Conversations met Nick Cave: ‘Ik denk dat jullie mijn songs beter begrijpen dan ikzelf’

“Ik stond voor mijn kleedkamer op Glastonbury. Het was een regenachtige dag, er lag heel veel modder. Aan de andere kant van al die vuiligheid was er nog een kleedkamer. Uit de deur kwam een kleine man met een capuchon. Ik kon niet zien wie hij was. Hij liep door de modder naar me toe en stak zijn hand uit. ‘I like what you do‘, zei hij. ‘I like what you do as well’, zei ik. ‘Okay’, zei hij. En hij was weer weg. Zo ging mijn enige ontmoeting met Bob Dylan.”

We zullen het maar meteen zeggen: het blijft een genoegen om Nick Cave te horen vertellen. Dat de man er talent voor heeft, wisten we al dankzij songs als ‘More News From Nowhere’ en romans als The Death of Bunny Munro. Maar ook nu we voor de tweede keer gingen luisteren naar de antwoorden die hij biedt op vragen van fans, denken: wat horen we deze man graag bezig.

Het concept is niet anders dan in het voorjaar, toen hij passeerde in de Roma en in de Philharmonie van Luxemburg: Cave speelt gestripte versies van zijn songs aan de piano en tussendoor luistert hij naar zijn fans. Maar de twee avonden in Bozar, op donderdag en vrijdag, zouden weleens de laatste Conversations with Nick Cave kunnen zijn, gaf hij aan het einde toe. Binnenkort vertrekt hij weer op tour met The Bad Seeds – hij gaf ‘Waiting For You’, uit het nieuwe Ghosteen, al mee als voorproefje – en “er zijn een boel andere dingen waarop ik me nu moet concentreren.”

Muziek blijft zijn core business, ook al gaf hij donderdag aan zich meer als schrijver te zien dan als muzikant. “Ik heb me altijd een bedrieger gevoeld in de muziekindustrie.” Het klinkt een beetje vreemd voor iemand die al meer dan veertig jaar in die muziekindustrie zit – een prachtig uitgepuurd ‘Shivers’ bracht ons aan het einde van de avond terug naar Caves eerste band, The Boys Next Door – en zeker voor iemand die van eerlijkheid de laatste jaren een handelsmerk heeft gemaakt.

Man of mythe?

Zo windt hij geen doekjes om zijn drugsverslaving. “Het heeft me tien jaar gekost om te beseffen dat een heroïneverslaving misschien niet zo’n goed idee is. En dan heeft het me nog eens tien jaar gekost om ervan af te geraken. Tot ik mijn vrouw ontmoette. Zij zei: ‘Het is oké, ik wil gewoon bij jou zijn.’ Dat was het beste nieuws dat ik ooit kreeg: I could keep the girl and I could keep doing drugs. Maar om de een of andere reden is het me toen wel gelukt om ermee te stoppen.”

Tegelijk behoort Caves drugsverleden, net als het tragische overlijden van zijn 15-jarige zoon in 2015, tot de algemene kennis. De vraag blijft dus: hoeveel geeft de schrijver-zanger van zichzelf prijs? Toen hij The Birthday Party opdoekte en vóór hij The Bad Seeds boven de doopvont hield, wilde Cave een soloproject beginnen, onder de naam Nick Cave – Man or Myth?. Die vraag is als een rode draad doorheen zijn carrière blijven lopen: het is niet toevallig dat Cave in zijn songs veel vaker bijbelse of mythologische personages laat opdraven dan zichzelf.

Zelfs nu Cave, na de dood van zijn zoon, meer persoonlijke songs is gaan schrijven en zich steeds meer is gaan openstellen voor zijn fans, blijft hij een zekere vorm van mystiek bewaren. “Als mensen bij je op het podium komen, bekijken ze je als een god”, merkte een van de aanwezigen in Bozar op. En dat hij komt neergedaald om de vragen en bezorgdheden van zijn publiek te aanhoren, lijkt die goddelijke status, ironisch genoeg, vooral te versterken.

Cave beseft ook dat een minimum aan mystiek essentieel blijft. Daarom weidt hij ook niet graag uit over de betekenis van zijn werk: de belangrijkste interpretatie is die van de luisteraars zelf. “Er zijn zoveel dingen die ik Bob Dylan zou willen vragen”, gaf hij als voorbeeld. “Waarom heeft hij die regel tekst geschreven, waarom heeft hij dat precieze woord gebruikt? Maar als hij het mij zou uitleggen, ben ik zeker dat ik op een bepaalde manier teleurgesteld zou zijn. Ik denk dat ik zijn songs beter begrijp dan hijzelf. Net zoals jullie mijn songs beter begrijpen dan ik.”

Snoop Dogg

Toch wordt er verwacht dat de Grote Inzichten des Levens op zo’n avond van Cave zelf komen. Maar soms zijn de vragen zo vergezocht dat Cave het antwoord schuldig moet blijven. “Mijn God, ik heb geen idee”, repliceert hij als iemand vraagt naar de link tussen vrijheid en liefde. Als iemand anders opmerkt dat zijn levensvisie veel parallellen vertoont met de filosofie van Schopenhauer, reageert hij eerder schouderophalend. Op zo’n moment dreigen de Conversations even te ontsporen. Dat er een vleugelpiano staat waarop hij indrukwekkende versies van ‘Jubilee Street’ of de Leonard Cohen-song ‘Avalanche’ ten berde kan brengen, biedt gelukkig soelaas.

Nu en dan spreidt Cave wel zijn wijsheid tentoon. Over lijden, bijvoorbeeld, een onderwerp waarin hij expert ter zake is. “Achter dat onmeetbare lijden heb ik schoonheid kunnen vinden.” Of over God, duidelijk een thema waarover hij ook veel heeft gereflecteerd: “Elke vorm van geloof is gebaseerd op een gevoel van twijfel. Als je zeker van iets bent, word je dogmatisch. Het slechtste wat religie zou kunnen overkomen, is dat God zichzelf zou laten zien. Het is prachtig absurd om te geloven in iets dat misschien niet bestaat.”

Toch vormen die wijsheden maar een fractie van Caves aantrekkingskracht. Zijn droge gevoel voor humor is minstens even belangrijk. Het vermijdt dat dit soort evenementen verglijdt in therapiesessies waarin een volle zaal klakkeloos de soms halve of zweverige wijsheden van de man op het podium overneemt, want nu en dan is het dansen op een slappe koord. Cave vermijdt een Ingeborg- of Dr. Phil-achtige figuur te worden door zichzelf te relativeren of met een klinkslag te antwoorden. Kort nadat iemand zijn bijna goddelijke status opmerkt, komt de vraag hoe hij herinnerd wil worden. “Als een God”, zegt hij grijnzend.

Of, als iemand hem vraagt naar wat hij de slechtste Nick Cave-cover vindt: “Wel, de Snoop Dogg-versie van ‘Red Right Hand’... Hij heeft het gecoverd voor de tv-serie Peaky Blinders, en hij moest duidelijk niets weten van dat nummer. Zijn versie maakt het nummer belachelijk”, zegt hij trots. “Maar ik ben blij dat ik eindelijk word omarmd door de hiphopwereld.” En als iemand opmerkt dat hij nooit een vrolijk liedje heeft geschreven, grapt hij terug: “Ik heb er toch eentje geschreven.” En warempel: de sprankelende versie van ‘Breathless’ werd het hoogtepunt van de avond. 

Om maar te zeggen: Nick Cave blijft ondoorgrondelijk.