TIJDLIJN. Europese Unie wordt voor het eerst in bijna 70 jaar weer kleiner: zo evolueerde de EU

De Europese Unie zoals we die vandaag kennen, heeft zijn wortels in de uitlopers van de Tweede Wereldoorlog. In het besef dat die oorlog het hele continent bijna had verwoest, beseffen de politici over de landsgrenzen heen dat enkel structurele samenwerking de vrede in Europa kan garanderen. Bovendien dringen ook de Verenigde Staten aan op meer samenwerking in Europa, om zeker te zijn dat hun tientallen miljarden dollars aan hulp via het Marshall-plan op de juiste manier ingezet zouden worden.

Het is in dat licht dat zes landen in het hart van Europa beslissen te gaan samenwerken en in 1952 een nieuw orgaan oprichting: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Zoals de naam het zegt was die samenwerking vooral economisch van aard: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, West-Duitsland en Italië verbinden hun lot aan elkaar en integreren hun kolen- en staalindustrie. Het doel was echter vooral politiek: nooit meer oorlog in Europa. 

In 1957 tekenen dezelfde zes landen het Verdrag van Rome, dat in de oprichting voorziet van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom). 

In de tientallen jaren na de oprichting groeit de Europese Gemeenschap stelselmatig. Terwijl de Franse president Charles De Gaulle eerst nog op de rem staat voor de toetreding van de Britten, laten zijn opvolgers dat verzet varen. In 1973 volgt de eerste uitbreiding en treden de Denen, Ieren en Britten toe. Wanneer twee jaar later in het Verenigd Koninkrijk Labour de scepter overneemt van de Conservatieve Partij in de regering, organiseert die een referendum, met de vraag of het land lid moet blijven of niet. 

Terwijl de Conservatieven campagne voeren voor lidmaatschap, is Labour en de regering verdeeld. De tegenstanders van EU-lidmaatschap verliezen dan ook zwaar in het referendum: meer dan 67 procent van de Britten verkiest in de EU te blijven.

In 1979 vinden de eerste verkiezingen voor het Europees parlement plaats, en in de jaren 80 volgen nieuwe uitbreidingen. Eerst treedt Griekenland toe in 1981, in 1986 volgen Spanje en Portugal. De val van het communisme en de hereniging van de twee Duitslanden in 1989 openen dan weer het Europese venster richting het oosten.

In 1992 ondertekenen de lidstaten het levensbelangrijke Verdrag van Maastricht, waarin de Europese Unie officieel wordt opgericht en het principe van een gemeenschappelijke munt, de euro, wordt vastgelegd. Drie jaar later treden de Scandinavische landen Zweden, Finland en Oostenrijk toe en telt de EU vijftien lidstaten.

In 1999 wordt de euro virtueel ingevoerd en wordt de waarde van de nieuwe gemeenschappelijke munt vastgelegd tegenover de nationale munten. Drie jaar later, op 1 januari 2002, voeren twaalf EU-lidstaten ook officieel nieuwe munten en bankbiljetten in.

Nog eens twee jaar later volgt de grootste uitbreiding ooit voor de EU en verschuift de macht stevig naar het oosten: op 1 januari 2004 treden tien landen ineens toe tot de Europese Unie: naast de kleinere staten Malta en Cyprus gaat het om de voormalige Oostblok-landen Polen, Hongarije, Tsjechië, Slovakije, Slovenië, Estland, Letland en Litouwen. Roemenië en Bulgarije volgen drie jaar. 

De laatste Europese uitbreiding dateert ondertussen van 2013, met Kroatië. 28 lidstaten telt de Europese Unie vanaf dan, goed voor 24 officiële talen, meer dan 510 miljoen inwoners en 4,4 miljoen vierkante kilometer aan oppervlakte. 

Met de exit van de Britten vanavond worden dat vanaf morgen 27 lidstaten, ongeveer 445 miljoen inwoners en een 4,1 miljoen vierkante kilometer oppervlakte. Het Engels blijft een van de officiële talen aangezien het een van de landstalen van Ierland en Malta is, vraag is echter of de taal ook in de toekomst een van de drie grote 'werktalen' van de EU blijft (naast het Frans en het minder gebruikte Duits).