“Niets werkt, net zoals toen ze het land beheerden”: Trump wrijft zich in handen na geklungel Democraten in Iowa

Terwijl de Democratische presidentskandidaten stilaan aankomen in New Hampshire, waar volgende week alweer de volgende voorverkiezing op het programma staat, blijft Iowa in een nachtelijke politieke chaos achter. Volgens Trump vormde de caucus voor de Democraten “een onomkeerbare ramp”. “Niets werkt, net zoals ze het land beheerden. Weet je nog, de Obamacare-website van 5 miljard dollar, die 2 procent daarvan had moeten kosten? De enige persoon die een heel grote overwinning in Iowa kan opeisen, is ‘Trump’.”

Het schouwspel van afgelopen nacht oogt inderdaad niet fraai. Tv-ankers en nieuwssites zitten al sinds gisterenavond met lege kaarten en grafieken die maar op 0 procent blijven staan. De Democratische partij had nochtans een app ontwikkeld waarmee elke voorzitter van een lokaal stembureau de uitslag kon doorgeven naar het Democratische hoofdkwartier, maar al snel bleken er tal van “inconsistenties” voor te vallen. Vanuit verschillende stembureaus kwamen berichten binnen dat medewerkers de app niet gedownload kregen, niet konden inloggen, of de resultaten gewoon niet konden doorsturen. 

De hulplijn die ingesteld was voor wanneer er problemen zouden opduiken, bleek bovendien meteen overbelast. Verschillende voorzitters van stembureaus hingen uren aan de lijn terwijl ze niets anders dan een wachtmuziekje hoorden. 

Een hilarisch en tegelijkertijd tragisch tafereel speelde zich af op CNN. Shawn Sebastian, de plaatselijke voorzitter van een stembureau in de county Story, die al een uur in de wachtrij stond, kwam net aan de beurt toen hij zijn uitleg tegen anker Wolf Blitzer aan het doen was. “Mogen we meeluisteren?”, zag Blitzer zijn kans schoon. Om de arme man uiteindelijk enkel “Hallo? ... Ze hebben weer opgehangen, Wolf”, te horen zeggen, waarna hij opnieuw achteraan de wachtrij kon aansluiten.

Kritiek is er sowieso al jaren op de bijzonder ingewikkelde stemprocedure van een caucus, waardoor dit jaar nog maar drie staten dat soort verkiezing organiseren, tegenover veertien bij de vorige cyclus vier jaar geleden. Terwijl bij een gewone primary kiezers gewoon een bolletje kleuren achter de kandidaat van hun voorkeur, loopt dat bij een caucus helemaal anders. Kiezers komen er samen in een stembureau, bijvoorbeeld de lokale brandweerkazerne of de kantine van de middelbare school, en mogen toespraken houden voor de kandidaat van hun voorkeur. 

Uiteindelijk gaan kiezers die voor een bepaalde kandidaat willen stemmen, samen in een groepje staan en wordt er geteld. Wie geen vijftien procent van het totale aantal kiezers kan verzamelen, valt af en mag zich, eventueel na nog een rondje toespraken, aansluiten bij andere kiezers. Ook dan wordt er weer geteld, en wordt er berekend hoeveel afgevaardigden elke kandidaat krijgt. En misschien wel de meest bizarre regel: bij een gelijkspel wordt er een muntje opgegooid om de winnaar te bepalen.

De meer dan 11.000 lokale afgevaardigden van alle stembureaus samen trekken dan in maart naar hun lokale county-conventie, waar zij op hun beurt de afgevaardigden aanduiden voor de district-conventies in april, die dan weer de afgevaardigden voor de staatsconventie in juni aanduiden. Pas daar wordt beslist welke 41 staatsafgevaardigden naar de nationale Democratische conventie in juli gaan.

In een poging de kritiek te counteren dat die lange getrapte procedure niet openbaar genoeg verloopt, besliste de Democratische partij dit keer drie verschillende soorten resultaten bekend te maken. Zowel de resultaten van de eerste telling als die van de tweede en het uiteindelijke resultaat uitgedrukt in afgevaardigden, moesten per stembureau bekend worden gemaakt. En daar lijkt het behoorlijk mis te zijn gelopen. 

Shawn Sebastian, de plaatselijke voorzitter van een stembureau in de county Story in Iowa, gaf op Twitter een inkijk. “Ik sta al meer dan een uur in de wacht om de resultaten door te geven”, klinkt het. Zijn stembureau mocht zes lokale afgevaardigden aanduiden. In de eerste telling kreeg Bernie Sanders 111 kiezers achter zich, Elizabeth Warren 82, en Pete Buttigieg 47. De andere kandidaten haalden de vijftien procent-drempel niet.

