de deur voor niets dicht, hij zal zich niet uitspreken over coalities. ‘Want wie weet komt het ooit toch op ons bord’, zo is te horen. Maar z’n programma oogt wel behoorlijk rechts: ‘veiligheid’ en ‘migratie’ zijn zijn speerpunten om als Open Vld-voorzitter verkozen te raken. Dan daarna in paars-groen stappen? Niet evident. Dan nog eerder oppositie, waar Lachaert duidelijk geen schrik van heeft.

De essentie: is er dan een slotoffensief mogelijk richting een ‘Vivaldi’, nu het nog kan met Open Vld?

• Bouchez zet alvast weinig subtiel druk op de sp.a. De MR-voorzitter is geïrriteerd over de houding van z’n collega Conner Rousseau (sp.a), zoveel is wel duidelijk. Aan intimi liet hij verstaan dat de sp.a-voorzitter ‘het probleem is’, omdat hij ‘niet eerlijk zou zijn over z’n intenties’.
• Nochtans is Rousseau al weken achter de schermen meer dan duidelijk over z’n houding rond Vivaldi. Telkens komen dezelfde argumenten op tafel:
  • ‘Wat levert die coalitie inhoudelijk meer op dan een ‘Rode Duivel’?’, is voor sp.a de cruciale vraag.
  • In dergelijke constructie zijn ze mathematisch nodig, en zitten er in plaats van acht maar vijf partijen. Meer gewicht en meer macht dus voor sp.a.
  • Een coalitie met N-VA biedt het voordeel om de groenen in oppositie te duwen, wat sp.a in Antwerpen ook met succes deed.
  • Bovendien is Vivaldi niet levensvatbaar: zelfs als sp.a zou willen, dan is CD&V er nog altijd niet klaar voor.
• Maar opvallend: vanuit de MR klinkt dat bij CD&V toch één en ander schuift. Zo komt opnieuw de these ‘dat Coens niet het probleem is’: de co-informateur van Bouchez zou klaar zijn om toch Vivaldi te proberen. Maar er wordt gewezen naar Hilde Crevits (CD&V) én Koen Geens (CD&V) als diegenen die op de rem staan.
• Die these is nochtans moeilijk te geloven: de CD&V-voorzitter maakt al langer duidelijk dat hij ‘niet onder de indruk is van de druk in de Franstalige pers’. Die bleef de afgelopen dagen onophoudelijk schrijven dat ‘de sleutel bij CD&V ligt’ en dat ‘CD&V moet beslissen om toch maar naar Vivaldi te gaan’.
• Bovendien denkt Coens wel degelijk institutioneel na: een hervorming van het systeem, waarbij regeringen federaal sneller gevormd worden, mogelijk via een mechanisme van ‘afspiegeling’ van de regionale coalities (een beetje zoals Brussel z’n regering maakt, elke taalgroep z’n eigen dynamiek), is een heel concrete denkpiste.
• Die optie zou overigens in de vier uur durende sessie op het Paleis met de koning besproken zijn: het kan alleen maar de stabiliteit van het land terugbrengen. Maar zo’n scenario doorvoeren, betekent dat de MR toch een staatshervorming moet slikken: net wat N-VA en PS wel willen.
• Bovendien raakte Coens verkozen met een boodschap van ’terug naar de basis’ van CD&V te willen: de burgemeesters. Maar die gaven deze week in een peiling in Het Laatste Nieuws aan massaal voor een coalitie met N-VA te zijn en tegen Vivaldi. Die kreet van de basis nu feestelijk negeren, zou wel heel bizar zijn, en dodelijk voor de start van Coens z’n voorzitterschap.

En nu? Het lijkt er ondertussen op dat de PS niet op de lijn van Bouchez zit, om nu een slotoffensief te organiseren voor Vivaldi.

• De PS blijft bij hoog en laag herhalen dat elk paars-geel element dood is. Ze weigerden ook dinsdag om een opdracht van het Paleis, samen met de N-VA, op te nemen. Dat hadden ze overigens op voorhand ook duidelijk aangekondigd, dat ze absoluut niet uitgestuurd wilden worden in een duobaan.
• Maar helemaal onlogisch was dat niet: de boze uitval naar de N-VA maandag, na het partijbureau, maakte dat 24 uur later met diezelfde Bart De Wever (N-VA) een opdracht aanvaarden écht niet geloofwaardig was.
• Maar ondertussen lijkt de PS toch ook te hebben ingezien dat nu Vivaldi erdoor willen duwen misschien niet de juiste optie is om de Vlaamse partijen mee te krijgen. Want op het moment dat Bouchez duwt op sp.a en hoopt op Coens om diens CD&V mee te krijgen, opent de PS toch weer de deur.
• Via Le Soir laten ze verstaan dat ze nu toch een duo-opdracht met De Wever zouden accepteren. Maar enkel als het een ‘bijzonder korte opdracht’ zou zijn, van één week, om dan ‘definitief en volledig’ aan te tonen dat PS en N-VA samen onmogelijk is.

De grote vraag: Wordt de laatste week van Bouchez en Coens een slotoffensief om Vivaldi alsnog te forceren, of is het een overgang om dan toch een opdracht van PS en N-VA te aanvaarden? De kaarten moeten de komende dagen op tafel.