Johan Vande Lanotte (SP.A) pleit voor staatshervorming: "Na 50 jaar verbouwen moeten we het huis helemaal strippen"
België is aan een grondige renovatie toe, en dat moet gebeuren los van de onderhandelingen over een nieuwe federale regering. Dat is de conclusie van een debat met minister van Staat Johan Vandelanotte (SP.A), filosoof en econoom Philippe van Parijs (UCL) en columnist Rik Van Cauwelaert in “De afspraak op vrijdag”.
"De twee grootste partijen gaan nu heel concreet en intensief moeten verder werken." Dat zei Johan Vande Lanotte in oktober, toen hij samen met Didier Reynders (MR) zijn opdracht als informateur beëindigde. Nu, 257 dagen na de verkiezingen, zijn we nog geen stap verder en hebben we nog altijd geen regering.
Zoals zovelen vindt professor Philippe Van Parijs dat het goed zou zijn als de twee grootste partijen van het land samen in een federale regering zouden zitten, maar onder twee voorwaarden.
Enerzijds moeten ze in een regering stappen om het land zo goed mogelijk te besturen en niet om te tonen dat het land onbestuurbaar is. Anderzijds mag volgens Van Parijs een nieuwe staatshervorming geen deel uitmaken van het regeerakkoord. “We hebben wel een staatshervorming nodig, maar dat moet op een andere wijze gebeuren”, zegt Van Parijs in onderstaand fragment. (Lees verder onder de video.)
In zijn boek “Belgium, een utopie”, pleitte professor Van Parijs drie jaar geleden al voor een hervormd België met vier deelstaten. Ook Johan Vande Lanotte is dat idee genegen, omdat de huidige staatsstructuur van België veel te ingewikkeld is. “Ik krijg aan mijn bachelorstudenten (Vande Lanotte is professor grondwettelijk recht in Gent, red.) de hele structuur niet uitgelegd in het eerste jaar.”
Daarom pleit Vande Lanotte in onderstaand fragment ook voor een nieuwe, slankere staatsstructuur met vier deelstaten en daarboven één unie met duidelijk afgelijnde taken. (Lees verder onder de video.)
Johan Vande Lanotte vergelijkt België met een huis dat sinds 1970 - de eerste staatshervorming - voortdurend verbouwd is. Afbreken is volgens Vande Lanotte niet aan de orde, “maar je moet het strippen en het helemaal renoveren”. “Zo doet men dat met een huis dat 50 jaar oud is en helemaal aangepast is.
Volgens Vande Lanotte correspondeert de huidige staatsstructuur niet meer met de realiteit. Hij ziet bijvoorbeeld dat Brussel sinds de jaren 1970 veranderd is: van een plaats waar Vlamingen en Brusselaars samenkomen, naar een eigen entiteit, met zijn eigen dynamiek, los van Vlaanderen en Wallonië.
Er zijn veel meer mensen die zich in Brussel als Marokkaan omschrijven dan als Vlaming of Waal. En nog veel meer mensen als Brusselaar.
“Je moet wereldvreemd zijn om te denken dat Brussel nu nog uit Vlamingen en Walen zou bestaan”, treedt Philippe Van Parijs Vande Lanotte bij. “Er zijn veel meer mensen die zich in Brussel als Marokkaan omschrijven dan als Vlaming of Waal. En nog veel meer mensen als Brusselaar.” En door te pleiten voor confederalisme, mispakt de N-VA zich daar aan, zegt Rik Van Cauwelaert. (Lees verder onder de video.)
Naast een hervorming van de structuren pleit Johan Vande Lanotte in zijn mini-college over de staatshervorming ook voor meer inspraak van de burgers. Dit zou volgens hem het vertrouwen van de bevolking in de politiek vergroten. (Lees verder onder de video.)
Naast een nieuwe structuur en participatie houdt Vande Lanotte ten slotte een pleidooi voor een efficiëntere overheid. “Wij discussiëren er vaak over hoeveel belastingen we moeten betalen: minder belastingen is liberaal, meer belastingen is socialistisch.” Maar die discussie is volgens Vande Lanotte onzinnig, omdat er in het bedrijfsleven niet zo gerekend wordt. Er wordt vooral gekeken wat men terugkrijgt als men investeert.
Om een betere “return-on-investment” te krijgen, pleit Vande Lanotte voor betere controle op de uitgaven. “In de systemen waarin we het meest investeren - de gezondheidszorg en het onderwijs - hebben we het minst kwaliteitscontrole.”
Bekijk hier het volledige gesprek over de hervorming van België in "De afspraak op vrijdag":
