Koning Filip en koningin Mathilde op werkbezoek in New York: van de Veiligheidsraad van de VN tot Broadway
Koning Filip en koningin Mathilde vertrekken vanmiddag naar New York, voor een werkbezoek van twee dagen. Ze bezoeken er het hoofdkwartier van de Verenigde Naties, en voor het eerst samen ook de Veiligheidsraad van de VN. Wat gaan ze er doen? En waarom nu? Wie mag er mee? En maken ze nog tijd voor iets anders ook, in de net geen 50 uur dat ze op Amerikaanse bodem zijn?
1. Wat trekt Filip en Mathilde naar de Veiligheidsraad?
De laatste keer dat ons koningspaar op werkbezoek was in New York, was om te lobbyen voor ons zitje in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, twee jaar geleden. Met succes. Ons land werd toen gekozen om twee jaar deel uit te maken van het selecte clubje van vijftien landen dat mag discussiëren over de belangrijkste veiligheidskwesties die de wereld bezighouden. Dit jaar, en vorig jaar.
Deze maand mogen we zelfs die Veiligheidsraad voorzitten, één maand lang. Dat is het moment dat we eigen accenten kunnen leggen. We kunnen het voortouw nemen in debatten over dringende internationale kwesties, en we kunnen debatten organiseren over thema’s die wij belangrijk vinden. Daarom komen koning Filip en koningin Mathilde graag zelf kijken hoe België dat aanpakt, samen met minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin, van de Franstalige liberalen (MR).
Het hoogtepunt van hun tweedaagse ligt op woensdag: dan gaat ons koningspaar op audiëntie bij VN-secretaris-generaal António Guterres (zie foto hierboven en hieronder), en koning Filip zal zelfs een toespraak houden in de Veiligheidsraad. Ook zijn vader, koning Albert, heeft de Verenigde Naties bezocht toen ons land de vorige keer lid was van de Veiligheidsraad. Dat was in 2007-2008. Koning Albert kwam in mei 2007 naar New York, samen met koningin Paola.
Niet elk staatshoofd van de tijdelijke leden van de Veiligheidsraad komt er op bezoek. Maar ons land heeft de gewoonte om de Belgische aanwezigheid in grote organisaties niet ongemerkt te laten voorbijgaan. Ook koning Boudewijn is bij de VN geweest. In 1990 (een paar maanden voor we in 1991 nog eens voor twee jaar lid van de Veiligheidsraad zouden worden) heeft hij er een toespraak gehouden op een top over kinderen. En in 1991 heeft Filip, als kroonprins, ook een bezoek gebracht aan de Veiligheidsraad.
Als voorbereiding op het hoogtepunt van hun tweedaagse ontmoeten koning Filip en koningin Mathilde dinsdag onze ambassadeur bij de VN. Van hem krijgen ze te horen welke accenten ons land wil leggen tijdens zijn maand voorzitterschap van de Veiligheidsraad.
(Lees voort onder de foto)
2. Welke accenten legt België nu het één maand voorzitter is?
Accent 1: Kindsoldaten
Een van onze accenten is hoe we kinderen in gewapende conflicten kunnen beschermen. Daarover organiseert ons land woensdag een debat in de Veiligheidsraad, op de Internationale Dag tegen Kindsoldaten. Meteen de hoofdreden die ons koningspaar naar de Veiligheidsraad brengt. Minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin (MR) zal het debat leiden, en koning Filip zal dus de Veiligheidsraad toespreken.
Ironisch genoeg gebeurt dat op een moment dat een rechter ons land via dwangsommen verplicht om tien kinderen van IS-strijders te helpen. Die zaten vast in het Syrische vluchtelingenkamp Al-Hol. De Belgische regering moet hen van de rechter helpen met identiteits- en reisdocumenten, zodat ze zo naar ons land kunnen terugreizen. De regering ging daar eind vorige maand tegen in beroep.
In feite is de impact van gewapende conflicten al jarenlang een van de stokpaardjes van ons land. In 2016 heeft ook koningin Mathilde in een toespraak bij de Verenigde Naties aandacht gevraagd voor hoe zwaar kinderen lijden onder de oorlog. Ze was daar als een van de zeventien officële ambassadeurs of pleitbezorgers voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN, die gehaald moeten worden tegen 2030.
Toen koningin Paola koning Albert naar de VN vergezelde, draaide haar programma ook rond de problematiek van kindsoldaten. En koning Boudewijn vroeg in zijn toespraak aan de staatshoofden en regeringsleiders om het conflict in de Golf toen op een vreedzame manier op te lossen, omdat anders “kinderen de eerste onschuldige slachtoffers zouden worden”.
Accent 2: Rechtspraak voor nieuwe democratieën
Een ander thema dat we deze maand op de agenda zetten, is hoe landen de overgang kunnen maken van bijvoorbeeld een dictatuur naar een democratie. Hoe ga je bijvoorbeeld om met mensen die hebben samengewerkt met het vorige regime?
De praktijk leert dat je er niet komt met de gewone rechtbanken en rechtspraak die er nu is. Daarom kan er nood zijn aan een waarheidscommissie, of een garantie voor slachtoffers, of een garantie dat het niet nog eens gebeurt. Daarover, over de zogenoemde transitie-justitie, is er donderdag een debat in de Veiligheidsraad.