Bij de tweede telling kreeg Sanders 116 kiezers, Warren 82 en Buttigieg 73. De rest van de kiezers deed niet meer mee of moest al naar huis vertrekken. Daarna paste Sebastian de formule (voor de liefhebbers: resultaten van de tweede telling maal het totale aantal afgevaardigden gedeeld door het totale aantal kiezers) toe om tot het aantal afgevaardigden te komen. Uitkomst: 2,44 voor Sanders, 1,72 voor Warren, en 1,53 voor Buttigieg. Die cijfers afgerond leverden uiteindelijk voor elke kandidaat twee afgevaardigden op.

“Die resultaten probeerde ik dus twee uur lang door te geven”, aldus Sebastian. “Ik stond ongeveer 90 minuten in de wachtrij, CNN wilde me interviewen over mijn ervaringen, en op dat moment was ik aan de beurt ... maar was niet snel genoeg en ze hingen weer op. Ik sta nu opnieuw in de wachtrij.”

Sebastian postte later nog dat hij uiteindelijk drie uur na het begin van de caucus toch zijn uitslag kon doorgeven per telefoon, wat hem 20 minuten kostte. Tel dan maar uit hoe lang alles duurt met meer dan 1.600 stembureaus. (Lees verder onder de tweets)

Het geklungel bij de Democraten kan op maar weinig genade rekenen in de Amerikaanse pers. Veel media zien er de doodsteek in van het systeem van de caucus, dat sowieso al op sterven lag. 

Volgens CNN kon “de Democratische kruistocht om Trump uit het Witte Huis te krijgen niet rampzaliger en meer beschamend van start gaan”. “De caucus-nachtmerrie speelde vol in de hand van de president die al maanden hint dat hij zijn rivalen als zwak, ongeorganiseerd en zelfs erger gaat afschilderen: als valsspelers die de resultaten willen beïnvloeden om de favoriet van het establishment tot kandidaat te kronen. Het lijdt weinig twijfel dat Trump, die het vertrouwen in instituten en overheden continu uitholt, dit verhaal zal gebruiken voor november.”  

“Het is toch normaal dat mensen twijfels hebben bij de eerlijkheid van dit proces”, verdedigt Trumps campagnemanager Brad Parscale zich. “En dit zijn dan de mensen die ons volledige gezondheidssysteem willen beheren?” Op Twitter had hij het over een “Democratic party meltdown”. “Ze kunnen nog geen caucus organiseren, en willen dan de overheid beheren. Nee, bedankt.”

Trump zelf reageerde gisterenavond niet op het Democratische debacle. Toen beperkte hij zich nog tot zijn eigen partij, die voor de vorm ook een voorverkiezing hield in Iowa. Trump haalde er meer dan 96 procent van de stemmen en werd al na een halfuur tot winnaar uitgeroepen. De pijnlijke vergelijking met de Democraten die vijftien uur later nog altijd geen enkel resultaat hebben, was dan snel gemaakt.

Ondanks het gebrek aan officiële uitslagen waren verschillende kandidaten er overigens wel als de kippen bij om de overwinning op te eisen, gebaseerd op eigen tellingen en getuigen. Zo claimde de campagne van Sanders de overwinning op basis van 40 procent van de stembureaus. Even later deed Pete Buttigieg hetzelfde, dan weer op basis van naar eigen zeggen 71 procent van de stembureaus. 

De woordvoerder van Buttigieg in Iowa, Ben Halle, postte vanmorgen onze tijd verschillende telformulieren die Democratische medewerkers moesten invullen om de resultaten te bekomen, om zo zijn claim kracht bij te zetten. Maar ook daar kreeg Halle dan weer forse kritiek op: in beeld op de ‘caucus math worksheet’ was telkens ook de pin-code te zien waarmee medewerkers in de app moesten inloggen om de resultaten door te geven. Het is onduidelijk of anderen met de code konden inloggen en valse gegevens konden doorgeven, maar erg professioneel kwam het allemaal niet over. 

De resultaten van de caucus van Iowa worden nu pas over enkele uren verwacht. Op het partijhoofdkwartier van de Democraten van de staat worden alle resultaten vannacht manueel herteld, en een definitieve uitslag komt er allicht ‘s ochtends lokale tijd (namiddag bij ons).