Paniek over corona, maar veel 65-plussers laten zich niet inenten tegen de ‘gewone’ griep
Veel te weinig thuiswonende 65-plussers laten zich vaccineren tegen de griep, blijkt uit onderzoek van de Socialistische Mutualiteiten. Vooral de omslachtige weg die mensen moeten afleggen - van arts naar apotheker naar arts komt als pijnpunt naar voren.
“We hebben nu de ‘coronahype’, maar de griep? Die blijft iets banaals. Er blijft een schromelijke onderschatting van de verspreiding en de sterftecijfers bij risicogroepen”, zegt professor vaccinologie Pierre Van Damme (UAntwerpen). Mooi voorbeeld daarvan: terwijl sommige mensen nu zelfs wegblijven bij ‘de Chinees’ uit heilige schrik voor het coronavirus, slagen we er niet in om de dekkingsgraad van de griepvaccinatie op te trekken bij risicogroepen, zoals 65-plussers.
Uit onderzoek van de Socialistische Mutualiteiten bij haar leden blijkt dat slechts 53,2 procent van de thuiswonende 65-plussers in ons land tijdens het vorige griepseizoen een terugbetaald griepvaccin ophaalde bij de apotheker. Voor Vlaanderen ligt dat met 60 procent iets hoger, maar nog steeds beduidend lager dan de lat van Wereldgezondheidsorganisatie WHO of de Vlaamse doelstellingen. Die mikken namelijk op 75 procent.
De cijfers liggen in lijn met de lage dekkingsgraad die het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) voor 2016 communiceerde: 55 procent van de 65-plussers is ingeënt. In datzelfde rapport werd geconcludeerd dat de dekkingsgraad “de voorbije acht jaar constant gedaald is”. Die trend weten we dus niet te keren.
“Er zijn nochtans duidelijke risico’s aan verbonden: van longonstekingen en hersenletsels tot zelfs overlijdens”, zegt Paul Callewaert, algemeen secretaris van de Socialistische Mutualiteiten. Viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) treedt bij: “Over het coronavirus zegt men nu dat het ‘maar’ dezelfde risico’s inhoudt als de griep. Die schrijft elke viroloog nochtans met de g van gevaarlijk.”
Van Ranst wijst er wel op dat 65-plussers geen homogene groep vormen - “er zitten er ook tussen die kerngezond zijn” - en dat de dekkingsgraad groeit bij oudere groepen. Dat blijkt ook uit het onderzoek: bij 80-plussers gaat het al om 67 procent, wat wel nog steeds te weinig is. Dat volgens de KCE-cijfers een vaccinatiegraad van 82 procent werd vastgesteld in woonzorgcentra, bewijst nochtans dat het geen onrealistische doelstelling is.
Een eerste stap volgens de experts is blijven hameren bij de bevolking op het belang van vaccineren. “Maar ook bij gezondheidswerkers is er werk aan de winkel. Als zij zichzelf niet als risicogroep herkennen, doen ze dat bij patiënten misschien ook niet”, zegt Van Damme. “Er zijn ziekenhuizen die een vaccinatiegraad hebben van slechts 20 procent bij het personeel.” Aan de andere kant zijn er ook ziekenhuizen die 80 procent halen. Er zijn dus modellen die werken.
Een belangrijker knelpunt lijkt echter de procedure die mensen nu moeten volgen: langs gaan bij de arts voor een voorschrift, vaccin ophalen in de apotheek, en terug naar de arts om dat vaccin te laten zetten. “Je moet wel erg gemotiveerd zijn”, aldus Van Ranst.
Volgens de Socialistische Mutualiteiten is het mogelijk om alvast de eerste stap te vereenvoudigen. “De huisarts zou automatisch een elektronisch voorschrift kunnen inbrengen waarvan de patiënt op de hoogte gebracht wordt”, zegt Callewaert. De volgende stappen liggen gevoeliger omdat beide beroepsgroepen diametraal tegenover elkaar staan, vertelt Van Ranst. “Apothekers zijn vragende partij om zelf vaccins te zetten, terwijl dokters dat alleenrecht willen bewaren en denken: ‘laat die vaccins gewoon bij ons leveren’.”
Van Damme ziet dat landen als Portugal, Zwitserland en recent ook Frankrijk effectief apothekers een mandaat geven om in te enten. “Dat gaat niet ten koste van de vaccinaties die door een huisarts worden gezet. Integendeel: de vraag stijgt er zelfs.” Volgens Callewaert moet daar wel de correcte omkadering bij komen, zodat apothekers passend kunnen reageren op de mogelijke neveneffecten van een inenting.