Accent 3: De EU na de brexit
En eind februari focust ons land op de samenwerking tussen de VN en de Europese Unie. Dan nodigt het de hoge vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid uit, de Spanjaard Josep Borell. Hij houdt ook een toespraak, vooral over hoe de EU zal functioneren na de brexit. Sinds 1 februari is die namelijk een feit, en zitten de Britten niet meer in de EU. Al is 1 februari vooral de start van een overgangsperiode, die duurt tot eind dit jaar.
Het Verenigd Koninkrijk is een van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, naast de Verenigde Staten, Rusland, Frankrijk en China. De andere tien leden (in totaal zitten in de Veiligheidsraad 15 landen) wisselen, en worden verkozen voor telkens twee jaar.
Alleen de permanente leden hebben vetorecht, dat wil zeggen dat ze kunnen nee-stemmen en resoluties tegenhouden die de andere leden hebben goedgekeurd. Dit is de zesde keer dat België in de Veiligheidsraad mag zitten. De andere keren waren in 1947-48, 1955-56, 1971-72, 1991-92 en 2007-2008.
3. Wat gaat ons koningspaar nog doen in New York?
Koning Filip en koningin Mathilde brengen dinsdag ook een bezoek aan het 9/11 Memorial & Museum. Dat monument en museum herdenkt twee aanslagen op het World Trade Center (WTC): de grootste, die op de Twin Towers op 11 september 2001, toen 2977 mensen stierven, én ook de bomaanslag van 1993, waar 6 mensen het leven lieten.
Bijzonder is dat Filip en Mathilde er worden vergezeld door vier Belgische politiemensen die betrokken waren bij de aanslagen in ons land, op de luchthaven van Zaventem en in metrostation Maalbeek, in 2016. De agenten zijn erbij op uitnodiging van koning Filip, en krijgen een ceremonie aan het monument.
Het 9/11 Memorial heeft niet rechtstreeks te maken met het voorzitterschap van ons land van de VN-Veiligheidsraad. Onrechtstreeks wel: het draait rond terrorismebestrijding en vredeshandhaving, en vrede en veiligheid zijn de kerntaken van de Veiligheidsraad. Ook koning Albert en koningin Paola brachten tijdens hun laatste bezoek aan de VN (in 2007) een bezoek aan Ground Zero, de plaats waar de WTC-torens stonden tot ze instortten na de aanslagen van 11 september 2001. Het 9/11 Memorial dat Filip en Mathilde zullen bezoeken, staat er sinds 2011 en is geopend exact tien jaar na de aanslagen.
Verder gaan Filip en Mathilde ook naar een concert dinsdagavond, en naar Broadway woensdagnamiddag.
4. Waarom is er ook tijd voor een streepje cultuur?
Het concert is er een dóór Belgische muzikanten, en vóór de crème de la crème van de diplomatieke wereld in New York. De Brussels Philharmonic werkt ervoor samen met de Muziekkapel Koningin Elisabeth, die mee invliegt met het regeringsvliegtuig. De genodigden zijn de hoogste diplomaten bij de Verenigde Naties en de internationale diplomatieke wereld. Na het concert kunnen ze netwerken op een receptie. Het prestigieuze event moet België promoten in New York.
En op Broadway gaan Filip en Mathilde naar de musical "West Side Story". De beroemde musical van Leonard Bernstein zit in een nieuw Belgisch kleedje. Twee topiconen van de Belgische scène verzorgen de regie en choreografie, met name Ivo van Hove en Anne Teresa De Keersmaeker. Hun "West Side Story" gaat op 20 februari in première (iets later dan oorspronkelijk voorzien), de voorstellingen nu zijn try-outs.
Een streepje cultuur was er ook tijdens het bezoek van Albert en Paola aan New York en de VN in 2007. Paola bezocht toen het Metropolitan Museum, waar een tentoonstelling over Vlaamse tapijten zou komen.
(Lees voort onder de foto)
5. Waarom blijven ze nog geen 50 uur?
Het bezoek van koning Filip en koningin Mathilde is kort. Logisch. Ons land heeft nog altijd geen regering. Drie uur voor zijn vertrek naar New York had koning Filip nog een gesprek met vicepremier Koen Geens (CD&V), die anderhalve week geleden van de koning de opdracht kreeg om een volwaardige regering mogelijk te maken.
De koning stelde Geens aan een dag na de nieuwjaarsreceptie op het Paleis voor de hoogste gezagsdragers van het land. Op die receptie had onze vorst nog de politici opgeroepen om in de formatiegesprekken “exclusieven te laten vallen, en eindelijk een volwaardige regering te vormen”. Intussen voorspelt het Federaal Planbureau voor dit jaar een put in de Belgische begroting van 12 miljard euro. Alleen een nieuwe regering kan iets aan die schuldenberg doen. Lang wegblijven is voor ons staatshoofd geen optie.
Zo blijft ons koningspaar zelfs niet voor het tweede debat dat ons land als voorzitter van de Veiligheidsraad op de agenda zet, op donderdag, over hoe landen de overgang kunnen maken van bijvoorbeeld een dictatuur naar een democratie. Minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin blijft wel en reist pas na het debat terug. Goffin was overigens ook een dag vroeger in New York. Het is zijn eerste bezoek aan de VN als minister van Buitenlandse Zaken, en hij wou tijd maken voor meer politieke contacten.
Woensdagavond om vijf voor zeven sluiten op JFK, de luchthaven van New York, de deuren van het regeringsvliegtuig, en vliegt ons koningspaar terug naar België.
Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":
