Ook met Koen Geens als koninklijk gezant laat CD&V zich niet uit haar kot lokken

“Vivaldi? Dat zijn vier seizoenen, van alles en nog wat. Maar geen Vlaamse meerderheid.” CD&V-voorzitter Joachim Coens toonde zich vastberaden in een ronde langs de Vlaamse en Franstalige televisiestudio’s. De Vlaamse christendemocraten willen nog steeds dat de twee grootste partijen aan weerszijden van de taalgrens, N-VA en PS, samen een federale regering vormen. “Dat is het beste voor de stabiliteit van het land.”

Die duidelijkheid was nodig, vond Coens, nadat de koning een verrassende wissel doorvoerde in de cockpit van de formatie. Hij maakte afgelopen vrijdag vervroegd een einde aan de informateursopdracht van Coens en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, en stelde met vicepremier Koen Geens (CD&V) een onverwachte opvolger aan. Geens kreeg de taak om een regering te vormen, een opdracht die veel breder gaat dan de taak van Coens en Bouchez om PS en N-VA te verzoenen.

Dat Geens naar eigen zeggen een “open opdracht” kreeg waarvoor hij met alle partijen zal praten, creëerde in de Wetstraat de indruk dat CD&V zich opmaakte om de bocht richting een Vivaldi-coalitie in te zetten. Die coalitie van paarsgroen met CD&V is het enige werkbare alternatief voor een regering met PS en N-VA, maar dan moet CD&V wel bereid zijn om N-VA te lossen. Tot nu toe was dat niet het geval.

De druk op CD&V neemt toe. MR-voorzitter Bouchez tweette kort na de aanstelling van Geens “dat CD&V nu haar eigen dilemma moet oplossen”.  Als Geens binnenkort vaststelt dat N-VA en PS niet te verzoenen vallen, dan zal de partij immers een existentiële keuze moeten maken: N-VA loslaten, of toestaan dat de traditionele partijen klappen krijgen in een nieuwe verkiezing. Is dat wat een verantwoordelijke bestuurspartij op haar geweten wil hebben?

Heimwee

De meningen binnen de partij lopen uiteen. Zo vindt jongerenvoorzitter Sammy Mahdi dat CD&V zich aan niemand moet vastklampen, ook niet aan N-VA. Zolang ze haar inhoudelijke prioriteiten maar kan realiseren. “Dat kan met N-VA zijn, maar evengoed zonder”, zegt hij in De Zondag. Mahdi heeft naar eigen zeggen heimwee naar de staatsmannen van vroeger, zoals Jean-Luc Dehaene, die altijd een consensus probeerden te zoeken.

Dat Geens zonder medeweten van Coens werd benoemd door het paleis, terwijl Coens liever N-VA-voorzitter Bart De Wever in actie zag komen, wekt bovendien de indruk dat de CD&V-voorzitter zijn vicepremier niet geheel in de hand had. En dat Geens – zeker nu het premierschap meer bereikbaar is dan ooit – zijn eigen koers vaart. Al wordt het gerucht dat er een haar in de boter zou zitten tussen de twee wel aan alle kanten ontkend.

Hoe dan ook is Coens formeel: CD&V hééft haar keuze gemaakt, en N-VA moet erbij. “Eigenlijk waren we met N-VA en PS al bijna aan een preformatie bezig. Er waren elementen van synergie. Geens zal dus op die piste verdergaan”, zei hij in De zevende dag. Met andere woorden: als Koen Geens al ooit de bocht richting Vivaldi zou willen inzetten – waar tot op heden nog geen signalen voor zijn – dan ziet CD&V dat niet zitten.

Ook oud-premier Yves Leterme vindt dat zijn partij niet in de val mag lopen van een strategisch manoeuvre. “Als de opdracht aan Geens wordt gegeven vanuit de veronderstelling dat hij een paar dagen N-VA en PS probeert, en daarna overschakelt op Vivaldi, dan ligt dat voor de achterban van CD&V zeer moeilijk. Daar moeten we twee keer over nadenken.” 

Het is niet aan een partij van 15 procent om de toekomst van het land te redden, zo luidt de analyse van de partijtop.

Te optimistisch

Bij N-VA voelen ze zich gerustgesteld door Coens. Ze hebben geen reden om te twijfelen aan zijn engagement, klinkt het. Na al die tijd N-VA laten vallen zou dan ook leiden tot een implosie van CD&V, merkt een Vlaams-nationalist op. Vorige week toonde een peiling van Het Laatste Nieuws dat 70 procent van de CD&V-burgemeesters mét N-VA wil regeren. 

Volgens de Vlaams-nationalisten ligt de bal nu weer in het kamp van MR. Die partij moet beslissen of het haar verzet tegen een aantal communautaire hervormingen wil doorzetten of niet. De PS is bereid N-VA communautair tegemoet te komen, in ruil voor sociale toegevingen van N-VA, maar de MR ligt voorlopig dwars.  

Dat PS en N-VA al zodanig ver tot elkaar genaderd zijn dat er al een soort preformatie aan de gang zou zijn, zoals Coens zei, is volgens verschillende onderhandelaars wel voorbarig. De inhoudelijke tegenstellingen blijven groot. Bovendien is de grootste hindernis tussen N-VA en PS niet inhoudelijk van aard, maar wel principieel. Zijn de twee in staat om in zee te gaan met de partij die ze jarenlang gediaboliseerd hebben? Bij CD&V kunnen ze enkel hopen van wel.

Als iemand het onmogelijke mogelijk kan maken, dan is het Geens, klinkt het in de Wetstraat. Zowel bij N-VA als de socialisten wordt zijn benoeming positief onthaald. Met hem valt er tenminste wél serieus te praten, klinkt het. Een sneer naar de loslippige MR-voorzitter Bouchez, die niet op één lijn zat met Coens en regelmatig tegen de kar van de andere partijen reed. 

De gesprekken met Geens, die zich in discretie hult, zijn inmiddels opgestart. Hij zal op 10 februari verslag uitbrengen bij de koning.