"Afzettingsprocedure heeft vooral de tegenstellingen in Amerika versterkt": zes vragen nu Trump is vrijgesproken

De Amerikaanse Senaat moest zich gisteren buigen over het lot van president Trump. De Democraten hadden in het Huis van Afgevaardigden - waar zij in de meerderheid zijn - een afzettingsprocedure gestart, omdat ze vinden dat de president misbruik heeft gemaakt van zijn macht voor eigen politiek gewin. 

Trump zou de Oekraïense president Volodimir Zelenski in een telefoongesprek onder druk hebben gezet om belastende informatie vrij te krijgen over zijn politieke concurrent Joe Biden en diens zoon Hunter Biden. Bovendien vinden de Democraten dat Trump het Congres - de samenstelling van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat - heeft tegengewerkt in zijn onderzoek. 

Na een lange procedure ging de afzettingsprocedure naar de Senaat, die gisteren een definitief oordeel moest vellen. Twee derde van de senatoren moest akkoord gaan met het afzetten van de president. Alleen: in de Senaat zijn de Republikeinen van Trump in de meerderheid. Enkel de Democraten - en de Republikein Mitt Romney - vonden dat de president zijn macht heeft misbruikt. Geen twee derde van de stemmen, dus. En zo kan Trump aanblijven. 

Simpel: neen. Net omdat de Republikeinen van Trump in de meerderheid zijn in de Senaat werd al vanaf het begin verwacht dat de president zou kunnen aanblijven. 

Uiteindelijk hebben ook enkel de Democraten vóór de afzetting gestemd. De Republikeinen - met uitzondering van Romney - steunden de president. 

"Op het moment dat de informatie over het telefoongesprek naar buiten kwam, was het voor de partijleiding van de Democraten bijna onmogelijk geworden om geen afzettingsprocedure te starten", zegt Bart Kerremans, professor Internationale Politiek (KU Leuven), in "De ochtend" op Radio 1.

"Vanuit de hele partij - zowel de linkse als de meer gematigde leden - kwam het signaal dat ze het gedrag van de president moesten aanpakken. De leiding van de partij wist maar al te goed dat er politieke risico's aan verbonden waren, maar kon er niet omheen."

"De Democraten redeneerden dat ze niet zomaar alles kunnen laten passeren", zegt onze correspondent Björn Soenens ook in "De ochtend". "Zij vinden dat je soms eens je punt moet maken, ook al weet je bijna zeker dat je politiek niet je gelijk zal halen. Het is een pleidooi voor het Amerikaanse volk. Ze vinden dat ze hun geweten hebben gevolgd."

Beluister hier het gesprek met Kerremans in "De ochtend" of lees verder onder de audio:

Bij de afzettingsprocedure moesten de senatoren antwoorden op twee vragen. Heeft de president zijn macht misbruikt? En heeft hij het Congres tegengewerkt? Mitt Romney stemde als enige Republikein mee met de Democraten. Of toch op de eerste vraag. Bij de tweede vraag volgde hij zijn partij.

"Hij zegt dat zijn geweten de doorslag heeft gegeven bij die keuze", zegt Soenens. "De senatoren hebben in het begin moeten zweren dat ze als onafhankelijk jurylid zouden oordelen. In het verleden zijn al drie afzettingsprocedures opgestart tegen een president. Romney is de eerste senator uit de partij van de beklaagde president die meestemde met de andere partij."

Populair heeft hij er zich alleszins niet mee gemaakt. "Op Fox News (een zender die president Trump over het algemeen steunt, red.) zijn al een hele reeks politici opgevoerd die de stem van Romney walgelijk noemen. Trump zelf noemt hem een verrader. De Republikein zal nog enkele eenzame maanden of jaren hebben in de Senaat."

"Dit hele verhaal heeft vooral de tegenstellingen die er al waren tussen de aanhangers van de Democraten en de aanhangers van Trump verscherpt", zegt Kerremans. "Bovendien zijn een deel van de twijfelende kiezers vooral Trump gaan steunen. De indruk leeft dat de Democraten zich gewoon niet hebben kunnen neerleggen bij de verkiezingsresultaten van 2016 (waarbij Trump het haalde van Hillary Clinton, red.). De perceptie leeft dat het vooral een heksenjacht tegen Trump was. Bovendien zeggen zij dat dit alles naast de kwestie is en dat het vooral niet gaat over waar de Amerikanen écht mee bezig zijn."

Of dit ook een effect zal hebben voor de presidentsverkiezingen van november, is maar de vraag. "Die zijn pas over negen maanden", zegt Soenens. "De Democraten vinden dat Trump zijn macht heeft misbruikt, de Republikeinen vinden het een heksenjacht. De aanhangers van Trump zijn er daarbovenop meer dan ooit van overtuigd dat anderen hun president willen laten vallen. Iedereen zit echt vast in zijn eigen standpunt."

Beluister hier het gesprek met Soenens in "De ochtend" of lees verder onder de audio:

Het is al gezegd: in de geschiedenis is er nog maar drie keer een afzettings­procedure geweest en elke keer is de president vrijgesproken. "De lat ligt echt heel hoog", zegt Kerremans. "Maar dat was ook de bedoeling toen die procedure werd gemaakt. Van in het begin wilde men vermijden dat een president kan worden afgezet omdat een politieke meerderheid het niet eens is met zijn beleid. Maar daardoor is het bijna onmogelijk geworden om een president effectief af te zetten."

"Winston Churchill (voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk, red.) zei ooit dat de democratie het minst slechte systeem is van de systemen die bestaan", besluit Kerremans. "Bij de afzettingsprocedure is dat net hetzelfde. De ideale procedure is er niet, maar deze procedure - met haar gebreken en limieten - is de enige die kan werken als je niet wil raken aan de fundamentele kenmerken van het Amerikaanse systeem: dat de verkiezingen van de president en van het congres losstaan van elkaar."

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":