Toelatingsproef voor iedereen die naar hoger onderwijs wil

Wie zich in Vlaanderen aan het hoger onderwijs wil inschrijven, botst bij heel wat opleidingen op een wirwar van instap-, ijkings- en toelatingsproeven. De Vlaamse regering wil nu een stap verder gaan. "Ik zou graag toelatingsproeven invoeren voor het hele hoger onderwijs, voor alle opleidingen", zei minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Hij deed dat in de commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement. "Wat mij betreft, moeten er aan die toelatingsproeven ook bindende gevolgen worden verbonden."

Die bindende gevolgen zijn geen kwestie van alles of niets, licht Weyts toe. Hij wil geen algemene toelatingsproef, zoals bij de geneeskunde. Met andere woorden: wie niet slaagt, kan toch nog starten met de opleiding. Wel wil Weyts verplichte remediëring en bijscholing. "Als er tekortkomingen zijn voor een student met zijn opleiding begint, dan moeten die geremedieerd worden", zegt Weyts. "Minstens in het eerste jaar. Anders zijn die ijkingsproeven natuurlijk een maat voor niets."

De Vlaamse studenten zijn principieel niet tegen een verplichting, maar willen wel zeker zijn dat het allemaal niet te veel wordt. "De haalbaarheid is zeker een bezorgdheid", zegt Dylan Couck van de Vlaamse Vereniging van Studenten.

Coalitiepartner CD&V waarschuwt alvast om de toelatingsproeven niet op een drafje in te voeren. Parlementslid Brecht Warnez verwijst naar een rapport van de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) over de (verplichte) ijkinstoetsen in de bachelors burgerlijk ingenieur en burgerlijk ingenieur-architect. Uit dat rapport blijkt volgens Warnez niet alleen dat de score op de toets samenhangt met het studiesucces, maar ook dat de toets toch “niet feilloos” is. 

“Ongeveer de helft van de deelnemers met een lage score op een ijkingstoets behaalt toch het diploma (op 4 jaar)”, klinkt het. De VLIR vraagt daarom om de validiteit van de toetsen nauwgezet op te volgen.

Daarom dringt Warnez er bij Weyts op aan voldoende wetenschappelijke onderbouwing te voorzien. “Waarom zouden we studenten laten studeren en deelnemen aan proeven waar we niet zeker zijn van de voorspellende waarde. Studenten en hun ouders hebben recht op een betrouwbaar toelatingsexamen. Enkel dan zal de studie-efficiëntie verhogen en is remediëring zinvol. Er is een wetenschappelijke basis nodig voor deze proeven en geen natte vingerwerk”, aldus de CD&V’er.

Warnez kaart de kwestie morgen in het Vlaams Parlement aan bij Weyts. Warnez wil van de N-VA-minister vooral weten in welke mate de minister “zal inzetten op wetenschappelijke validering bij het uitbreiden van de bestaande verplichte, niet-bindende toelatingsproeven” en of er daarvoor een specifiek budget voorzien is.

“De berichtgeving van de minister van Onderwijs blinkt uit in vaagheid en vergroot de onduidelijkheid”, zegt Vlaams parlementslid Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) in een reactie op de plannen. Net als CD&V heeft ook Open Vld een reeks bedenkingen en vragen. 

“Waar wil de minister naartoe met de toelatingsproeven voor het hoger onderwijs? Gaat het om een verplichte ijkingsproef of een toelatingsproef? Hoe zullen die proeven georganiseerd worden? Wie zal dat betalen?”, vraagt De Gucht zich af.

Vlaams Parlementslid Koen Daniëls (N-VA) is dan weer verwonderd over de commotie. De N-VA’er wijst erop dat de toelatingsproeven letterlijk zijn opgenomen in het regeerakkoord. 

Volgens Daniëls kunnen de toelatingsproeven de ideale hefboom zijn om studenten te helpen. “Toelatingsproeven die verplicht zijn, maar niet-bindend: ze bepalen niet of iemand al dan niet mag starten in een bepaalde opleiding. Maar ze zijn ook niet vrijblijvend. Het zou toch zowel tijd- als geldverlies zijn als er toelatingsproeven worden afgenomen waar vervolgens niets mee gebeurt”, aldus Daniëls. 

Volgens hem is het de bedoeling dat studenten en instellingen met de resultaten aan de slag gaan. “Zo kunnen we de student maximaal inzicht geven in zijn eigen kennen en kunnen - en eventueel de nood aan een tandje extra - en zijn slaagkansen verhogen en studieduur verminderen. Deze toelatingsproeven zijn dus een ideaal instrument om de student te helpen. We willen absoluut vermijden dat studenten blijven studeren zonder te arriveren”, zegt Daniëls.

“En uiteraard moeten deze proeven valide en betrouwbaar zijn. Dat zal ook in overleg gebeuren met de hogere onderwijsinstellingen en het veld, zoals in het regeerakkoord staat”, besluit de N-VA’er.