Verdachte mag worden verplicht om toegangscode gsm af te staan, oordeelt Hof van Cassatie

Stel je voor: je bent aangehouden en de politie heeft je gsm in beslag genomen. Een onderzoeksrechter vraagt je toegangscode om zo in je gsm te kunnen kijken. Mag dat zomaar? Volgens het Hof van Cassatie kan het zeker, zij het onder bepaalde voorwaarden. Dat heeft het nu expliciet gezegd in een arrest. 

Aanleiding van het arrest was een drugszaak waarin een verdachte weigerde de toegangscode van zijn smartphone aan de onderzoeksrechter te geven. Er werd geprocedeerd tot in cassatie, maar daar kreeg de verdachte uiteindelijk ongelijk.

Het Hof heeft geoordeeld dat iemand bestraft kan worden wanneer die niet wil meewerken. Philippe Van Linthout, voorzitter van de Belgische vereniging voor onderzoeksrechters, noemt de uitspraak “een fantastisch” en “baanbrekend arrest” omdat ze een einde maakt aan een periode van onzekerheid. 

"Of deze wet alles gaat veranderen, weet ik niet, omdat de wet een aantal waarborgen oplegt", legt Van Linthout uit. Zo moet de onderzoeksrechter kunnen aantonen dat een verdachte de code kan kennen.

Dat kan bijvoorbeeld als iemand heeft gezien dat de verdachte voortdurend op zijn gsm aan het tokkelen was.  "Als die persoon daarna wordt opgepakt en zegt dat hij de toegangscode van het toestel niet kent, kan je iemand voor de keuze stellen om de code te geven of om vervolgd te worden wegens het niet geven van die code."

"Daar staan gevangenisstraffen tot drie jaar op", vertelt Van Linthout. "En als we kunnen aantonen dat een misdrijf had kunnen worden voorkomen, kan dat oplopen tot vijf jaar." 

Beluister hier het gesprek met onderzoeksrechter Philippe Van Linthout in het Radio 1-programma "De wereld vandaag" en lees eronder verder:

De nieuwe strafbepaling zou niet in strijd zijn met het recht om jezelf niet te beschuldigen - het zogenoemde verbod op zelfincriminatie - en het ruimere vermoeden van onschuld. Het kan namelijk nooit de bedoeling zijn dat de onderzoeksrechter daardoor geen bewijsmateriaal kan verzamelen dat op een rechtmatige manier kan verkregen worden. 

Daarnaast moet het verbod op zelfincriminatie strikt geïnterpreteerd worden. Het gaat in dat geval over onjuiste verklaringen die onder dwang worden afgelegd. Bijvoorbeeld wanneer de politie iemand gaat folteren zodat die een misdrijf zou bekennen waar hij of zij niks mee te maken heeft. Volgens het Hof is dat zeker niet het geval wanneer je verplicht wordt om je toegangscode te geven. Die code bestaat onafhankelijk van iemands wil, dus kan niet gemanipuleerd worden. Het kan vergeleken worden met het afstaan van DNA. Dat kan - wanneer het nodig is - zelfs onder dwang gebeuren. De uitkomst van zo'n test zal dan nog altijd in iemands voor- of nadeel kunnen spelen. Het Hof paste dan ook deze redenering toe op het geven van de toegangscodes.