Is de Europese "Green Deal" een "mean deal" voor Vlaanderen, zoals minister Zuhal Demir (N-VA) beweert?
Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) noemt de Europese "Green Deal" een "mean deal" ("een gemeen akkoord") voor Vlaanderen. Aanleiding: België zou slechts 68 miljoen euro uit het nieuwe Transitiefonds krijgen, en dat geld zou volgens de Europese Commissie uitsluitend naar Henegouwen kunnen gaan. "Dit is nog niet definitief", klinkt het bij de Commissie, "en Vlaanderen kan ook op een andere manier Europese steun krijgen."
In december vorig jaar schaarden alle EU-lidstaten (op Polen na) zich achter de Europese Green Deal. Europa wil in 2050 klimaatneutraal zijn, en zo goed als geen fossiele brandstoffen meer gebruiken.
In januari stelde de Europese Commissie voor om een Fonds voor een Rechtvaardige Transitie op te richten voor regio's waar bijvoorbeeld nog steenkoolmijnen of steenkolencentrales zijn. In dat fonds zou 7,5 miljard euro komen. Dat geld kan bijvoorbeeld gebruikt worden om mijnwerkers die werkloos worden om te scholen, of om nieuwe industrieën aan te trekken.
Tegelijk stelde de Europese Commissie een aantal criteria op om te bepalen welke regio's in aanmerking komen voor geld uit het Transitiefonds. Een van de criteria is bijvoorbeeld het aantal mensen dat werkzaam is in steenkool- of bruinkoolmijnen.
Een ander criterium houdt rekening met de koolstofuitstoot van de industrie, maar ook met de "bruto toegevoegde waarde" van die industrie. Volgens die criteria gaat er 2 miljard euro naar Polen (een land dat voor 80 procent van zijn energie afhankelijk is van steenkool). Voor België (waar geen steenkoolcentrales meer zijn) slechts 68 miljoen euro.
Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) vindt dit onrechtvaardig. Bovendien is ze niet gelukkig over een voorstel dat de Europese Commissie deed over hoe de 68 miljoen euro binnen België verdeeld zou moeten worden. Op basis van statistische gegevens zou alles volgens de Commissie naar Henegouwen moeten gaan. De minister reageerde bijzonder scherp.
"Een eerste voorstel"
Bij de Europese Commissie benadrukt men dat dit nog maar een eerste voorstel is, en dat er over de definitieve keuze van de regio's nog onderhandeld zal worden met België. "De Commissie zal daarbij rekening houden met de criteria, en met de mogelijkheid van een land om de uitdagingen van de transitie aan te kunnen", zegt een woordvoerder.
Eind februari publiceert de Commissie een rapport over elk land, daarna wordt er verder onderhandeld. De criteria zelf zijn trouwens ook nog voor verandering vatbaar. Ze staan nu in een ontwerptekst, die nog bijgestuurd kan worden door het Europees Parlement en door de lidstaten.
De woordvoerder van de Commissie benadrukt ook dat het Transitiefonds slechts één aspect is van de Green Deal. Daarnaast kunnen lidstaten en regio's ook rekenen op steun van de Europese Investeringsbank om grote projecten te helpen financieren, en zullen de Europese regels over staatssteun soepeler worden toegepast voor klimaatvriendelijke overheidsinvesteringen.
De laatste steenkoolmijn in België sloot in 1992, toen de mijn van Zolder dicht ging. Sinds 1987 heeft Limburg al 600 miljoen euro Europese steun gekregen om de economische gevolgen van die sluiting op te vangen. Lang voor er van een Transitiefonds sprake was.