Tien Chinese academici tekenden afgelopen weekend een open brief waarin ze meer vrijheid van meningsuiting eisen van de Chinese overheid. Het is een reactie op de dood van Li Wenliang, de arts uit Wuhan die gestraft werd omdat hij waarschuwde voor de gevaren van het coronavirus.
Op de vooravond van de wereldwijde paniek over het nieuwe coronavirus, waarschuwde de Li Wenliang zijn voormalige studiegenoten geneeskunde over de ontdekking van een ‘gevaarlijk virus dat op SARS lijkt’. De jonge oogarts was ook de eerste die signaleerde dat het virus van mens op mens overdraagbaar was en dat er al zorgverleners ziek waren.
De Chinese autoriteiten hielden dat potje echter liever gedekt. Wenliang werd gestraft door de politie van Wuhan. Hij werd gedwongen een verklaring te ondertekenen, waarin hij schuldig pleitte voor het ‘verspreiden van valse geruchten online’.
De verklaring bevatte zinnen zoals: ‘Ik gedraag mij en ik begrijp wat ik heb aangericht’. De nieuwssite China Digital Times berichtte dat Dokter Li de volgende censuurinstructies meekreeg: ‘Baseer u enkel op de standaardbronnen. Geef geen commentaar, zoek geen sensatie op, en richt u niet tot sociale media. Hou elke schadelijke informatie ver weg’.
Klokkenluider en martelaar
Wenliangs alarm bleek echter terecht. Het coronavirus uit Wuhan heeft intussen minstens 900 dodelijke slachtoffers gemaakt, en 40.000 mensen wereldwijd besmet. De 34-jarige vader en echtgenoot bezweek zelf aan het virus op 6 februari. Hij raakte geïnfecteerd omdat hij sinds het begin van de uitbraak patiënten behandelde.
Na de dood van dokter Li afgelopen donderdag ontstak een stille revolte in het China van Xi Jinping, waar protest en tegenspraak normaal niet getolereerd worden. Gefrustreerde Chinese ‘netizens’ uiten hun ongenoegen op internetfora. Zelfs gezagstrouwe staatsmedia brachten Li Wenliangs verhaal, en journalisten gaven online kritiek op de overheid. Dat is ongezien in China. Minstens een van die journalisten zit intussen in ‘gedwongen quarantaine’.
Dit weekend circuleerde ook een open brief getekend door 10 prominente academici uit Wuhan. De hoogleraren eisen dat de overheid de artikelen in de Chinese grondwet over vrijheid van meningsuiting respecteert. Verder eisen ze excuses en compensatie voor acht andere klokkenluiders van het coronavirus.
In China is er een onuitgesproken sociaal contract tussen de overheid en de bevolking. De Volksrepubliek zorgt voor rijkdom en veiligheid, in ruil geeft de bevolking bepaalde vrijheden op. Met de uitbraak van het coronavirus komt die veiligheid en rijkdom in het gedrang, en daarmee ook de legitimiteit van de overheid.
