Hollywoodlegende Kirk Douglas (103) overleden

“Het is met enorm verdriet dat mijn broers en ik aankondigen dat Kirk Douglas ons vandaag op 103-jarige leeftijd heeft verlaten,” zei Michael Douglas, eveneens acteur, in een verklaring aan People. “Voor de wereld was hij een legende, een acteur uit de gouden eeuw van de film, die ver tot in zijn gouden jaren leefde, een mens wiens toewijding aan rechtvaardigheid en de zaken waar in hij geloofde een standaard heeft gezet voor ons allemaal”, voegde Douglas eraan toe.

Issur Danielovitch Densky, zoals Douglas eigenlijke heette, werd op 9 december 1916 geboren in de industrieplaats Amsterdam - ten westen van New York - als zoon van arme joods-Russische immigranten. Al op jonge leeftijd kwam Kirk in aanraking met het harde straatleven en verdiende vaak wat bij met bokswedstrijden. Toch slaagde hij er in zijn middelbare school af te maken en een plekje te veroveren op de American Academy of Dramatic Arts, een toneelschool in New York.

Kirk's carrière in het theater begon in de jaren ‘40, maar toen de Verenigde Staten zich mengden in de Tweede Wereldoorlog ging de acteur bij de marine. Hoewel hij na de oorlog terugkeerde op Broadway, beleefde hij zijn hoogtijdagen op het grote scherm. 

In 1949 beleefde Douglas zijn doorbraak met zijn rol als de gewetenloze bokser Midge Kelly in Champion, de eerste film waar hij een Oscarnominatie voor kreeg. In zijn verdere filmcarrière zou Douglas blijven uitblinken in het neerzetten van krachtige persoonlijkheden. Dat de ene keer als keiharde en egoïstische schurk, de andere keer juist als bestrijder van onrecht.

Gedurfd was het besluit van Douglas om begin jaren vijftig een eigen filmmaatschappij, Bryna Company, op te richten. Daarmee wilde hij zich onttrekken aan de enorme macht van de grote filmbazen. Nog gedurfder was het dat Douglas in 1958 scenarioschrijver Dalton Trumbo in dienst nam.

Trumbo had in 1947 geweigerd mee te werken met de commissie tegen “on-Amerikaanse activiteiten” onder leiding van de beruchte senator McCarthy. Hij stond sindsdien, net als vele van zijn vakgenoten, op een zwarte lijst. Met zijn moedige actie doorbrak Douglas deze ban. Trumbo zou het scenario schrijven voor de klassieker Spartacus uit 1960.

Het grote publiek zal zich de acteur altijd blijven herinneren als ‘Spartacus’, de slaaf die in de gelijknamige film - voor vermaak van de Romeinen - als gladiator moest strijden op leven en dood. Zijn persoonlijke lijdensweg ontpopt zich tot een regelrechte slavenopstand en een epische strijd tegen de corrupte politieke klasse in het Oude Rome. De sobere maar overtuigende manier waarop Douglas in de huid kroop van Spartacus, raakte een miljoenenpubliek. De film - geregisseerd door Stanley Kubrick - werd een regelrechte kaskraker, won 4 Academy Awards en maakte van Douglas een van de grootste filmsterren uit die tijd. 

Ook als regisseur wist hij verschillende Oscarnominaties binnen te slepen voor de films The Bad and the Beautiful (1953) en Lust for Life (1957). In 1995 ontving hij een speciale Oscar ‘voor 50 jaar als een creatieve en morele kracht in de filmwereld’. Regisseur Steven Spielberg, die de prijs uitreikte, prees Douglas expliciet om zijn moed en geweten.

Douglas maakte hij tot het einde van zijn carrière in 2004 ruim 80 films. In zes decennia verscheen hij op het witte doek met talloze filmsterren zoals John Wayne, Farrah Fawcet en Arnold Schwarzenegger. Ook speelde hij de hoofdrol in de anti-oorlogsfilm Paths of Glory (1957), van de wereldberoemde regisseur Stanley Kubrick. 

Veel Hollywoodsterren hebben hun medeleven geuit na bekendwording van Douglas’ overlijden. Steven Spielberg schrijft in een verklaring het “vaderlijke advies” van Douglas te gaan missen. “Kirk heeft zijn filmstercharisma tot aan het einde van zijn mooie leven behouden, en ik voel me vereerd dat ik een klein deel uitmaakte van zijn laatste 45 jaar”, aldus de filmmaker.

Douglas’ tegenspeelster uit For Love or Money uit 1963, Mitzi Gaynor (88), twittert: “Bravo Kirk voor een geweldig leven. Dank dat je je geweldige talent met ons allemaal hebt gedeeld. De film die we samen hebben gemaakt heeft een speciaal plekje in mijn hart.”

Naast zijn filmwerk stortte Douglas zich in de jaren tachtig op liefdadigheidswerk. Zo richtte hij eind jaren zeventig een stichting op die zich tot op de dag van vandaag inzet voor het welzijn van arme kinderen in Amerikaanse steden. Daarvoor ontving hij in 1981 van de Amerikaanse president Jimmy Carter de prestigieuze Medal of Freedom, de hoogste onderscheiding voor Amerikaanse burgers. Ook Frankrijk benoemde Kirk Douglas tot Ridder in het Legioen van Eer.

Hollywoodlegende Kirk Douglas overleed woensdag, maar had al langere tijd last van gezondheidsproblemen. In 1991 overleefde hij een helikoptercrash en in 1996 kreeg de ster al een beroerte.

Kirk - ooit door Entertainment Weekly verkozen als de 36e grootste filmster aller tijden - trouwde in 1943 met Diana Dill en ze kregen twee zonen: Michael en Joel. Kirk en Diana scheidden in 1951. Hij hertrouwde later met Anne Buydens in 1954, nadat ze elkaar hadden ontmoet toen Anne solliciteerde naar een baan als zijn assistent in de film Act of Love. Kirk en Anne hadden nog twee zonen: Peter en Eric, die stierf in 2004. 

Kirk laat Anne, kinderen Michael, Joel en Peter en zeven kleinkinderen achter.